Samenvatting Handhaving Leerdoelen + info webcolleges en lessen
14 views 0 purchase
Course
Handhaving
Institution
Hogeschool Van Amsterdam (HvA)
In dit document vind je de leerdoelen uitgebreid omschreven door middel van de webcolleges en alle lessen. Aan de hand van de leerdoelen worden tentamen vragen gemaakt, dus daarom is het ontzettend van belang dat je deze leerdoelen onder de knie hebt. Succes met leren!
● kan uitleggen wat de begrippen toezicht en handhaving inhouden en toepassen in casuïstiek:
Definitie handhaving
De mogelijkheden die een bestuursorgaan heeft om naleving van wetten en regels te bewerkstelligen
of af te dwingen.
Definitie toezicht
Met daartoe bevoegde personen (toezichthouders) controleert het bestuursorgaan of de wetten en
regels in zijn werkgebied worden nageleefd.
Bijvoorbeeld ambtenaren controleren of de vergunninghouder zich houdt aan de voorschriften van de
drank- en horecavergunning. Indien er geen overtreding wordt geconstateerd, is het opleggen van een
sanctie niet mogelijk.
Wat doet een toezichthouder? - Volgorde - Hoe ga je van toezichthouden naar handhaven
● Informatie verzamelen;
● Oordelen;
● Ingrijpen/handhaven.
Informatie verzamelen en oordelen valt onder toezicht. Ingrijpen valt onder handhaving.
De 2 doelen van handhaving
1. Gedrag dat we niet willen verbieden, maar wel regelen. Het gaat om een grote variëteit aan
gedragingen, zoals bij economische activiteiten, in het wegverkeer, bij recreatie etc. Nalevings
toezicht en handhaving van hierbij samen; beiden zijn gericht de op naleving en van regels die
de samenleving ordenen.
2. Gedrag dat we streng verbieden. En het gaat dan om allerlei vormen van misdaad.
Handhaven is dan niet zo zeer gericht op naleving, maar op afweer, op bestrijding. Het gaat
dan om opsporing, vervolging en berichten door politie, openbaar ministerie en zittende
magistratuur.
Bestuursrechtelijke handhaving betekent dus dat er zowel toezicht plaatsvindt als handhaving.
Toezicht en handhaving in het bestuursrecht zijn gericht op de naleving van wetten en regels die de
samenleving worden in het kader van het algemene belang.
Toezichthouders worden ook wel bijzondere opsporingsambtenaren of boa’s genoemd.
Het legaliteitsbeginsel - artikel 5:4 lid 1 en 2 Awb
De bevoegdheid tot het opleggen van een bestuursrechtelijke sanctie kan alleen indien de wet dit
toestaat (art 5:4 lid 1 Awb). Dit wil dus zeggen dat de bevoegdheid om over te gaan tot handhaving
terug te vinden is in de wet. Zie ook lid 2!
Toezicht en legaliteitsbeginsel
Toezicht is juridisch alleen toegestaan als hiervoor een wettelijke basis is.
Toezicht is beperkt tot de taak van het bestuursorgaan.
Toezicht kan verder beperkt worden door Verdragen en de Grondwet (artikel 6 EVRM en de artikelen
10 en 12 van de Grondwet).
1
,De beginselplicht tot handhaving
Volgens de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State moet een bestuursorgaan altijd
handhavend optreden als hij op de hoogte is van een overtreding. Volgens deze hoogste
bestuursrechter is een bestuursorgaan verplicht zijn handhavingsbevoegdheid te gebruiken als er
sprake is van een overtreding van een publiekrechtelijk wettelijk voorschrift. Dit noem je de
beginselplicht tot handhaving.
Daarop zijn wel uitzonderingen. Er kunnen bijzondere omstandigheden zijn die maken dat het
bestuursorgaan moet afzien van de handhaving. Daarvan is in ieder geval sprake als de illegale
situatie gelegaliseerd kan worden, bijvoorbeeld door een vergunning te verlenen. Het bestuursorgaan
moet dan ook altijd onderzoeken of de illegale situatie gelegaliseerd kan worden. Een bijzondere
omstandigheid kan ook zijn als er sprake is van een bijzonder geringe overtreding waar geen andere
belangen mee gemoeid zijn.
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de mogelijkheden die een bestuursorgaan heeft om ervoor te
zorgen dat de regels worden nageleefd. De wettelijke bepalingen over handhaving kun je vinden in H5
van de Awb.
Handhaving is ervoor zorgen dat de regels worden nageleefd door middel van sancties.
