Summary
Samenvatting Biologie Havo 5 Thema 3 & 4 Vertering en Transport
- Course
- Level
Een goede samenvatting over Biologie Havo 5 Thema 3 & 4 Vertering en Transport met tekst en plaatjes!
[Show more]
1 review
By: ninakooloos1 • 11 months ago
Seller
Follow
DenisTurgut
Reviews received
Content preview
BIOLOGIE SE2Alles wat je eet of drinkt, noem je voedingsmiddelen.
Voedingsmiddelen bevatten voedingsstoffen.
Zo worden sommige voedingsstoffen gebruikt als bouwstof voor de vorming van organische
moleculen bij de voortgezette assimilatie.
Brandstoffen zijn voedingsstoffen die energie kunnen leveren voor de dissimilatie (verbranding)
Eiwitten (proteïnen) zijn ketens van enkele tientallen tot meer dan duizend aminozuren.
Voedingsvezels zijn koolhydraten die niet worden verteerd door enzymen van de mens.
Voorbeelden zijn cellulose en pectine.
Voedingsmiddelen als vlees, vis, kaas en note bevatten vetten. Een vetmolecuul is opgebouwd uit
een glycerolmolecuul en drie vetzuurmoleculen. Deze vetzuren kunnen verzadigd of onverzadigd
zijn.
Mineralen (zouten) zijn anorganische stoffen zoals calcium, fosfor, kalium en natrium. Je heb
dagelijks allerlei soorten mineralen nodig om de processen in je lichaam goed te laten verlopen.
Sommige mineralen heb je slechts in zeer kleine hoeveelheden nodig. Deze mineralen worden
spoorelementen genoemd.
Vitaminen zijn organische stoffen die nodig zijn om de processen in je lichaam goed te laten
verlopen.
Bij gebrek aan vitaminen ontstaan gebreksziekten.
In het darmkanaal (verteringskanaal) vindt vertering van het voedsel plaats. Grote organische
moleculen uit de voedselbrij worden met behulp van enzymen afgebroken tot kleine moleculen: de
verteringsproducten. Die worden vervolgens via de cellen van de darmwand opgenomen in het
bloed.
Door afwisselend samentrekken van de kringspieren en de lengtespieren ontstaat de
darmperistaltiek. Hierdoor wordt de voedselbrij voortgeduwd, gekneed en goed gemengd met
de verteringssappen, die verteringsklieren afgeven aan de voedselbrij in het darmkanaal.
, Het kauwen van voedsel met je gebit en het kneden en mengen van de voedselbrij door de
darmperistaltiek noem je mechanische vertering. Hierdoor kunnen enzymen uit
verteringssappen beter op het voedsel inwerken. De bewerking van voedsel door enzymen noem
je chemische vertering.
De neusholte wordt afgelosten met de huig. Tegelijk beweegt het strottenhoofd iets omhoog en
het strotklepje kantelt naar achter. Daardoor wordt de toegang naar de luchtpijp afgesloten. Het
voedsel kan dan alleen de slokdarm in.
Het slikken zet in de slokdarm peristaltische bewegingen in werking, zodat het voedsel naar de
maag wordt getransporteerd. In de maag wordt het voedsel tijdelijk opgeslagen doordat de
andere kringspier (de maagportier) de uitgang afsluit.
Kliertjes in de wand van de maag voegen maagsap toe aan het ingeslikte voedsel.
Een kleine hoeveelheid voedsel gaat dan door naar de twaalfvingerige darm. Dit is het eerste
gedeelte van de dunne darm.
De lever produceert gal. Gal wordt tijdelijk opgeslagen in de galblaas. De galblaas geeft gal af via
de galbuis als vethoudend voedsel als het de wand van de twaalfvingerige darm passeert. Gal
bevat galkleurstoffen en galzouten. De galkleurstoffen zijn afbraakproducten van dode rode
bloedcellen. Ze geven de bruine kleur aan de ontlasting. De galzouten verdelen grote vetdruppels
in het voedsel in kleine druppeltjes. Dit heet emulgeren. Door emulgeren wordt het totale
oppervlak van de vetdruppels sterk vergroot.
De alvleesklier (pancreas) produceert alvleessap.
Sommige eencellige organismen nemen voedsel op door fagocytose: het instellen van het
celmembraan en het afsnoeren van blaasjes.
Vertering in de cel noem je intacullaire vertering.
Vertering in een speciale ruimte in het lichaam (de maagdarmholte) noem je extracellulaire
vertering.
Na de twaalfvingerige darm komt de voedselbrij in de dunne darm. Hier worden de
voedingsstoffen opgenomen in het bloed.
Op de darmplooien bevinden zich uitstulpingen: de darmvlokken. De buitenste laag cellen van
de darmvlokken is het darmepitheel (darmdekweefsel). De cellen van het darmepitheel hebben
een groot aantal microscopisch kleine uitstulpingen: de microvillli.
Darmvlokken bevatten bloedvaten en lymfevaten. De opname van stoffen via de darmwand in het
bloed en de lymfe noem je resorptie. Voor resorptie is energie nodig.
De onverteerde voedselresten komen terecht in de dikke darm. Vlak onder de overgang van
dunne darm naar dikke darm ligt de blindedarm. Aan de onderkant van de blindedarm zit een
uitstulping: de appendix.
In de dikke darm leven veel darmbacteriën (de darmflora).
De onverteerde voedselresten worden in de endeldarm verzameld.
De endeldarm wordt afgesloten door een kringspier: de anus. De ontlasting (feces) bestaat uit
onverteerde voedselresten, water en zeer veel bacteriën.
De afbraak van voedingsstoffen tot losse bouwstenen gebeurt met behulp van verschillende
verteringsenzymen voor koolhydraten, eiwitten en vetten.
Speeksel bevat het enzym amylose, dat een deel van het zetmeel in het voedsel afbreekt tot
maltose.
Pepsinogeen is een inactief pro-enzym.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller DenisTurgut. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now