Summary
Samenvatting Openbaar bestuur + Artikelen
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting van de hoofdstukken 1-3 en 8-10 van het boek Openbaar Bestuur en de verplichte artikelen.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
edwar
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 1 De wereld van het openbaar bestuurWat is openbaar bestuur?
De term bestuur kan drie globale betekenissen hebben:
1. De activiteit van het besturen;
2. Een specifieke groep personen die samen besturen;
3. Geheel van personen, instellingen, organisatie, activiteiten en procedures van
besturing in brede zin.
Wie of wat is nou precies het openbaar bestuur? Openbaar bestuur zijn organisaties en
activiteiten die primair zijn gericht op de sturing van de maatschappij. In beperkte opvatting
is dit de overheid of de staat, deze organen hebben ook een monopolie zoals met geweld. In
ruime opvatting zijn dit ook organisaties die niet tot de overheid behoren maar wel een
publieke taak vervullen, zoals ziekenhuizen en woningcorporaties.
De staat, het middenveld en de markt
Er zijn drie logica’s van sturing
1. De staat, dient het algemeen belang;
2. Het middenveld, richt zich op doelstellingen die niet winst gericht zijn;
3. De markt, levert producten en diensten op commerciële grond.
Er kan ik deze lagen een verschuiving plaatsvinden. Als een organisatie van Staat → Markt
beweegt is dit privatisering/liberalisering. Als een organisatie van Markt → Staat beweegt is
dit Nationalisering/Verstatelijking
Overheidsorganisatie bestaan uit ambtenaren en een politieke leiding. De politieke leiding
behelst de gezagdragers die voor hun functioneren indirect of direct verantwoordelijkheid
moeten afdragen aan democratisch gekozen organen. Ook zijn zij meestal het middelpunt
van de aandacht in de media. Ambtenaren zijn benoemd en ondergeschikt aan de politieke
leiding. Ambtenaren voeren dagelijkse opdrachten uit voor de politieke leiding. Zij bevinden
zich meestal op de achtergrond.
Het maatschappelijke middenveld bevindt zich tussen de staat en de markt. Deze organisaties
zijn privaat, maar wel betrokken bij het openbaar bestuur. Binnen het maatschappelijk
middenveld heb je twee types:
1. Vervult een maatschappelijke functie, zoals ziekenhuizen of woningbouwcoöperaties;
2. Behartigd een bepaalt belang van hun achterban, zoals vakbonden. (NON-PROFIT)
Het publieke karakter van het openbaar bestuur
Er zijn meerdere manieren om de verschillen van organisaties in te delen:
1. Kernaanpak, de staatrechtelijke vorm is belangrijk. Publieke organisaties hebben wel
een publiekrechtelijke grondslag, Niet-publieke organisaties hebben die niet.
a. Pluspunt, het doet recht aan de grote verschillen tussen de sectoren;
b. Minpunt, Veel organisaties hebben kenmerken van beide sectoren.
1
, 2. Publicness (Bozeman), de mate van publiekheid is belangrijk. Er zijn geen puur
publieke of niet-publieke organisaties. Drie dimensies die hierbij horen:
a. Eigendom, de rechtelijke grondslag, wie is de eigenaar? Dit kan veranderen!
b. Bekostiging, de afkomst van het geld, wie bekostigt de organisatie? Kan van
meerdere kanten komen!
c. Controle, de mate van politieke controle, hoe groot is de invloed van publieke
gezagdragers? Kan sterk verschillen per bedrijf, ook in de private sector!
Openbaar bestuur op verschillende niveaus
Ordening aanbrengen tussen de posities van organisaties op het gebied van de staat, het
middelveld en de markt kan gedaan worden met verticale en horizontale dimensies
• Verticaal, bestuur kan op meerdere niveaus plaatsvinden, zoals de wijk of de
gemeente;
• Horizontaal, openbaar bestuur is niet alleen de overheid maar ook maatschappelijke
organisaties.
Hier vloeit het Multi-level governance uit. Bestuur vindt plaats op meerdere schaalniveaus,
en gebeurt door zowel overheden als andere partijen.
