Summary
Samenvatting themakatern Rechtsstaat en Democratie H2
- Course
- Level
- Book
Samenvatting themakatern Rechtsstaat en Democratie H2 havo 4/5
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
anniekzwiers
Reviews received
Content preview
Paragraaf 2.1 De LiberalenGrote veranderingen
Dor de industriële ontwikkeling veranderde de hele samenleving vooral na 1850. Mensen trokken naar de
steden om te werken in de industrie en de dienstensector. De burgers werden welvarender en kregen
meer politieke invloed. Vooral het liberalisme werd de overheersende politiek-maatschappelijke
stroming. De nadelen van het industrieel kapitalisme waren dat de arbeiders bittere armoede leden want
sociale zekerheid bestond nog niet. De sociale kwestie leidde ook politiek tot grote problemen omdat
arbeiders niet politiek vertegenwoordigd waren.
Politiek zonder partijen
Tot 1879 had Nederland nog geen politieke partijen en had Nederland een districtenstelsel en door het
censuskiesrecht maar een beperkte politieke zeggenschap.
De vrijheid van het individu.
Tot 1870 ging de strijd tussen de conservatieven en liberalen, daarna hadden de liberalen tot 1901 altijd
een meerderheid in de Tweede Kamer. En dus was er ook een liberaal kabinet. Vrijheid werd door de
liberalen gepropageerd op alle gebieden.
De sociale kwestie
Rond 1880 groeide de sociale problemen. Werkloze arbeiders moesten maar voor zichzelf zorgen en er
ontstond daardoor steeds meer sociale onrust. In 1886 leidde dat tot de Palingoproer in de Jordaanbuurt
waardoor 26 doden vielen. De Tweede Kamer besloot tot een parlementaire enquête naar de toestanden
in fabrieken en werkplaatsen. De uitkomst daarvan leidde ertoe dat binnen de liberalen een linkse
stroming ontstond die wel vond dat de overheid mensen moest helpen die buiten hun schuld in de
problemen waren geraakt.
Liberale verdeeldheid
De sociale kwestie leidde er toe dat er verschillende liberale partijen ontstonden. De Liberale Unie
probeerden alle liberalen te verenigen. De conservatief-liberalen weigerden zich hierbij aan te sluiten. De
links-liberalen vormden in 1901, een eigen partij de Vrijzinnig Democratische Bond. Door de verdeeldheid
raakte de liberalen hun meerderheid kwijt.
Paragraaf 2.2 De Confessionelen
Rond 1870 ontstonden er twee confessionele stromingen. De anti-revolutionairen onder leiding van
Abraham Kuyper en de katholieken onder leiding van Herman Schaepman.
, Emancipatiebewegingen
Door het censuskiesrecht ontstond een beweging van christenen die zich achtergesteld voelden door de
elite. Er ontstond daardoor een nieuwe politiek-maatschappelijke stroming: het confessionalisme.
Antirevolutionair
De protestant-christelijke stroming werd antirevolutionair genoemd. Daarmee werd bedoeld dat zij zich
tegen de Verlichting keerde. De mens mocht zich niet boven God stellen. De overheid moest de Bijbel als
Gods wil aanvaarden. Hun leider was Abraham Kuyper. Rond 1870 begon de politieke strijd met de
schoolstrijd.
Schoolstrijd
Hoewel er vanaf 1848 vrijheid van onderwijs was werd alleen het openbaar onderwijs door de overheid
betaald, maar het bijzonder onderwijs niet. Abraham Kuyper zette zich er, door de nieuwe onderwijswet
van 1870, voor in om ook het bijzonder onderwijs door de overheid te laten bekostigen. Ondanks een
handtekeningenactie mislukte dat, maar een en ander leidde ertoe dat hij in 1879 de Anti-Revolutionaire
Partij oprichtte.
De ARP
In tegenstelling tot de liberalen richtte Kuyper zich op de 'kleine luyden'. Na uitbreiding van het
censuskiesrecht in 188, nam de aanhang van de ARP toe en de partij werd na de liberalen de grootste
groepering in de Tweede Kamer.
Katholieken
In de 19e eeuw waren de protestanten en katholieken nog water en vuur. De Katholieken steunden in de
regel de liberalen. Nadat de paus zich tegen het liberalisme had uitgesproken werd de politieke strijd nog
verder verhard door de schoolstrijd.
Schaepman
Heman Schaepman (1844-1903) wilde net als Kuyper de gewone gelovigen betrekken bij de politiek. Veel
katholieken trokken naar de steden door de industrialisatie, en vervreemden daardoor van hun geloof.
Om hen te behouden vonden kerkelijke leiders dat er katholieke organisaties moesten komen.
Schaepman werd de katholieke aanvoerder in de Tweede Kamer en ging samenwerken met Kuyper. Door
de werking van het districtenstelsel, meestal twee rondes, spraken ze onderling af hun kandidaten in de
tweede ronde te steunen. Dat had succes in hun strijd tegen de verdeelde liberalen waardoor er een
kabinet kon worden gevormd door die partijen. De rechtse vleugel van de ARP was het niet eens met die
samen werking en splitste zich af in de Christelijk-Historische Unie.
Paragraaf 2.3 De Socialisten
Rond 1880 was het Ferdinand Domela Nieuwenhuis die leiding gaaf aan een socialistische stroming. Hij
predikte de revolutie waardoor de gematigde socialisten in 1895 de SDAP oprichten die voor evolutie via
het parlement waren.
Marx
Het was Marx die met zijn wetenschappelijk socialisme had aangetoond dat de arbeiders het alleen maar
beter zouden krijgen als men via een revolutie het kapitalisme zou omverwerpen. Toen door de groeiende
welvaart rond 1900 de arbeiders het ook beter kregen ontstond en gematigd socialisme, de
sociaaldemocratie. Deze wilden via het parlement, via evolutie, de samenleving verbeteren.
Domela Nieuwenhuis
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anniekzwiers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
78998 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now