Natuurkunde hoofdstuk 5 Straling - 4 havo samenvatting
348 views 4 purchases
Course
Natuurkunde
Level
HAVO
Book
Overal / 4 havo Natuurkunde
Hou jij niet van hele teksten lezen? Leer jij beter door korte samenvattingen, steekwoorden en opsommingen? Dan is deze samenvatting echt wat voor jou! Dit is een heldere samenvatting waar de belangrijkste punten van Hoofdstuk 5 Straling worden beschreven.
Ook worden de formules er helder in uitg...
Natuurkunde H5 sv – Straling
Par 1:
> Straling om ons heen:
-> In t dagelijks leven ben je voortdurend omgeven door allerlei soorten straling
-> Binas 19B overzicht van een aantal soorten straling
-> veel soorten straling zie en voel je niet. Er zijn meters nodig om die straling te meten
-> Een meetapparaat voor straling van radioactieve stoffen te meten is een geiger-müllerteller of
GM-teller.
> Eigenschappen van straling:
-> straling beweegt altijd in rechte lijnen vanuit de bron. Hoe groter de afstand tot de bron, hoe
minder sterk de straling is.
-> elke soort straling heeft zijn eigen kenmerken: opwarmen, zichtbaar of voelbaar, bruin maken,
schadelijk etc
-> t doordringend vermogen geeft aan hoe diep de straling door kan dringen in een bepaalde stof.
-> ioniserend vermogen zegt iets over de schadelijkheid.
-> door straling kunnen ionen ontstaan in een bepaalde stof. Atomen in een stof verliezen 1 of
meer elektronen rond de kern en veranderen in positieve ionen. De negatieve ionen schieten
dan weg uit de atomen.
-> als straling sterk ioniseert raakt hij zijn energie snel kwijt en dringt niet ver door.
-> hoe groter t ioniserend vermogen, des te kleiner is t doordringend vermogen.
> ontdekking van ioniserende straling:
-> ioniserende straling is tussen 1890 en 1900 ontdekt en heeft natuurkundige als Wilhelm
Röntgen, Henri Becquerel en Pierre en Marie Curie beroemd gemaakt
-> Röntgenstraling kan atomen ioniseren en is zeer doordringend.
-> een röntgenapparaat zet elektrische energie om in een stralingsenergie
-> röntgenstraling wordt dus niet door een radioactieve stof uitgezonden.
-> radioactieve stof heeft instabiele atomen die straling uitzenden
-> instabiel betekend dat deze atomen niet altijd in deze vorm zullen blijven bestaan
-> radioactief -> radius= straal & actief=bezig zijn
-> in 1898 stelde Rutherford vast dat straling uit radioactief uranium uit 2 soorten deeltjes bestaat:
alfa- en bètadeeltjes (α en β).
-> α-straling is minder doordringend dan β-straling.
-> in 1900 toonde hij aan dat er nog een 3 e soort straling uit radioactief materiaal kan komen. De
straling lijkt op röntgenstraling maar is nog doordringender
=> gamma-straling (γ )
-> röntgen en gammastraling lijken op uv-straling maar zijn veel gevaarlijker.
-> deze 3 stralen komen uit de kernen van atomen van radioactieve stoffen
-> ioniserende straling beweegt van de bron naar de ontvanger
-> daarvoor is geen tussenstof nodig. T kan zowel door vacuüm, lucht als stof of weefsel
> Bronnen van ioniserende straling:
-> radioactieve stoffen zijn bronnen van ioniserende α-, β- of γ-straling.
-> natuurlijke straling is altijd in onze omgeving aanwezig:
Kosmische straling (zon en sterren)
-> mix v ioniserende straling, oa protonen, elektronen, röntgen-, gamma- en uv-straling
Aardse straling (graniet en gesteente met uranium en radium)
Voedsel (bevat heel weinig, waaronder kalium)
, -> kunstmatige straling komt uit bronnen die door mensen zijn gemaakt:
Bestralingsapparatuur in ziekenhuizen
Rookmelders
Kerncentrales / kernwapens
Tracers
-> alle stralingsbronnen samen veroorzaken in onze omgeving een permanente hvlheid straling: de
achtergrondstraling.
-> Bestraling kan zowel in- als uitwendig plaatsvinden, afhankelijk van de plaats van de bron
-> inwendig -> bron zit in t lichaam -> persoon besmet
-> uitwendig -> bron buiten t lichaam
-> de bron kan zich ook op t lichaam bevinden => besmetting
> Stralingsenergie:
-> α- en β-deeltjes hebben bewegingsenergie en dragen die over aan t materiaal dat de deeltjes
absorbeert. Dit kan door hun grote snelheden.
-> röntgen- en γ-straling vervoeren ook energie
-> t is een soort stroom van deeltjes -> ookwel fotonen genoemd.
=> is een pakketje stralingsenergie. Een golf bestaat uit grote hvlheden pakketjes die achter
elkaar aan bewegen
-> we spreken over γ-fotonen als we t hebben over pakketjes γ-straling en van röntgenfotonen
bij pakketjes röntgenstraling
-> de energie van fotonen kan atomen ioniseren
-> hoe groter de energie, hoe groter t ioniserend vermogen
Par 2:
> de bouw van atomen:
-> rond 1870 publiceerde Mendelejev een tabel waarin hij chemische elementen (atoomsoorten)
rangschikte op basis van atoommassa, dichtheid en de mate waarin ze reageren met andere
stoffen => t periodiek systeem
-> mede hierdoor konden wetenschappers rond 1932 een model maken vd bouw van een atoom
-> kernen van atomen bestaan uit 2 soorten deeltjes:
- protonen -> positieve lading +e
- neutronen -> geen lading
-> rond de kern bewegen de elektronen -> met negatieve lading -e
-> t aantal protonen in de kern noem je t atoomnummer => Z
-> t aantal neutronen geef je aan met => N
-> t totale aantal kerndeeltjes of nucleonen samen geef je aan met => A
=> atoommassagetal/massagetal
-> de massa van een atoom is nagenoeg gelijk aan A maal de massa van de kerndeeltjes, omdat
de massa van de eromheen draaiende elektronen verwaarloosbaar klein is
=> A = N + Z (hebben geen eenheid)
=> AZ X -> X is t symbool van t element met massagetalatoomnummer
-> t aantal protonen (Z) bepaalt de chemische en fysische eigenschappen van een element
-> Binas 25A -> 1e kolom atoomnummer Z,, 4e kolom atoommassa A
-> uitgedrukt in atomaire massa-eenheid u
=> 1 u = 1,66054 x 10 -27 kg (Binas 7)
-> is ongv gelijk aan de massa van een proton of neutron
> Isotopen:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller indyh. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.45. You're not tied to anything after your purchase.