De verticale dimensie van bestuur bestaat grofweg uit:
• Internationaal (NAVO/VN)
• Europees (EU)
• Nationaal (De regering)
• Provinciaal (De provincies)
• Regionaal (veiligheidsregio’s)
• Lokaal (De gemeenten)
Op papier zou het internationale bestuur boven het Europese bestuur en alles daar onder
staan, mocht er onenigheid zijn. Echter is dit in de praktijk niet altijd waar. Dit heeft te maken
met de globalisering en decentralisatie. Hierdoor is de nationale regering afhankelijk van de
lagere overheden.
Het Huis van Thorbecke is een vorm om de niveaus aan te duiden binnen Nederland. Deze
vorm bestaat momenteel uit vier hoofdlagen:
• Europese Unie
• Het Rijk
• Provincies
• Gemeente
Hieruit komt ook de Nederlandse staatsvorm van een gedecentraliseerde eenheidsstaat.
Eenheidsstaat staat voor een uniform bestuursstelsel met duidelijk primaat van landelijke
overheid. Het gedecentraliseerde slaat op de bevoegdheden die provincies en gemeenten
kunnen hebben.
Openbaar bestuur als good governance
Good Governance wordt door de VN gebruikt om de kwaliteit van de overheden van lidstaten
te controleren. Deze methode bestaat uit acht criteria. Deze criteria weerspiegelen de positie
van het openbaar bestuur in de samenleving. Het boek schaalt deze criteria terug naar vier:
Democratie, Rechtmatigheid, Doeltreffendheid en Integriteit.
2
, Democratie: Responsief bestuur
Een democratie heeft als uitgangspunt de volkssoevereiniteit. Dat wil zeggen dat de regering
en vertegenwoordigers besturen uit naam van het volk. Responsief bestuur zorgt voor het
uitschrijven van verkiezingen, het respecteren van de uitslag en maatschappelijke initiatieven.
Democratisch bestuur zorgt ervoor dat burgers inspraak hebben en kunnen participeren.
Al met al zorgt een responsief bestuur dus voor openheid en interactie.
Rechtmatigheid: Bestuur gebonden aan macht
Het openbaar bestuur heeft een aantal gevaarlijke monopolies: belastingheffen, wetten
uitvaardigen, rechtspreken en geweld gebruiken. Hierdoor moet de macht van de overheid
ingeperkt en gecontroleerd zijn. Elke publieke bevoegdheid van een persoon in Nederland
heeft een grondslag in de wet. Rechtmatigheid is daarmee een belangrijke eis. Wetten
beschermen de burger en zijn niet bedoeld als instrumenten. Om dit vast te stellen zijn er een
aantal beginselen:
1. Een burger heeft het recht in beroep te gaan tegen een besluit van de overheid
2. Rechters hebben door hun activiteiten algemene beginselen van behoorlijk bestuur
gemaakt. Deze beginselen zijn vaak opgenomen in de Algemene wet bestuursrecht.
Hierdoor wordt er toegezien op de zorgvuldigheid van besluitvormingen.
3. Rechters zijn minder terughoudend om de overheid aan te pakken.
Samengevoegd is dit ook wel juridisering, er is een toename van formele regels en normen
op het gebied van conflictbeslechting voor het openbaar bestuur.
Doeltreffendheid en doelmatigheid: presterend bestuur
Openbaar bestuur is succesvol als de doelstellingen van het beleid worden behaald. Dit is de
doeltreffendheid (effectiviteit). Je kan het beleid testen door te kijken naar bijvoorbeeld de
vermindering van alcoholmisbruik in het verkeer na de invoering van het beleid.
Daarnaast heb je ook doelmatigheid (efficiency). Dit houdt in dat er met zo min mogelijke
middelen een doel behaald wordt. Dit komt voort uit de verzorgingsstaat. De ondoelmatigheid
bij de overheid was groot. Uit de doelmatigheid vloeien vaak reorganisaties van gemeente
om zo middelen effectiever in te kunnen zetten.
Integriteit: Onkreukbaar bestuur
Bestuurders dienen integer te zijn. Ze mogen niet handelen uit eigen belang! Om dit te
handhaven is er een integriteitsbeleid. Hierin staan de ethische richtlijnen voor het openbaar
bestuur. Daarnaast zijn er ook meldpunten waar personen contact mee op kunnen nemen om
de naleving van het beleid te bevorderen. Het Ministerie van BZK is belast met de bewaking
van de integriteit van de overheid.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller edwar. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.25. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now