Hele goede en gedetailleerde, maar toch vrij korte, samenvatting over Rechtsstaat uit het boek Thema's Maatschappijleer. Alle 7 hoofdstukken worden behandeld. Geschreven door een maatschappijleer leerling met als gemiddelde een 8.3. Erg veel tijd aan besteed.
Hoofdstuk 1 Recht en Rechtvaardigheid
ongeschreven wetten en geschreven wetten
Bij ongeschreven wetten gaat hem om dingen zoals dat je eerst mensen in de trein laat uitstappen en
dan pas er zelf in gaat of dat je geen korte broek aandoet naar een begrafenis. Geschreven wetten zijn
dingen die zijn vastgelegd zoals “Gij zult niet stelen”, meeste van deze gedragsregels komen voort uit
geloof,tradities en gewoontes.
rechtsnormen
dit zijn gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgesteld. Deze zijn gemaakt om ervoor te
zorgen dat we een gehandhaafde en vloeiende maatschappij hebben waarin er zo min mogelijk
conflicten ontstaan. alle wetten vastgestelde regels bij elkaar noemen we het recht.
rechtvaardigheid
met rechtvaardigheid wordt bedoeld dat er juist en eerlijk zal worden gehandeld. sommige regels
kunnen ingaan op het gevoel van rechtvaardigheid van mensen. wat we vroeger normaal vonden kan
nu heel oneerlijk zijn. daarom veranderen rechtsnormen af en toe, wetten veranderen met de tijd mee.
(sinds 2001 mag je officieel trouwen als homokoppel, hiervoor was dit niet en mensen konden dit dus
onrechtvaardig vinden).
ontstaan van de rechtsstaat ---
Om gevoelens van onrechtvaardigheid en misstanden te voorkomen ontstonden in sommige landen
lang geleden een rechtsstaat, een staat waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur van de overheid. Absolute monarchie, De regeringsvorm waarbij de
koning alle macht heeft. Tegenwoordig hebben veel landen een grondwet waarin staat wat grond
rechten zijn en hoe het land geregeerd moet worden. In een dictatuur bepaalt één machthebber of één
partij.
rechten en plichten
in een rechtsstaat gelden niet alleen rechten [datgene waar je recht op hebt], maar ook plichten [
datgene wat je moet doen]. iedereen moet zich aan deze wetten houden. een voorbeeld hiervan zijn de
plichten voor alle jongere zijn bijvoorbeeld leerplicht en heeft de overheid plicht om te zorgen voor
goed onderwijs. verder is iedereen in het land wettelijk verplicht om iemand in levensgevaar te helpen.
Rechtsgebieden
binnen het recht bestaan er verschillende rechtsgebieden, met als belangrijkste onderscheid het
verschil tussen publiekrecht en privaatrecht.
Het publiekrecht regelt de inrichting van de staat en de relatie tussen burgers en overheid. Het is als
volgt onderverdeeld:
➢ Het staatsrecht bevat alle regels voor de inrichting van de nederlandse staat (bevoegdheden
van ministers, de rechten van kamerleden, ect)
➢ Het bestuursrecht regelt de verhouding tussen burger en de overheid (denk aan
vergunningen aanvragen, als jouw gemeente een nieuwe weg wilt aanleggen, heb je als
omwonende recht bezwaar te maken)
➢ Het strafrecht bestaat uit alle wettelijke regels die aangeven welk gedrag strafbaar is.
, Het privaatrecht of burgerlijk recht regelt de betrekkingen tussen burgers en onder;ing. het zorgt
ervoor dat burgers elkaar rechtvaardig behandelen. Onder ‘burgers’ verstaat het privaatrecht niet
alleen uit mensen van vlees en bloed maar ook verenigingen of een bedrijf. Tot het privaatrecht
behoren onder andere:
➢ Het personen- en familierecht, dat zaken regelt al het huwelijk, echtscheiding, geboorte,
overlijden en het adopteren van een kind.
➢ Het ondernemingsrecht, dat bijvoorbeeld bepaalt onder welke voorwaarden je een bedrijf
of een vereniging mag oprichten.
➢ Het vermogensrecht, dat alle zalen omvat die te maken hebben met iemand vermogen.
Denk aan het sluiten van een koop- huur of arbeidsovereenkomsten, nalatenschap. Ook hier
gaat het steeds om rechten en plichten.
Hoofdstuk 2 Grondbeginselen
Het doel van de rechtsstaat is om te zorgen voor de veiligheid van burgers; ze beschermen tegen de
macht van de overheid en zorgen ervoor dat de burgers gelijk worden behandeld en in vrijheid
kunnen leven. Deze doelen zijn uitgewerkt in de volgende grondbeginselen:
- er is sprake van een verdeling van de macht
- de grondrechten zijn vastgelegd in de grondwet
- door het legaliteitsbeginsel mag de overheid alleen beperkingen opleggen aan de vrijheid van
burgers als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd.
De trias politica is de scheiding van machten;
- Wetgevende macht maakt de wetten waaraan iedereen zich moet houden. Taak van
parlement en regering samen. Minister komt namens de regering met een wetsvoorstel en het
parlement besluit om het goed of af te keuren.
- Uitvoerende macht zorgt ervoor dat de goedgekeurde wetten worden uitgevoerd. Taak van
de rechter. Ministers geven dagelijks taken aan ambtenaren.
- Rechterlijke macht beoordeelt of burgers of machthebbers wetten hebben overtreed e doet
uitspraak in conflicten. Taak van onafhankelijke rechters, die zo nodig straffen geven.
Klassieke grondrechten: rechten die de overheid moet garanderen zoals; het recht op gelijke
behandeling, de vrijheid van meningsuiting etc.
Sociale grondrechten: rechten die de overheid niet kan garanderen maar zich wel voor moet
inspannen zoals; recht op werk, gezondheidszorg en een woongelegenheid.
Hoofdstuk 3 Strafrecht: de opsporing
vrijheid en veiligheid
De overheid moet zorgen voor de veiligheid van de burgers voor rechtshandhaving. Daarom heeft
de overheid meer macht dan wij en mag zij ook als enige geweld gebruiken. We noemen dat
geweldsmonopolie van de staat. Naast rechtshandhaving is er rechtsbescherming: de grondwet
beschermt burgers tegen andere burgers tegen machtsmisbruik van de overheid.
Misdrijven en overtredingen
misdrijven zijn meer ernstige strafbare feiten, zoals diefstal, mishandeling en moord.
Overtredingen zijn de minder ernstige strafbare feiten, zoals rijden door rood licht en te hard
rijden. Maximale straf voor een misdrijf is levenslang en de maximale straf voor een overtreding is 5
jaar. De meeste overtredingen en misdrijven staan in het wetboek van strafrecht. We beschouwen
het begrip criminaliteit als alle misdrijven die de wet staan. Je kunt deze vergelijken omdat je bij
allebei iets doet wat volgens de wet verboden is.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasmijnbouwman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.79. You're not tied to anything after your purchase.
