Samenvatting Feniks historische contexten vwo de Republiek
1 view 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
VWO / Gymnasium
Book
Feniks historische contexten 2e fase vwo
Samenvatting van het hoofdstuk de Republiek van de historische context van het boek Feniks voor 6vwo (CSE stof). In de samenvatting is ook het reguliere boek opgenomen, zodat je een totaal beeld krijgt van het desbetreffende onderwerp.
H1.1 Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden,
1515-1672?
Bijbehorende paragrafen boek: 4.1, 4.2, 4.5, 5.3, 5.4
Kenmerkende aspecten:
14. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.
17. Het begin van staatsvorming en centralisatie.
21. De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke in West-Europa tot gevolg
had.
23. Het streven van vorsten naar absolute macht.
11de en 12de eeuw: Grote landbouwontginningen
➔ Voedseloverschotten en bevolkingsgroei.
➔ Weder opkomst van steden en handel.
12de eeuw: edelen stimuleren verdere groei van steden om zo handel, nijverheid en
daarmee hun eigen belastinginkomsten te bevorderen.
➔ Privileges voor stedelingen: ‘stadslucht maakt vrij’
➔ Meer invloed van de stedelijke burgerij op het bestuur!
14de en 15de eeuw: Nederlanden worden meer een politieke eenheid (staatsvorming,
centralisatie, unificatie).
→ Oorzaken:
1. Stedengroei
2. Het streven van de hertogen van Bourgondië ‘les Pays Bas’ (=Lage Landen) in hun
bezit te krijgen.
Idee: wie de Nederlanden bezat, bezat het meest verstedelijkte deel van Noord-Europa
(belastinginkomsten!).
→ De Hertogen van Bourgondië:
- Karel de Stoute: krijgt het hertogdom Bourgondië in leen van zijn vader de Franse
koning (1363).
- Filips de Goede: Verdere gebiedsuitbreiding door oorlog, diplomatie en
huwelijkspolitiek.
Doel: Unificatie door Centralisatie!
Probleem: Gewesten waren in grote mate zelfstandig ten opzichte van hun heer:
Adel, geestelijkheid en steden bezaten rechten (privileges) waaraan een heer zich moest
houden.
→ Centralisatiebeleid van Filips de Goede
Doel: Door meer eenheid te creëren ook meer macht krijgen over de gewesten.
- Hof wordt verplaatst naar Brussel
- Stadhouders worden aangesteld op de gewesten (toezicht houden!)
- Instellen Staten-Generaal: Vergadering van de vertegenwoordigers van alle
gewesten
- Hertogelijke hofraad; adviesraad en hoogste rechtbank
Onderwerp: verhoging van belasting
→ groeiende ontevredenheid onder edelen en rijke burgers: Het instellen van de
Staten-Generaal om belastingen centraal te regelen is een inbreuk op hun privileges
(= gewestelijke particularisme)
Kleindochter Maria van Bourgondië werd door de Bourgondische machthebbers gedwongen
het Groot-Privilege te accepteren → herstel van oude privileges.
Maria trouwt met Maximiliaan van Oostenrijk (Habsburg): Hij verklaart het Groot-Privilege
ongeldig en onderdrukt opstandige steden met geweld.
Het vormen van een Bourgondische staat in de 14e en 15e eeuw mislukt.
, Karel V:
- Geboren in 1500 in Gent
- 1517: aanvaard als heer der Nederlanden het bestuur over de gewesten.
Doel Karel V: Door een vergaand centralisatiebeleid meer eenheid creëren in de
Nederlanden.
- Beschermer katholieke geloof: Eenheid van geloof zou de eenheid binnen zijn rijk
vergroten en de gehoorzaamheid van zijn onderdanen vanzelfsprekender maken.
- Oude privileges moeten verdwijnen → uniformering van wetten en rechtspraak.
- Bij benoemingen van bestuurlijke functies kregen geschoolde juristen de voorkeur
boven edelen → afname macht adel.
- Centraal bestuursapparaat in Brussel: De drie Collaterale Raden (1531) C.S.E!
1. Raad van State (belangrijkste): adviesraad voor de landsheer: Zet samen met de
vorst of landvoogd(es) het regeringsbeleid uit. Posities voor hoge edelen,
geestelijken en juristen. Na verloop van tijd minder edelen en geestelijken en meer
Spaanse juristen.
2. Geheime Raad: Uitvoering van het beleid → had veel contact met lokale
bestuurders die de wetten moesten toepassen op de samenleving. Posities voor
universitair geschoolde juristen.
3. De Raad van Financiën: Beheerde het persoonlijke bezit van de vorst en regelde
het innen van de belastingen. Kon de Staten-Generaal bijeen roepen voor een bede
(=verzoek tot belasting). Oorspronkelijk posities voor edelen en juristen. Later minder
edelen en meer juristen.
➔ De ‘noblesse d'épée’ (adel van het degen) werd vervangen door ‘noblesse de robe’
(adel van de toga).
Adel verliest macht:
- Landvoogd en stadhouders: Plaatsvervangers van de vorst bij diens afwezigheid.
➔ Gesteund door Gewestelijk Hof.
➔ Bij afwezigheid stadhouder nemen zij zijn taken over, dit gebeurt steeds vaker
(naar Brussel of leger aanleiden).
- Gewestelijke Staten: Vergadering van vertegenwoordigers uit een gewest over
interne zaken.
- Staten-Generaal: Vergadering van vertegenwoordigers uit alle gewesten die
belastingen en beden bespreken.
1515-1543: Karel V krijgt controle over alle 17 Nederlandse gewesten en maakt ze los van
het Heilige Roomse Rijk waarbinnen zij een ‘ Kreits’ (Bourgondische Kring) hadden
gevormd.
➔ Centralisatie van de 17 gewesten → (lage) adel krijgt vooral uitvoerende taken in de
gewesten en verliezen invloed op de besluitvorming.
➔ Groeiend verzet over het verliezen van privileges als gevolg van de
centralisatiepolitiek.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elkedesmit. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.96. You're not tied to anything after your purchase.
