Book review
Boekverslag Nederlands De trein der traagheid
- Course
- Level
- Book
Boekverslag over het boek 'De trein der traagheid' van Johan Daisne. Inclusief samenvatting, literaire aspecten uitgewerkt, interpretatie en recensies.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
juliabeekman
Reviews received
Content preview
Verwerkingsopdracht historisch werk1) Titelbeschrijving
Johan Daisne, De trein der traagheid. Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam en Manteau,
Antwerpen, 20ste druk 1996 (1950)
2) Auteur
Johan Daisne, pseudoniem van Herman Thiery, is geboren op 2 september 1912 en
overleed in 1978. Toen hij door ziekte moest stoppen met zijn middelbare school ging hij
werken als kantoorbediende. Daarna studeerde hij verder in Slavische talen omdat hij erg
geïnteresseerd was in het huidige Rusland. Hij sloot zich aan bij de communistische partij
van België tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1944 trouwde hij met Polly van Dyck en in
1946 kregen ze samen een dochter, die helaas na een paar maanden al overleed. Dit verlies
komt ook terug in zijn boeken. Een jaar later kreeg hij nog een zoon maar zijn huwelijk
overleefde het uiteindelijk niet. Na het overlijden van zijn vader werd het Thiery allemaal te
veel en werd hij depressief. Uiteindelijk hertrouwde hij met Marthe Kinaupenne.
Afgeleid van het Duitse Weimarrepubliek introduceerde Johan Daisne het magisch realisme
in de Nederlandstalige literatuur. Hij probeerde het mysterie van het leven te zoeken achter
de realiteit van het oppervlak. Hij was bij veel bezig met schrijven, en niet alleen maar
boeken. Zo schreef hij onder andere toneelstukken, filmscenario’s, publiceerde hij in
tijdschriften en was hij redacteur bij het socialistisch dagblad Vooruit.
3) Samenvatting.
De naamloze hoofdpersoon, een man van middelbare leeftijd, museumdirecteur en deeltijds
docent in een niet nader genoemde stad, reist op een lenteavond met de trein terug naar
huis in een stad die met het initiaal N. wordt aangeduid. Hij dommelt even in, en wanneer hij
de ogen weer opent, stelt hij vast dat al zijn medereizigers in een diepe slaap zijn geraakt in
een overigens onverlichte coupé. Hij verwondert zich niet alleen over de totale
bewegingloosheid, maar ook over de ongewoon snel invallende duisternis, en schrijft dit
verschijnsel toe aan de onvoorspelbaarheden van de lente. Wanneer hij de voorbije dag
overdenkt, mijmert hij verder over de les die hij die middag gegeven heeft en die handelde
over de ‘inchoatieve reflex’, een bekend verschijnsel in de fonologische wetenschap, waarbij
de spreker anticipeert op een bepaalde medeklinker en daardoor een andere klank reeds
anders gaat uitspreken. De hoofdpersoon ziet dit verschijnsel als het tegenovergestelde van
de inertie in de fysica, de wet der traagheid, waarbij een beweging de neiging vertoont nog
even voort te duren ook wanneer ze wordt stopgezet. Tegenover die professionele
beschouwingen, die onvermijdelijk een zekere vermoeidheid tot gevolg hebben, staat een
gevoel van gelukzaligheid, waarin de hoofdpersoon het leven in zijn volheid en schoonheid
beaamt. Deze gedachte heeft hem vooral beziggehouden net voor hij ingedommeld is.
Het onbehagen over de slapende medereizigers en het verlangen een sigaret op te steken
maken dat hij de coupé verlaat en op zoek gaat naar iemand die hem vuur kan geven,
eigenlijk een voorwendsel, want hij wil tot iedere prijs iemand ontmoeten die evenals hijzelf
wakker is in deze slapende trein. Hij vraagt zich intussen af of hij niet in de verkeerde trein is
gestapt, maar noch een analyse van de toestand, noch het voorbijflitsende landschap kan
hem daaromtrent enig uitsluitsel geven. In een van de laatste wagons ontmoet hij een
oudere man die zich net als hij over de slapende medereizigers verwondert. Zij beginnen
een gesprek en stellen daarbij vast dat hun beider horloges op hetzelfde ogenblik zijn
, stilgevallen, en wel om half zeven. De oudere man stelt zich voor als professor Hernhutter,
wat de hoofdpersoon enkele bedenkingen omtrent deze symbolische naam doet maken, met
name over de Moravische Broederschap die in de vijftiende eeuw werd opgericht en zich als
een organisatie van zedelijke vervolmaking over de hele wereld zou hebben verspreid.
