Samenvatting handschrift schriftkennis pabo jaar 1
12 views 0 purchase
Course
Handschrift
Institution
Hogeschool Zeeland (HZ)
Book
Handboek schriftkennis
In dit document worden behandeld:
- het ontstaan van het schrift en schrijfonderwijs
- de visies op schrijven
- leerlijn schrijfonderwijs
- fasen van schrijven
- handschriftcriteria
- didactiek handschrift
- blokschrift en lerarenhandschrift
- motorische problemen
- schrijfproblemen
- dys...
Les 1
Schrijven = basisvaardigheid + manier om leerstof dieper te verwerken en beter te onthouden.
Beheersing schrift samenleving culturele ontwikkeling (cognitief + motorisch)
Geschiedenis schriftontwikkeling: (tentamen: niet uit het hoofd kennen)
1. Feniciërs – 3000 jaar geleden (22 letters)
2. Grieken: klinkers toevoegen
3. Romeinen – jaar 0 (letters omvormen)
4. Rustica: minder formele Romeinse letter: behoefte sneller te schrijven – tot in de 10 e eeuw
5. Unicaal: ronde boekschriftletter
6. Daarna: half-unicaal – Karolingische minuskel (belangrijkste ontwikkeling in lettergeschiedenis
sinds Romeins abc), Gotisch schrift/black letter, Humanistische minuskel.
Schriftontwikkeling door maatschappelijke behoeften. Communicatie, lezen…
Schrijfonderwijs:
Middeleeuwen (door monniken aan adel)
Renaissance (ontstaan lopend schrift)
17e eeuw (instructieboeken, 1820: kroontjespen)
1900: lopend schrift (norm voor schrijfletters en cijfers)
1958: Hoofdcommissie voor de Normalisatie in Nederland (norm voor schrijfletters en cijfers)
Visies:
Oud Nieuw
motoriek oefenen grafo-cognitief concept (begin 21e eeuw)
schrijfmotoriek lettervormgevingsregels: handschriftanalyse en –
evaluatie kwaliteit
DUS: schrijven = aansturing vanuit de hersenen
motoriek oefenen: GROOT klein n.v.t.: aparte systemen, dynamisch
start aanvankelijk schrijven: na de na de kerstvakantie
zomervakantie
Leerlijn schrijfonderwijs:
Oud: 3 fases voorbereidend (4-6 jaar) – aanvankelijk (6-8 jaar) – voortgezet schrijven (8-10 jaar) –
(creatief & expressief schrijven (10-12 jaar))
Nieuw: 3 fases:
1. Ontwikkeling schrijfvoorwaarden (1-2)
Groep 1: beginnend lettergebruik & voorbereiden van het schrijven. Ergonomie oefenen
(aanleren, stimuleren, begeleiden) ; letterverkenning kapitalen ; nauwkeurige waarneming +
uitvoering stimuleren
Groep 2: letterverkenning van kapitalen en minuskels. Lettervormen oefenen: letters leggen op
een grondlijn ; waarnemen: vormverschillen en –overeenkomsten ; uitvoeren: ergonomie,
oefenen inkleuren / arceren. Letterconstructie kan pas plaatsvinden als de ruimtelijke oriëntatie
in het platte vlak voldoende is ontwikkeld.
2. Driezone-niveau (3-4)
Groep 3: eerst > verder ontwikkelen van de schrijfvoorwaarden ; daarna > leren schrijven van
cijfers en minuskels.
Na de kerstvakantie & groep 4: leren schrijven van hoofdletters + leren verzorgen van rompzone
, Voorwaarden om tot schrijven te komen: grove/fijne motoriek, oog-handcoördinatie, vormen
waarnemen + onderscheiden, links/rechts/onder/boven bekend.
3. Ontwikkeling + onderhoud handschrift (5-8)
Cognitieve begeleiding erg belangrijk. Automatisering tegengaan: bewustmakingsoefeningen,
criteriumlessen.
Vanaf groep 8: letterkennis eigen handschrift beoordelen + onderhouden. Kwaliteit bepalen:
handschriftcriteria. Herhalen + voortdurend toepassen in de klas.
3 belangrijke momenten waarop het schrijfonderwijs kan ontsporen:
- te vroeg beginnen (oude visie: na zomervakantie, nieuw: na kerstvakantie)
- verkeerd aanleren
- niet goed onderhouden en begeleiden v/h handschrift
Voordat er geschreven wordt: een schrijfrijpheidstest afnemen + voldoende letterkwaliteit bereikt?
Handschriftcriteria! (tentamen: stukje tekst, beoordelen m.b.v. criteria. Benaming + symbool kennen)
Lerarenhandschrift:
Ongeveer gelijk aan methodisch schrift
Letters r, s, t en f mogen afwijken
Hoger tempo
Voor dagelijks gebruik in de basisschool
Je mag dit altijd op gelinieerd papier schrijven
Op het bord zonder hulplijnen
Les 2
Didactiek handschrift:
Instructie en begeleiding!
Zelf schrijven (leerkracht)
Ergonomie! (pengreep + houding)
Rondlopen + begeleiden: directe feedback + inhoudelijke feedback
Stilte in de klas
Schrijven = complexe vaardigheid! Veel processen die gecoördineerd verlopen.
Processen bij beginnend schrijven:
Intentioneel niveau: plan om iets te schrijven. Linguïstisch niveau: tekst formuleren
Lexicaal niveau: het te schrijven woord kiezen
Foneem-grafeem conversie niveau: juiste letters voor de juiste klank kiezen
Allograaf-selectie & motorprogrammeringsniveau juiste lettervormgeving en uitvoering
Parametrisch niveau: prikkels naar spieren toe
Initiatieniveau: vingers in beweging.
Allograaf= teken in een schriftsysteem. Allograafselectie: lettertype, constructie, verhoudingen.
Keeranalyse:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mellanieh. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.41. You're not tied to anything after your purchase.
