Geschiedeniswerkplaats / tweede fase havo historisch overzicht / deel Handboek
TE GEBRUIKEN VOOR EXAMENS 2024
Dit is een samenvatting van alle 3 de hoofdstukken die behandeld worden in dit boek. Het Britse Rijk, Duitsland in Europa en Nederland komen aan bod. In deze samenvatting staat per hoofdstuk ieder onderwerp uitgelegd plus alle examenbegrippen. Deze samenvatting is ge...
1) Engeland tegen Spanje
K.A.: - Begin van de Europese overzeese expansie
- De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot
gevolg had
16e eeuw: Europese overzeese expansie
● Economie:
○ Specerijen
○ Goud en zilver
○ Grondstoffen
● Politiek:
○ Veroveren van een groot rijk
● Cultuur:
○ Nieuwsgierigheid en zucht naar avontuur
○ Verspreiding van christendom
Spanje verovert grote gebieden in Zuid- en Midden-Amerika
Eind 16e eeuw:
Engelsen verkennen Noord-Amerika
● Zij zijn op zoek naar
● Mogelijke uitvalsbasis in de strijd met Spanje
● Eventuele kolonie
1585: Roanoke wordt de eerste kolonie van Engeland
16e eeuw:
Reformatie leidt tot splitsing van christendom in Europa
● Engeland was Anglicaans
○ Mengeling van protestants en katholiek
○ Vorst is het hoofd van de kerk
● De Spaanse vorst is fel katholiek en wil het afvallige Engeland terug brengen naar de
katholieke kerk
Katholieke koning Fillips II van Spanje stuurt de “onoverwinnelijke” Armada (marine) om
Engeland aan te vallen
, ● Aanval mislukt en Engeland verslaat Spanje, maar Engeland kan eerste kolonie in
Noord-Amerika niet behouden
2) De eerste Engelse kolonisten
K.A.: - Het begin van de Europese overzeese expansie
- De protestantse reformatie die splitsing van de Christelijke kerk in West-Europa tot
gevolg had
- Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een
wereldeconomie
In de 17e eeuw stichtten Engelsen nieuwe kolonies in Noord Amerika
Aantal kolonisten in Noord-Amerika groeit gestaag
Verschillende redenen voor vertrek naar koloniën
● Landbouwgrond
● Handel (met inheemse bevolking)
● Werkgelegenheid in de nijverheid
● Goud en zilver
● Geloofsvervolging in Europa
Puriteinen: strenge calvinistische vinden de Anglicaanse kerk te katholiek
● Ze vrezen vervolging door katholieke koning van Engeland
→ Puriteinen vluchten naar de tolerante Nederlandse republiek
● Ze zijn bang dat ze in cultuur verliezen in de republiek
→ Puriteinen vertrekken naar Noord-Amerika
1620: Stichting van puriteinse nederzetting in New England
Doel: geheel nieuwe puriteinse calvinistische samenleving starten
● Ze worden Pilgrim Fathers genoemd: voorvaders van de VS
Kolonisten zijn afhankelijk van inheemse bevolking voor voedsel
● Indianen zorgen voor voedsel en dat ruilen de kolonisten voor gebruiksvoorwerpen
● Veel kolonisten kijken neer op ‘barbaarse Indianen
○ Indianen worden tot slaaf gemaakt
○ Kolonisten nemen grondgebied in
Inheemse bevolking wordt gedecimeerd door:
● Bloedige oorlogen
● Nieuwe Europese ziektes
, 3) Verschillende soorten koloniën
K.A.: - Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een
wereldeconomie
- Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en
de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel en de opkomst van abolitionisme
13 Britse koloniën in Noord-Amerika
● Noorden: vestigingskoloniën
○ Bevolking bestaat vooral uit Europeanen en hun afstammelingen
○ Landbouw, handel en nijverheid
● Zuiden: plantagekoloniën
● Bevolking bestaat voor een groter deel uit slaven
● Producten voor de export: katoen en tabak o.a.
13 koloniën vormen slechts een deel van het Britse rijk in Amerika
● Andere plantagekoloniën zijn winstgevender
○ Bijvoorbeeld Barbados en Jamaica in het Caribische gebied
● Alle Engelse koloniën maken gebruik van slavenarbeid
Slavenhandel groeit door lucratieve driehoekshandel
● Hiervoor richten de Engelsen de Royal African Company op
● RAC heeft monopolie op Engelse handel met West-Afrika
4) Amerikaanse revoluties
K.A.: - Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op allerlei terreinen van de
samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen
- De democratische revoluties in Westerse landen met als gevolg discussies over
grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap
18e eeuw: Verlichting
Stroming van geleerden die meenden dat alles met behulp van het verstand kon worden
verklaard. Dat zou bijdragen aan de vooruitgang van de samenleving
● Verlichting zorgt voor grote veranderingen in het denken over de samenleving
● Ze waren tegen een samenleving gebaseerd op erfelijke rechten en plichten of
religieuze ideeën (traditie en bijgeloof)
● Ze waren voor een samenleving gebaseerd op de rede
18e eeuw: Europese kolonisten komen in aanraking met verlichte ideeën
● Volkssoevereiniteit (Rousseau en Locke)
○ Bevolking heeft het hoogste gezag
○ Overheid is gebonden aan een grondwet
○ Bevolking mag in opstand komen tegen een slechte overheid
, ● Natuurlijke rechten (Locke)
○ Ieder mens heeft van nature recht op leven, vrijheid en bezit
○ Van anderen mag verwacht worden dat zij die rechten respecteren
● Trias politica (Montesquieu)
○ Wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht moeten van elkaar gescheiden
zijn om machtsmisbruik tegen te gaan
Amerikaanse kolonisten hadden veel vrijheid in het eigen bestuur en vrije handel
Maar er kwam steeds meer kritiek op Engeland:
● George III wil absolute macht
● Er zijn nieuwe belastingen om Engelse oorlog te betalen
● Verplicht kopen van Engelse handelaren
Frustratie van kolonisten:
● Wel belasting betalen, maar geen politieke vertegenwoordiging in het Engelse parlement
● “No taxation, without representation!”
1776: Amerikanen roepen onafhankelijkheid uit (naar het idee van volkssoevereiniteit van
Locke)
● Na een oorlog met Engeland worden de VS een onafhankelijke federale staat
● Federale overheid:
○ Buitenlandse politiek
○ Defensie
○ Financieën
○ Economisch verkeer
● Deelstaten (eigen regering en parlement):
○ Onderwijs
○ Politie
○ Rechtspraak
De VS krijgen een grondwet gebaseerd op ideeën van de Verlichting
5) Slavernij en abolitionisme
K.A.: - Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de
samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen
- Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van de plantagekoloniën
en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel en de opkomst van het
abolitionisme
Driehoekshandel door Royal African Company
● Slavenhandel
Einde 18e eeuw: opkomst abolitionisme
● Streven naar afschaffing van de slavenhandel en de slavernij
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evasoepboer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor $3.35. Je zit daarna nergens aan vast.
