Les 8 – Burgerschapsvorming
Inleiding
Het gemeenschapsonderwijs (GO!) zal vanaf september 2018 het vak burgerschap uitrollen over
heel Vlaanderen. Burgerschap maakt voortaan deel uit van de leerstof van alle scholen en in het
secundair onderwijs wordt het ook als vak geintroduceerd, in de vrije ruimte van 1 à 2 uur per week.
Kennis van de ethiek van een democratie, de rechten en plichten, en normen en waarden binnen
onze maatschappij, kunnen debatteren en in gesprek gaan met elkaar. Het zijn allemaal
interlevensbeschouwelijke competenties, de doelstellingen van de burgerschapsvorming,
opgenomen in de leerlijn “actief burgerschap” voor het secundair onderwijs. De Vlaamse overheid
hoopt deze competenties in de eindtermen te verankeren.
Momenteel loopt een pilootproject in 10 scholen van het GO! Het is de bedoeling dat het in het
schooljaar 18-19 zijn ingang vindt in alle scholen van het GO!
Ook in het basisonderwijs wordt verondersteld dat leerkrachten werk maken van
burgerschapsvorming. Daartoe is door de pedagogische begeleidingsdienst een toolkit ontworpen.
Dat burgerschapsopvoeding vandaag veel aandacht krijgt is geen toeval. Burgerschapsvorming is
vandaag meer nodig in de huidige maatschappelijke ontwikkelingen van toenemende nadruk op
eigenbelang (individualisme), een toenemende desinteresse voor de publieke zaak en een
opkomend fundamentalisme.
Dit vereist een opvoedingsomgeving die gekenmerkt wordt door verbondenheid.
Burgerschap, een omschrijving
Burgerschap is een multidimensioneel concept:
Als een status
Hier wordt verwezen naar historisch verworven rechten: vrijheidsrechten (bv. recht
op privacy, vrijheid van pers), politieke rechten (rechten om te stemmen en zich
verkiesbaar stellen) en sociale grondrechten (verbintenis van de staat om eenieder
een menswaardig bestaan te garanderen)
Als een identiteit
Burgerschap verwijst naar het ontlenen van een specifieke culturele identiteit (bv.
Belg zijn)
Als een burgerdeugd
Dit houdt in dat elke burger het respect voor burgerwaarden gestalte geeft (vrijheid,
gelijkheid en solidariteit)
Als handelingsbekwaamheid
Verwijst naar mogelijkheden tot maatschappelijke en politieke participatie
, Een goede burger impliceert een aantal verworven competenties:
Cognitieve competenties zoals kennis van de wet, democratie, politieke systemen, de
hedendaagse wereld, mensenrechten en kunnen debatteren, reflecteren, …
Affectieve competenties zoals ethische waarden respecteren, individuele waardenkeuze en
ernaar kunnen leven
Actiegebonden of sociale competenties zoals bekwaamheid om met anderen samen te
leven en te werken, conflicten oplossen, verantwoordelijkheid opnemen, aan publiek debat
kunnen participeren
De concrete invulling van “burgerschap” staat in al zijn dimensies vaak in discussie. Getuige hiervan
de discussies omtrent inburgeringstrajecten voor nieuwkomers, de beperkte interesse van de
jeugd voor politiek, discussie over culturele identiteit.
Burgerschap is een dynamisch concept omdat er veel visies zijn op wat burgerschap inhoudt. De
verschillende visies zijn terug te brengen tot historische en maatschappelijke evoluties.
De liberale visie
De nadruk wordt gelegd op de bescherming van de individuele vrijheid door de
overheid
Iedereen gelijk voor de wet
Opvoeding tot burgerschap omvat dus het leren van de rechten en plichten als
burger en leren om ernaar te handelen
De sociale visie
Er wordt uitgegaan van een positieve vrijheid
Actieve betrokkenheid op de democratie, met respect voor historische
verworvenheden, geëngageerd voor het behoud en het uitbreiden van die vrijheden
Burgerschapsopvoeding wordt ook gezien als een overheidsopdracht, gedragen door
sociale organisatie en instituties en focust op de persoon binnen de gemeenschap en
op harmonie tussen de groepen
De neorepublikeinse visie
Er wordt vertrokken vanuit de opvatting dat burgerschap verwijst naar lidmaatschap
van de politieke en meerdere sociale gemeenschappen
Hier streeft men naar een competente en actieve manier om deel te nemen aan die
(politieke) gemeenschap
Het is de plicht van de overheid om dit actief burgerschap te faciliteren
Opvoeden tot burgerschap betekent het organiseren van diversiteit, op niveau van
individuen door het leren omgaan met diversiteit, en op het niveau van
gemeenschappen waarin competenties als debat, redelijkheid, mondigheid en
tolerantie worden aangeleerd
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yentllambrecht. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.