Toezichthouders (de controleurs) hebben een aantal bevoegdheden, zoals het binnentreden van
plaatsen, het vorderen van inlichtingen, het inzage vorderen van een identiteitsbewijs, zakelijke
gegevens en bescheiden en het onderzoeken van zaken (art 5:15 t/m 5:19 Awb).
Iedereen moet medewerking verlenen aan een vordering van een toezichthouder tot uitoefening van
zijn bevoegdheden (art 5:20 lid 1 Awb).
Een toezichthouder mag niet elke bevoegdheid in elke situatie gebruiken: het evenredigheidsbeginsel
speelt in het kader van toezicht een grote rol. Dat beginsel betekent dat een toezichthouder slechts
van zijn bevoegdheden gebruik mag maken voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van zijn
taak nodig is (art 5:13 Awb). Hij mag dus niet disproportioneel handelen.
Voorbeeld evenredigheidsbeginsel: Een toezichthouder die om 02:00 uur in de nacht een eigenaar van
een afvalinzameling depot wakker belt omdat hij monsters wil nemen van opgeslagen vaten met
chemisch afval dient uitleg te geven waarom hij op dat tijdstip tot een dergelijke handeling overgaat. Hij
handelt disproportioneel als blijkt dat ook overdag de monsters prima kunnen worden afgenomen.
Een toezichthouder is wat anders dan een opsporingsambtenaar. Een opsporingsambtenaar houdt
zich in hoofdzaak bezig met het opsporen van strafbare feiten. Een toezichthouder kijkt of de
bestuursrechtelijke regels wel in acht zijn genomen -> art 5:11 Awb.
Het is de toezichthouder die er in eerste instantie voor zorgt dat de regels goed blijven worden
nageleefd of dat de situatie weer in overeenstemming met de wet wordt gebracht.
Bij opsporing van strafbare feiten gaat het uiteindelijk om het bestraffen van de dader. Als een
toezichthouder heeft geconstateerd dat bestuursrechtelijke regels niet worden nageleefd, dan kan het
bestuursorgaan bestuursrechtelijk handhaven door bestuursrechtelijke sancties op te leggen.
2
, ● kan de verschillen tussen herstelsancties en bestraffende sancties (maatregel en boete)
uitleggen;
Verschillende mogelijkheden handhaving
Een bestuursorgaan kan handhavend optreden door middel van het opleggen van:
1. Bestuursrechtelijke sancties
2. Strafrechtelijke sancties
3. Privaatrechtelijke sancties
De bestuursrechtelijke sancties
Er zijn twee soorten bestuursrechtelijke sancties te onderscheiden:
1. De herstelsanctie: last onder bestuursdwang, de last onder dwangsom (art 5:21 en art 5:31d
Awb) en de intrekking of wijziging van een begunstigende beschikking.
2. De bestraffende sanctie: de bestuursrechtelijke boete (art 5:40 Awb).
De definities van de herstelsanctie, de bestraffende sanctie en het overkoepelende begrip, bestuurlijke
sanctie, vind je in art 5:2 lid 1 Awb.
Een last onder bestuursdwang (art 5:21 Awb) en de last onder dwangsom (art 5:31d Awb) zijn
herstelsancties. Een andere benaming voor herstelsanctie is reparatoire sanctie.
De bestuurlijke boete (art 5:40 Awb) is een bestraffende sanctie. Een andere benaming voor
bestraffende sanctie is punitieve sanctie.
Bestuursrechtelijke sancties
❖ Last onder bestuursdwang
De last onder bestuursdwang is een herstelsanctie. Een herstelsanctie is gericht op herstel van de
overtreding. Wanneer de last niet tijdig wordt uitgevoerd, heeft het bestuursorgaan de bevoegdheid
om het herstel zelf door feitelijk handelen ten uitvoer te leggen (artikel 5:21 Awb). De bestaande,
illegale situatie kan door het optreden van het bestuursorgaan in overeenstemming gebracht worden
met de wettelijk geldende normen. Dit wil zeggen dat het bestuursorgaan door middel van feitelijke
maatregelen een illegale situatie kan opheffen om deze in overeenstemming te brengen met de wet,
zoals door het afbreken van een illegaal neergezet bouwwerk. Dat gebeurt dan wel in beginsel op
kosten van de overtreder.
Overgaan tot het plegen van een last onder bestuursdwang kan alleen indien de wet dit toestaat (art
5:4 Awb).
