Summary
Samenvatting Examenkatern Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden vwo - Geschiedenis
- Course
- Level
- Book
Samenvatting Examenkatern Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden vwo - Geschiedenis
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
rba23
Content preview
De Nederlanden in de tijd voor Karel V- sinds 925 hoorde Nederland bij Duitse rijk; hoogste gezag in handen
van Duitse koning of keizer
- => werd gekozen door aantal Duitse vorsten (keurvorsten)
- in werkelijkheid was gezag (in meeste gebieden) in handen van
hertogen, graven en bisschoppen.
- in 14e en 15e eeuw de Nederlanden politieke eenheid
- => gevolg van 1.) stedengroei sinds de 12e eeuw 2.) streven van de
hertogen van Bourgondië les Pays Bas in hun bezit te krijgen
- versterking van de positie van de steden en de stedelijke burgerij zette
zich in 15e en 16e eeuw door.
- => 3 oorzaken
- 1.) door gunstige ligging ontstond een druk handelsverkeer; rivieren
kwamen vanuit het duitse achterland uit in zee en havens aan de
mondigen waren geschikt voor handel naar Engeland en het
Oostzeegebied. (=druk handelsverkeer dat bescherming, havens,
opslagruimte en schepen nodig had)
- 2.) Door het handelsverkeer nam de nijverheid toe; nijverheid kon
toenemen dankzij de aanvoer van grondstoffen (wol voor
textielnijverheid en hout voor de scheepsbouw en de bouw van havens
en opslagruimten)
- 3.) Meer samenwerking tussen steden; Noord-Europese steden gingen
samenwerken in een onderling handelsverbond (de Hanze). Kooplieden
uit deze steden hielpen elkaar bij de onderlinge handel en de handel
met andere gebieden.
- door toenemende welvaart slaagden steden erin hun positie ten
opzichte van hun heer te versterken
- → kregen bijv. privileges in ruil voor het betalen van belasting.
- Hertogen van Bourgondië gingen streven naar het bezit van de
Nederlanden, omdat de Nederlanden het meest verstedelijkte deel van
Noord-Europa was.
- ===> Filips de Goede had succes; door erfenissen en oorlogen werd hij
heer van een groot aantal gewesten
- Adel, geestelijkheid en stedelijke burgerij bezaten rechten waaraan de
heer zich moest houden
- ⇒ hierdoor waren vooral de steden door hun stadsrechten zeer
zelfstandig.
- Karel V kreeg in langdurige oorlogen het gezag in handen in het bisdom
Utrecht, Friesland, de Ommelanden en het hertogdom Gelre (hiermee
heer der Nederlanden geworden van alle zeventien Nederlanden.
,Filips en zijn centralisatiebeleid
- voerde centralisatiebeleid in om van al die gewesten een eenheid te
maken en daardoor zelf meer macht te krijgen.
- verplaatste zijn hof naar het centraal gelegen Brussel
- stelde in alle hertogdommen en graafschappen stadhouders als zijn
vertegenwoordigers aan
- stelde de Staten-Generaal in
- in meeste gewesten waren in 14e eeuw Gewestelijke Staten ontstaan
die de heer al dan niet belastingen toekenden
- ⇒ Filips de Goede centraliseerde deze in één gezamenlijke vergadering
die de Staten-Generaal werd genoemd (eerste vergadering in 1464 in
Brugge)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. De christelijke kerk in West-Europa valt uiteen
- in 1568 opstand in Nederlanden tegen Spanje
- Nederlanden maakten deel uit van Spaans rijk dat werd bestuurd door Filips II
- opstand begon als meningsverschil over de manier waarop de overheid
moest reageren op aanhangers van het protestantisme onder een minderheid
van de bevolking in de Nederlanden.
Groeiende kritiek op de katholieke kerk rond 1500
- critici vonden dat de Kerk de bijbel anders uitlegde dan volgens hen voor de
hand lag en dat de Kerk er gebruiken op na hield die nergens in de Bijbel
terug te vinden waren.
- => leiding katholieke Kerk hier niet mee eens
- deel van critici (waaronder Erasmus) wilde alleen misbruiken zoals de
aflaathandel in de katholieke Kerk afschaffen
- anderen besloten zich van de katholieke kerk af te scheiden en een nieuwe
kerk te stichten of zich bij zo’n nieuwe kerk aan te sluiten
- = worden hervormers genoemd en hun beweging de Hervorming of
Reformatie
- de nieuwe kerken werden protestants genoemd door het protest tegen de
katholieke kerk (protestants, protestanten en protestantisme)
- Calvijn (1509-1564) en Luther (1483-1546) hervormers met grootste aanhang
- → hun opvattingen worden het lutheranisme en het calvinisme genoemd
, De kritiek van Luther
- Luther verkondigde dat de machtsaanspraken en zelfgemaakte wetten en
regels van de rooms-katholieke kerk onterecht waren
- alleen de bijbel was volgens Luther richtinggevend; wilde dat iedereen de
bijbel ging lezen in de volkstaal (anders dan in de katholieke kerk waar de
priesters de bijbel voor de mensen lazen)
- men kwam niet in de hemel door goede werken te doen en door de kerk geld
te betalen, maar door in God te geloven. D.m.v aflaathandel maakte de
katholieke kerk het mogelijk om zonden af te kopen, waar Luther fel op tegen
was.
- wilde het pausschap, het celibaat, veel sacramenten, de heiligenverering en
de kloosterorden afschaffen, omdat daarover niLets in de bijbel stond
- Luther vond steun voor zijn opvattingen bij Duitse vorsten
- aantal redenen aantrekkelijkheid lutheranisme:
- 1. vorsten werden het hoofd van de kerk
- 2. ze konden de kloosters sluiten en de bezittingen van de kloosters
overnemen
- 3. volgens het lutheranisme moesten onderdanen de vorst altijd
gehoorzamen, ook als de vorst zich slecht gedroeg.
- Bij Vrede van Augsburg 1555 dwongen de vorsten Karel V de afspraak ‘cuius
regio eius religio’ af
- == hield in dat de vorst het geloof van zijn onderdanen voortaan bepaalde
- Karel V ervoer de Vrede van Augsburg als een enorme nederlaag voor zijn
politiek, want handhaving van de eenheid onder de christenen was één van
zijn belangrijkste doelen.
Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms 1521
- Luther vatte zijn kritiek op de katholieke kerk samen in 95 stellingen, die hij in
1517 op de deur van de kerk van Wittenberg spijkerde (waar hij lesgaf)
- -> de paus stuurde Luther daarop een bevel om zijn opvattingen te herroepen
- ⇒ Luther verbrandde het bevel in het opnebaar, waarna Karel V in actie
kwam.
- → hij was in 1519 gekozen tot keizer van het Duitse rijk en wilde het
katholicisme in al zijn gebieden handhaven.
- → daagde Luther voor de Rijksdag (=vergadering van de vorsten van het
Duitse rijk en de keizer over zaken die voor het hele rijk van belang waren
- Luther kreeg een vrijgeleide en verscheen in 1521 voor de Rijksdag in Worms
- => hij weigerde echter iets te herroepen, waardoor Karel V hem vogelvrij
verklaarde (alle burgerlijke en menselijke rechten vervallen)= Edict van
Worms
- Zijn boeken en pamfletten moesten verband worden
- Luther kreeg echter bescherming van de vorst van Saksen, waardoor hij later
veilig verder kon leven en werken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rba23. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.70. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now