HC 5+6 Besluitvorming
In deze twee colleges worden onderdeel 3 van de cyclus besproken, namelijk besluitvorming.
We hebben hiervoor al agendavorming en beleidsformulering behandeld. Tijdens deze twee
processen hebben slechts een beperkt aantal actoren het “overleefd” en hebben meegedacht, en
een beperkte set van doelen en oplossingen staan op het vizier. Hoe wordt er precies gekozen?
Hierover gaat het onderdeel besluitvorming: uiteindelijk maken we de keuzes. Zoals in deze quote
staat: “…the choice among policy alternatives that have been generated and their likely effects on
the problem estimated...”.
De vragen die centraal staan, zijn:
Hoe nemen we beslissingen?
Hoe gaan we kiezen wat we gaan doen?
Waarom worden bepaalde keuzes genomen, en waarom niet?
De besluitvorming is een politiek moment. Politiek en actoren hebben veel invloed in dit proces. De
vraag is wie de legitimiteit én de autoriteit heeft om te beslissen. Niet iedereen kan meepraten, en
lang niet iedereen kan meebeslissen. Hier komt het verschil tussen actoren die alleen meepraten
(voice) en actoren die echt meebeslissen (vote). Je hebt weer winners en losers, degenen die mee
hebben gedaan aan de besluitvorming en welke niet.
De actoren hebben kunnen echter niet het beleid bepalen, omdat deze actoren ook gebonden zijn
aan regels, ook wel rule bound genoemd. Er zijn bijvoorbeeld bepaalde stemregels die actoren
hebben. Ook in de Tweede Kamer zijn regels over stemming en debattering. Het is dus niet zo, dat
alles zomaar mag: het anything-goes principe is niet van kracht.
Er zijn negatieve besluiten en positieve besluiten die genomen kunnen worden.
Positieve besluiten gaan over verandering;
Negatieve besluiten zijn dat het status-quo (bestaande toestand) wordt behouden.
Bij het beslissen is het van belang om verschillende benaderingen en modellen te onderzoeken. Dit
om echt te begrijpen hoe een individu zijn keuzes maakt. Zo kan blikvernauwing tegen worden
gegaan, zodat niet alleen op het zwarte gefocust wordt. Verschillende benaderingen zijn
noodzakelijk om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van het probleem. Dit is namelijk ook
relevant voor wat er ook echt gebeurt in de praktijk.
Rationele besluitvorming
De oorsprong van de rationele benadering lag in de tijd van de industriële revolutie. Massaproductie
kwam op gang, en door middel van natuurwetenschappen werd “rationeel” de wetmatigheid van
hoe precies iets is ontdekt.
De rationele besluitvorming staat ook bekend als “the scientific, engineering or managerialist
approach”, oftewel de wetenschappelijke, onderzoekende en managende benadering. Ook wordt er
gesproken over “Scientific management recommends managers to look at workers as
machines in order to reach peak efficiency”. Wetenschap kan zorgen voor een zo hoog mogelijke
efficiëntie. Er wordt ook wel gesproken van de “science of administration”, de kunst van de
administratie en rationaliteit. Daarom wordt ook wel eens gezegd dat de overheid als een bedrijf
moet werken: to run government as a business. De meningen lopen hier uiteen: er zitten
verschillende voordelen, maar ook nadelen.
, Het toverwoord - de combinatie tussen doelrationaliteit en helderheid – is de rationele benadering.
Er horen hier een paar aspecten bij de rationele benadering:
Doelmaximalisatie: het doel dient zo goed als mogelijk behaald worden. Dit kan bijvoorbeeld
door middel van efficiëntie: de middelen/instrumenten zo efficiënt mogelijk gebruiken;
Hiërarchie: er is een duidelijk stappenplan om het doel te behalen. Een voorbeeld is om eerst
efficiëntie te behalen, en daarna het behalen van andere doelen;
Heldere criteria voor doelmaximalisatie: het precies weten van hoe je doelen kan behalen.
Een onderdeel hiervan is bijvoorbeeld de kennis hoe precies de efficiëntie verhoogd kan
worden;
De middelen zijn bekend: denk aan de NATO;
Consequenties zijn voorspelbaar: de outcome van jouw beleid is voorspelbaar en doordacht.
Hiermee heeft de kosten-baten analyse een verband mee. Dit houdt in dat de verwachte
kosten worden afgewogen ten opzichte van de verwachte baten (voordelen) en of dit de
meest voordelige oplossing is.
Doelmaximalisatie is mogelijk door middel van het expliciteren (op papier zetten) van preferenties
van doelen. Hierbij hoort ook de strategie dat gehandhaafd moet worden op de doelen te bereiken.
Idealiter zou dit voldoen aan de volgende criteria:
Expliciet maken van preferenties/doelen. Wat wil je echt nastreven?
Alle consequenties van de doelen formuleren;
Dus: de strategie met de meest efficiënte oplossing voor het probleem wordt gekozen.
Voor doelmaximalisatie is een kosten/baten analyse belangrijk. Je moet namelijk de kosten en de
opbrengsten (beloningen) noteren om een zo hoog mogelijke efficiëntie te halen.
Hoe kan het, terwijl het zo goed eruit ziet, toch falen? Dat komt volgens de rationele benadering
omdat de politiek irrationeel is. Hoe kan dit opgelost worden? Hierna komt een reactie door Simon
Reactie op de rationele besluitvorming door Simon
“A Behavioral Model of Rational Choice” is een Nobelprijs in de Economie winnend stuk door
bestuurskundige Herbert Simon. Daarmee probeert hij te zeggen dat besluitvorming niet altijd
rationeel is. Volgens hem is menselijke rationaliteit beperkt: hij noemt dit bounded rationality. Er is
hiervan sprake doordat:
De informatie die mensen hebben niet volledig zijn, en problemen te complex zijn om een
volledig rationele keuze te maken. Tijd investeren om informatie te krijgen duurt te lang;
De gevolgen van de keuzes zijn moeilijk te voorspellen. Je bepaalt één stuk van je probleem,
en daar kan je gevolgen aan verbinden. Je ziet dus niet te gevolgen over het algehele
probleem;
Het vermogen van mensen om informatie te verwerken en met alle mogelijke opties te
komen is beperkt.
Beperkte tijd om beslissingen te nemen. Zoals eerder is verteld: er worden deadlines of
verwachtingen gebonden aan de hoeveelheid tijd dat het gaat kosten. Er is niet alle tijd van
de wereld.
Nogmaals: de rationele benadering gaat er vanuit dat mensen alle tijd hebben en alle informatie
bezitten: dit is volgens Simon onmogelijk.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kazpers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.97. You're not tied to anything after your purchase.