Als een bestuursorgaan optreedt met bestuursdwang, is het van belang dat de nadelige gevolgen van
het besluit niet onevenredig zijn in verhouding tot de met het besluit te dienen doelen
(=evenredigheidsbeginsel).
Tegen de last onder bestuursdwang is beroep mogelijk (art 8:1 Awb).
❖ Last onder dwangsom
De last onder dwangsom is een herstelsanctie, met het doel de overtreding geheel of gedeeltelijk te
herstellen (artikel 5:31d Awb). Wanneer de last niet of niet tijdig wordt uitgevoerd, kan het
bestuursorgaan de overtreder verplichten tot betaling van een geldsom. Deze geldsom is de
dwangsom.
Een last onder dwangsom kan niet gelijktijdig met een last onder bestuursdwang worden opgelegd
(art 5:6 Awb).
3
, Aan de overtreder wordt door het bestuursorgaan de verplichting opgelegd om een geldsom te
betalen, tenzij binnen de gestelde termijn wordt voldaan aan de in de beschikking genoemde last.
Deze last houdt in dat de overtreder de illegale situatie in overeenstemming met de wet brengt of een
overtreding achterwege laat. Voor de dwangsom geldt een maximum bedrag waarboven geen
dwangsom meer wordt verbeurd.
Er zijn 3 mogelijkheden voor de op te leggen dwangsom (artikel 5:32b Awb):
1. De overtreder moet per overtreding betalen.
2. De overtreder moet een bedrag ineens betalen als de overtreding op een door het
bestuursorgaan bepaalde dag nog voortduurt.
3. De overtreder moet per tijdseenheid (dag, week) dat hij de overtreding begaat/in stand laat/
herhaalt een bedrag betalen.
Het betalen van de dwangsom is niet bedoeld als afkoopsom. Mocht, nadat de dwangsom verbeurd
is, de overtreding nog niet beëindigd zijn, dan kan het bestuursorgaan opnieuw een last onder
dwangsom opleggen of overgaan tot het opleggen van een last onder bestuursdwang.
Het is ook mogelijk preventief een last onder dwangsom op te leggen (art 5:7 Awb). Dat wil dus
zeggen dat er nog geen overtreding heeft plaatsgevonden. Het is echter wel duidelijk dat een
overtreding gaat plaatsvinden.
Het opleggen van een preventieve dwangsom is alleen mogelijk wanneer er onmiskenbaar gevaar
bestaat dat er een overtreding zal worden begaan. Daarbij kunnen uitlatingen die een (toekomstig)
overtreder doet of het eerder vertoonde naleefgedrag van de overtreder aanleiding zijn om over te
gaan tot de preventieve last onder dwangsom.
De keuze tussen het opleggen van een last onder dwangsom of de last onder bestuursdwang is niet
geheel vrij. Een last onder dwangsom is bijvoorbeeld niet mogelijk indien er gevaarlijke stoffen worden
geloosd in een rivier: art 5:32 lid 2 Awb. Er dient dan een last onder bestuursdwang opgelegd en
toegepast te worden om de lozing direct te beëindigen.
Tegen de last onder dwangsom is beroep mogelijk (art 8:1 Awb).
❖ Intrekking of wijziging van een begunstigende beschikking
Als een overtreder zich niet houdt aan de voorwaarden van een vergunning of bij het verkrijgen van de
vergunning onjuiste gegevens heeft overgelegd, kan het bestuursorgaan overgaan tot het intrekken of
wijzigen van de vergunning. De intrekking heeft het karakter van een herstelsanctie als het
bestuursorgaan de illegale situatie wil beëindigen.
Een begunstigende beschikking is ook het verlenen van een uitkering op grond van de Participatiewet
(bijstandsuitkering). Als blijkt dat iemand zich niet houdt aan de voorwaarden van de uitkering, kan de
uitkering worden ingetrokken.
Tegen de intrekking of wijziging van een begunstigende beschikking kan beroep worden ingesteld.
(art 8:1 Awb).
❖ De bestuurlijke boete
Het doel van een herstelsanctie, zoals bijvoorbeeld de last onder bestuursdwang, is het herstellen van
de legale situatie.
De bestuursrechtelijke boete heeft een ander doel. Het doel van de bestuursrechtelijke boete is om
de overtreder te straffen. Het is een punitieve (bestraffende) sanctie. Punitief wil zeggen dat de straf
bedoeld is om leed (pijn) toe te brengen. De sanctie is niet bedoeld om de overtreding te beëindigen.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller DanaR. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.48. You're not tied to anything after your purchase.
