(Zeer uitgebreide!) samenvatting van het gehele boek Praktijkonderzoek in zorg en welzijn van Cyrilla Van der Donk & Bas Van Lanen. Dit is onderdeel van de kennistoets 'gezinsbegeleiding' (HAN Pedagogiek leerjaar 2, semester 2).
Cyrilla van der Donk & Bas van Lanen
Compleet boek
,Hoofdstuk 1 – Een inleiding op
praktijkonderzoek
Er zijn verschillende visies op wat onderzoek is en aan welke kwaliteitseisen het moet
voldoen.
1.1 Een positiebepaling van praktijkonderzoek
Onderzoek doen is nauw verbonden met leren en ontwikkelen en ligt aan de basis van ons
bestaan. Als je bewust via een bepaalde systematiek antwoord probeert te krijgen op je
vragen heet dat intentioneel leren.
1.1.1 Het belang van een onderzoekende beroepshouding
De huidige visie op gezondheid gaat uit van mogelijkheden van mensen en is gericht op het
waar mogelijk stimuleren en ondersteunen van het functioneren, de veerkracht en de eigen
regie van burgers. Dit betekent een verschuiving van de eerdere nadruk in de
beroepspraktijk op ziekte en zorg naar de huidige nadruk op gezondheid en gedrag.
De beroepspraktijk vraagt meer dan ooit om professionals met een onderzoekende
beroepshouding die samen met belanghebbenden vraagstukken vanuit verschillende
perspectieven kunnen en willen bekijken, kennis uit onderzoek van andere kunnen
toepassen en zelf onderzoek kunnen doen. In dit kader wordt ook wel gesproken over de
reflectieve professional.
Er zijn verschillende visies op wat een onderzoekende beroepshouding is en hoe deze
beschreven kan worden. Losse en Nahuis hebben de kenmerken geclusterd in drie
dimensies:
De open houding: de professional staat open voor nieuwe indrukken, is bereid tot
perspectiefwisseling, wil begrijpen en wil delen.
De kritische houding: de professional wil nagaan of iets klopt, wil onderbouwen en wil
verantwoorden.
De creatieve houding: de professional is gericht op vernieuwing en wil voortbouwen
en toevoegen.
1.1.2 Hoofddoelen van onderzoek
Er zijn drie hoofddoelen van onderzoek:
Je wilt theorieën ontwikkelen of toetsen. (fundamenteel onderzoek).
Je wilt kennis toepasbaar maken in een brede beroepscontext. Het onderzoek levert
oplossingen op voor generieke problemen.(toegepast onderzoek).
Je wilt op zoek gaan naar antwoorden op vragen in een specifieke beroepssituatie
met als doel deze situatie beter te begrijpen en waar nodig te verbeteren.
(praktijkonderzoek).
Fundamenteel onderzoek Toegepast onderzoek Praktijkonderzoek
Theorievorming en theorietoetsing Toepassing van kennis om generieke Begrijpen en verbeteren van de eigen
problemen op te lossen praktijk
Kennis is generaliseerbaar Kennis is probleemgebonden Kennis is probleemgebonden in een
specifieke context
Een landelijk onderzoek naar de vraag: Een onderzoek bij diverse Een onderzoek bij een psychiatrische
‘Welke problemen ervaren cliënten met psychiatrische instellingen naar de instelling gespecialiseerd in ouderenzorg
een posttraumatische stressstoornis bij vraag: ‘Welke professionele naar de vraag: ‘Hoe kunnen wij cliënten met
het aangaan van nieuwe relaties?’ ondersteuning hebben cliënten met een posttraumatische stressstoornis
een posttraumatische stressstoornis ondersteunen bij het aangaan van nieuwe
Cyrilla van der Donk & Bas van Lanen
Praktijkonderzoek in zorg en welzijn
, nodig om nieuwe relaties aan te relaties?’
kunnen gaan?’
1.1.3 Onderzoeksbenaderingen
Verschillende opvattingen over wat goed onderzoek is worden in dit boek onderzoeks-
benaderingen genoemd. hieronder worden drie belangrijke onderzoeksbenaderingen
uitgelegd.
De positivistische onderzoeksbenadering
Volgens deze benadering is kennis gebaseerd op dat wat direct waarneembaar is; er is één
bestaande werkelijkheid. Hieruit volgt dat deze werkelijkheid beschreven kan worden aan de
hand van algemene wetmatigheden. Je probeert als onderzoeker zo zuiver mogelijk naar
gebeurtenissen in de beroepspraktijk te kijken en zo veel mogelijk beïnvloedende factoren te
herkennen en waar mogelijk uit te sluiten. Er zijn echter allerlei factoren die de algemene
wetmatigheden beïnvloeden en daardoor vertroebelen. B.v. het nieuws van de dag, de sfeer
in de groep en de persoonlijke omstandigheden van cliënten. Dan zorgen beïnvloedende
factoren voor een vertroebeling van de onderzoeksresultaten. Kenmerkend voor een
positivistische benadering is dat je probeert je onderzoek zo in te richten dat deze
vertroebeling geminimaliseerd wordt, waardoor je ondanks die factoren in staat bent
uitspraken te doen over de werkelijkheid.