De trein komt tot stilstand. Beide heren zien een jongeman aan komen lopen. Hij is in paniek
en tracht de locomotief te bereiken om te weten te komen wat er precies is gebeurd.
Automatisch stappen ook zij uit, waarna de hoofdpersoon het gevoel heeft dat ‘het Avontuur’
begint. Wanneer de trein zich weer in beweging zet, besluiten zij als het ware instinctief niet
meer in te stappen. De beweegreden van Hernhutter blijkt zijn bezorgdheid om de jongeman
te zijn. Inderdaad, ook deze laatste heeft de trein niet meer gehaald en gedrieën beginnen
zij zonder bagage aan een tocht door het nachtelijke landschap. Tijdens hun speurtocht naar
enig leven ontwikkelt zich een gesprek, waarin de jongeman meer over zijn studies vertelt.
Val, zo is zijn naam, blijkt een intelligente jongen te zijn, die zich interesseert voor literatuur
en criminologie. Hernhutter speelt daarbij de rol van ‘vroedheer’, doordat hij indringende en
relevante vragen stelt die langzamerhand licht in de chaos van hun vreemde situatie
brengen. Zo komen zij tot de ontdekking dat ze alle drie eventjes in de trein zijn ingeslapen
en dat ze allen net voor het indommelen hebben gedacht aan het geluk op aarde. Vooral de
gedachten van Hernhutter zijn betekenisvol. Hij stelt het leven voor als een constructie, een
bouwstuk, dat door ineen te passen elementen moet worden gerealiseerd. Maar opmerkelijk
is dat hij dezelfde theorie ontwikkelt als de hoofdpersoon reeds heeft gedaan, in zijn
beschouwingen over het psychische automatisme en de levenswet van de inertie.
Hernhutter spreekt de verwarrende gedachte uit dat het leven nog eventjes voortduurt in de
dood en dat de levenden op de dood anticiperen door wat de hoofdpersoon eerder de
‘inchoatieve reflex’ noemde. Het logische gevolg is dat zij zich dus in het overgangsgebied
tussen leven en dood bevinden en dat de trein daar een belangrijke rol bij zou hebben
gespeeld, bijvoorbeeld door een ongeluk te hebben.
Eindelijk ontwaren zij een licht. Het blijkt een soort herberg te zijn, waar ze willen eten. De
overige bezoekers blijken eveneens reizigers te zijn, maar de taal die er gesproken wordt, is
totaal onbekend, zodat de drie zich met gebarentaal moeten behelpen. Ook is er geen
enkele gelegenheid om met de buitenwereld te communiceren. Voorts ontbreekt iedere
verwijzing naar de tijd. Nadat ze gegeten hebben, doet Val een trucje met speelkaarten. De
kelner neemt het spel van hem over en doet iets veel indrukwekkenders, waarbij de kaart
van de hoofdpersoon en die Hernhutter perfect voorspeld zijn, maar die van Val onjuist blijkt
te zijn. Hij krijgt een hartenvrouw. Val wil absoluut dansen, en nodigt de juffrouw van de
herberg uit. De beide andere reisgenoten kijken toe, maar stellen tot hun verbijstering vast
dat zij ieder een andere vrouw zien dansen. Het beeld dat zij menen te zien is dat van
elkaars echtgenote. Wanneer ook Val zijn danspartner anders beschrijft dan
de professor haar heeft gezien, verzinkt deze laatste in een toestand van verdoving.
Tenslotte weerklinkt het geluid van een buurttram. De overige bezoekers van de herberg
spoeden zich ernaar toe en ook Val wil tot iedere prijs mee, niet het minst omdat de
dansende juffrouw hem daartoe zou hebben uitgenodigd. Maar wanneer Val met de tram
verdwenen is, merkt de verteller dat de vrouw bij hem achtergebleven is. Op zijn vraag wie
zij dan wel is, antwoordt zij dat ze een verpleegster is en dat hij een treinongeluk heeft
overleefd. Tussen de lijken herkent hij het lichaam van Val.
Uit: Lexicon van literaire werken
https://www.dbnl.org/tekst/anbe001lexi01_01/lvlw00149.php
4) Genre
Psychologische roman
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juliabeekman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.83. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79650 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now