Summary
Samenvatting Nectar Biologie Hoofdstuk 15: Waarnemen
- Course
- Level
- Book
Samenvatting van hoofdstuk 15 van Nectar Biologie
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
boeky
Reviews received
Content preview
H15 Waarnemen15.1 | Evenwichtszintuig | Binas 87D, 88C; bron 2, bron 3
Het evenwichtszintuig registreert de stand van het hoofd t.o.v. de richting van de
zwaartekracht en de bewegingen van het hoofd.
Beide evenwichtsorganen bestaan uit centraal deel (vestibulum) en drie halfcirkelvormige
kanalen. Vestibulum en halfcirkelvormige kanalen zijn gevuld met endolymfe (vloeistof).
De maculae (in vestibulum) geven informatie over rechtlijnige bewegingen.
o Zintuigcellen in maculae steken met lange zintuigharen in een geleilaag met
daarbovenop een laag kalksteentjes.
o De massa van kalksteentjes geeft de geleilaag traagheid -> merk je bij beginnen /
stoppen van een beweging (versnellen/vertragen). De zintuigharen buigen in een
bepaalde richting -> zintuigcellen geven info door aan de hersenen.
o De maculae reageren alleen op verandering in snelheid bij een rechtlijnige beweging.
Halfcirkelvormige kanalen geven informatie over draaibewegingen via cupula.
o De halfcirkelvormige kanalen staan in 3 vlakken vrijwel loodrecht op elkaar, om
draaiingen in elke richting waar te nemen: ja-knikken (bovenkanaal), hoofd van links
naar rechts naar schouder laten zakken (achterkanaal) en nee schudden (zijkanaal).
o Elk kanaal heeft aan de basis een knobbel met daarin zintuigcellen met lange
zintuigharen. Haren steken in een geleiachtige massa: de cupula (kan vrij heen en
weer bewegen in endolymfe).
o Draaiing van hoofd: wanden van de kanalen met zintuigcellen en zintuigharen
draaien mee, maar endolymfe (en dus
cupula) blijft even staan. De cupula beweegt
als een klapdeur in de endolymfe t.o.v. de
wand van het kanaal. De zintuigharen buigen
en de zintuigcellen sturen impulsen naar het
evenwichtscentrum in de hersenen.
Met het evenwichtszintuig neem je rechtlijnige
bewegingen op constante snelheid en draaiingen waar.
De informatie van het evenwichtszintuig gaat via de
hersenstam (reflexen). De bewustwording gaat via de
grote hersenen.
Ja-knikken is een cirkelbeweging (grammofoonplaat) i.p.v. een rechtlijnige beweging.
De cupula bevat lymfevloeistof voor cirkelbewegingen.
Verwerking zintuiglijke informatie | bron 4 blz. 209
Informatie over evenwicht komt terecht in het evenwichtscentrum (hersenstam), afkomstig
van ogen, gewrichten, pezen, spieren, huid en de evenwichtszintuigen.
Kleine hersenen spelen belangrijke rol bij bijsturen evenwicht via spieren.
Misselijkheid op kermis komt doordat het evenwichtscentrum de informatie uit de diverse
zintuigen niet meer goed kan combineren.
o Draaimolen stopt snel -> evenwichtsorgaan blijft door traagheid van endolymfe nog
even de informatie geven dat je draait, terwijl ogen en spieren de informatie geven
dat je stilstaat.
Zintuigcellen = receptorcellen | bron 5
Zintuigcellen/receptorcellen ontvangen prikkels uit de omgeving = input.
Diverse typen receptoren:
, o Mechanoreceptoren
Bv. cupulae en maculae van evenwichtsorgaan: gevoelig voor mechanische
prikkeling (buigen van zintuigharen).
o Thermoreceptoren
o Chemoreceptoren (reageren op bepaalde stoffen)
o Fotoreceptoren (reageren op licht)
Receptorcellen reageren op een eigen type prikkel = adequate prikkel.
o Daarvoor ligt de drempelwaarde het laagst.
Receptorcellen hebben over hun membraan een rustpotentiaal (net als neuronen). Adequate
prikkel leidt in de cel tot verandering van membraanpotentiaal.
o Mechano- en thermoreceptoren veroorzaken direct opening van natriumpoorten in
celmembraan van receptorcel;
o Chemo- en fotoreceptoren doen dat via secundaire boodschapperstoffen.
Cascade van reacties -> G-eiwit -> GTP -> secundaire boodschapperstof bindt
aan doelwitmoleculen op natriumpoorten -> gaan open.
Prikkeldrempel
Ook bij de membraanpotentiaal van receptorcellen is er een prikkeldrempel.
Als prikkeldrempel is bereikt, vindt volledige depolarisatie van het membraan plaats ->
calciumpoorten gaan open -> calcium stroomt naar binnen -> receptorcellen lozen een
exciterende neurotransmitter in een synaps met een sensorisch neuron.
Sterkere prikkel zorgt ervoor dat er meer neurotransmitter wordt afgegeven: postsynaptisch
membraan (= sensorisch neuron) krijgt hogere impulsfrequentie.
Pijnreceptoren zijn zenuwceluiteinden die schadelijke prikkels (te hoge temperatuur/druk)
kunnen waarnemen -> geven info via het ruggenmerg door aan pijncentra in grote hersenen.
Adaptatie
Langdurige prikkeling van receptorcel boven de prikkeldrempel verhoogt deze
prikkeldrempel: adaptatie.
o Bv: als je een zout dropje eet en daarna een dubbelzout dropje, zullen ze allebei even
zout smaken. Als je daarna weer een gewoon zout dropje eet, smaakt dat veel
minder zout dan het eerste zoute dropje.
Door adaptatie reageer je minder op bepaalde prikkels, maar niet alle receptorcellen
vertonen even sterke adaptatie.
o Oppervlakkige tastzintuigjes in huid = snelle adaptatie (je voelt je kleding niet).
o Diepere drukzintuigcellen = weinig adaptatie -> je blijft knellende schoenen voelen.
o Pijnzintuigjes vertonen geen gewenning.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller boeky. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53022 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now