De constructivistische of interpretatieve onderzoeksbenadering
Volgens deze benadering kunnen er meerdere interpretaties van de werkelijkheid naast
elkaar bestaan. Interpretaties worden gekleurd door persoonlijkheden en ervaringen. Je
zoekt dus niet zozeer naar algemene wetmatigheden, maar naar interpretaties van
gebeurtenissen die zich in een specifieke beroepssituatie voordoen. Elke situatie is anders
en levert andere interpretaties op. De onderzoeksresultaten van de ene beroepspraktijk kun
je daarom niet zomaar vertalen naar een andere beroepspraktijk.
De kritisch-emancipatorische onderzoeksbenadering
Deze benadering is gebaseerd op de opvatting dat kennis niet waardevrij is en dat deze
bepaald wordt door mensen met de macht. Volgens deze benadering moet onderzoek
bijdragen aan processen die emancipatie van bepaalde groepen bevorderen en mensen in
staat stellen hun eigen omgeving te veranderen. Het gaat met name om het versterken van
de capaciteiten van maatschappelijk kwetsbare personen en groepen en inclusie van
mensen die sociaal dreigen uit te vallen. In deze benadering staat de dialoog centraal, is er
veel aandacht voor het perspectief van de belanghebbenden zelf en worden bestaande
structuren ter discussie gesteld.
1.1.4 Praktijkonderzoek in relatie tot evidence-based practice en practice-based
evidence
Evidence-based practice (EBP) voor zorg- en dienstverleners gaat over het zorgvuldig
gebruikmaken van het huidige, beste bewijsmateriaal om beslissingen te nemen met
individuele cliënten om de zorg- en/ of dienstverlening te verbeteren. Beschikbare evidence
wordt gecombineerd met de individuele kennis en ervaringen van de professional en de
wensen en voorkeuren van de cliënt.
Practice- based evidence (PBE) gaat uit van het idee dat kennis over het handelen van een
professional ontstaan in de specifieke context van de beroepspraktijk en dat die kennis
evolueert door de interactie tussen de personen die in deze context een belangrijke rol
spelen.
Het grote verschil tussen EBO en PBE is dat evidence bij EBP onder wetenschappelijke
condities verkregen wordt en dan vertaald wordt naar de praktijk, terwijl bij PBE evidence
Cyrilla van der Donk & Bas van Lanen
Praktijkonderzoek in zorg en welzijn
, onder realistische condities verkregen worden en dan evt. in een volgende stap verder
onderzocht kan worden.
1.1.5 Een definitie van praktijkonderzoek
Praktijkonderzoek in zorg en welzijn is onderzoek dat wordt uitgevoerd door zorg- en
dienstverleners, waarbij op systematische wijze in interactie met de omgeving antwoorden
verkregen worden op vragen die ontstaan in de eigen beroepspraktijk en gericht zijn op
verbetering van deze praktijk.
1.1.6 Praktijkonderzoek in relatie tot het methodisch handelen
Praktijkonderzoek kan fungeren als methodiek voor leren en praktijkverbetering. Van Keken
onderscheidt drie competentiesegmenten:
Segment 1: weken met/ voor cliënten. Het gaat hier om de deskundigheid op het
gebied van begeleiding, behandeling en/ of dienstverlening.
Segment 2: weken in en vanuit een arbeidsomgeving. Het gaat om de vaardigheden
die nodig zijn om goed te kunnen functioneren in de organisatie in je rol.
Segment 3: werken aan professionaliteit en professionalisering. Dit segment omvat
de verantwoordelijkheid voor het onderhouden van je beroepscompetenties en de
ontwikkeling van je beroepsgroep in het geheel.
1.2 De kernactiviteiten van praktijkonderzoek
De cyclus voor praktijkonderzoek omvat zes
kernactiviteiten voor het uitvoeren van beschrijvend,
vergelijkend, definiërend, evaluerend en verklarend
praktijkonderzoek. Wanneer je praktijkonderzoek
doet, doorloop je alle kernactiviteiten minimaal één
keer.
1. Oriënteren: je probeert in beeld te brengen
welke praktijkproblemen er zijn, voor wie
deze belangrijk zijn, wat erover bekend is en
wat het belang van je onderzoek kan zijn
voor jezelf en de organisatie.
2. Richten: je zoomt uit en probeert het
praktijkprobleem af te bakenen om tot een
duidelijke onderzoeksvraag te komen. Dit
leidt uiteindelijk tot de probleemstelling.
3. Plannen: je verkent verschillende manieren van dataverzameling en maakt op basis
hiervan keuzes voor de vormgeving van je onderzoeksproces. Je denkt na over de
volgorde, duur en het tijdstip van je onderzoeksactiviteiten, de selectie van
respondenten en de facilitaire ondersteuning die je nodig hebt.
4. Verzamelen: je voert de geplande onderzoeksactiviteiten uit en verzamelt data die je
nodig hebt om je vraag te kunnen beantwoorden.
5. Analyseren en concluderen: je analyseert de verzamelde data. Op basis van je
analyseresultaten forumeer je concrete antwoorden op je onderzoeksvragen in de
vorm van conclusies.
6. Ontwerpen: deze voer je alleen uit als je een ontwerpvraag hebt. Je doorloopt dan
de innovatiecyclus. Je maakt een ontwerp dat je daarna test in de praktijk. De data
die je vervolgens verzamelt, gebruik je om te bepalen of het ontwerp voldoet in de
praktijk. Eventueel stel je je ontwerp bij, dan doorloop je de innovatiecyclus nog een
keer.
Cyrilla van der Donk & Bas van Lanen
Praktijkonderzoek in zorg en welzijn
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tatummulder. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.07. You're not tied to anything after your purchase.
