Summary
Samenvatting strafrecht
- Course
- Institution
Samenvatting van de volledige cursus strafrecht van Annemie Borms.
[Show more]
Seller
Follow
tkdahmed1221
Reviews received
Content preview
Ahmad Ahmad Yaar 2de JaarBachelor Maatschappelijke veiligheid
Strafrecht
1 DOELSTELLING VAN HET STRAFPROCESRECHT
Het strafprocesrecht regelt het verloop van een strafprocedure met een dubbele bedoeling:
De mogelijkheid creëren om de waarheid te ontdekken, maar tegelijk ook
De individuele grondrechten van de betrokken partijen beschermen. Vb: het recht op eerlijke
bewijsvoering, het recht op behandeling van de zaak binnen een redelijke termijn.
Deze twee belangen staan soms diametraal tegenover elkaar. En net daarom wordt strafprocesrecht
vaak zo moeilijk ‘begrepen’ door heet wat mensen. Het strafprocesrecht tracht beide belangen met
elkaar te verzoenen en onderling af te wegen.
2 DE TWEE FASEN VAN STRAFPROCES
2.1 DE FASE VAN HET VOORONDERZOEK
De fase van het vooronderzoek is niet in handen van een vonnisrechter, maar van het openbaar
ministerie of van de onderzoeksrechter. In deze fase is het de bedoeling:
Om de verdachte te identificeren
Te onderzoeken of er tegen hem voldoende bezwaren bestaan om hem voor de rechter te
brengen.
Deze fase heeft een grotendeels inquisitoir karakter, dat wil zeggen:
Het vooronderzoek is in principe geheim: alle onderzoekverrichtingen en
procedurehandelingen gebeuren zonder dat het publiek wordt toegelaten. Ook de verdachte
en slachtoffer worden niet betrokken bij de onderzoeksverrichtingen.
Het vooronderzoek is bovendien niet-tegensprekelijk: tijdens deze fase is het de verdachte
nog niet toegestaan om de tegen hem verzamelde bezwaren te verleggen en
verweermiddelen aan te voeren.
2.2 DE FASE VAN DE TERECHTZITTING
De fase van de terechtzitting is de fase voor de vonnisrechter, politierechtbank, de correctionele
rechtbank, het Hof van Assisen. Deze fase wordt ook de fase van het onderzoek ten gronden
genoemd. In deze fase is het in principe de bedoeling om uitspraak te doen over de volgende vragen:
Heeft de verdachte het misdrijf inderdaad gepleegd?
Zo ja, verdient hij dan een straf, zo ja, welke straf?
In tegenstelling tot het vooronderzoek is deze fase
Openbaar: het publiek is in principe toegelaten op de terechtzitting
Tegensprekelijk: de verdachte mag, wat men tegen hem aanvoert, trachten te weerleggen.
Dit maakt van de terechtzitting een fase met een eerder accusatoir karakter.
,Ahmad Ahmad Yaar 2de Jaar
Bachelor Maatschappelijke veiligheid
3 DE HOOFROLSPELERS IN HET STRAFPROCESRECHT
3.1 DE VERDACHTE
De term verdachte wordt gebruikt als een verzamelnaam voor alle personen tegen wie een strafzaak
in de brede betekenis van het woord loopt. Men moet wel een onderscheid maken tussen
verschillende statuten en die zijn afhankelijk van de fase van het strafproces:
Tijdens de fase van het vooronderzoek:
o Verdachte in de strikte zin van het woord: de persoon tegen wie een vooronderzoek
loopt. In het begin is dat vaak een onbekende
o Inverdenkinggestelde: een verdachte aan wie officieel is meegedeeld dat hij wordt
verdacht van een misdrijf (in de fase van vooronderzoek). Een inverdenkingstelling is
enkel mogelijk binnen een gerechtelijk vooronderzoek, niet binnen een
opsporingsonderzoek. Het gebeurt door de onderzoeksrechter.
o Opgelet!!! Verwar inverdenkingstelling niet met inbeschuldigingstelling: dat laatste
gebeurt pas op het einde van het vooronderzoek door de kamer van
inbeschuldigingstelling.
Tijdens de fase van de terechtzitting:
o Beklaagde: de verdachte die voor de politierechtbank of voor de correctionele
rechtbank moet verschijnen
o Beschuldigde: de verdachte die voor het Hof van Assisen moet verschijnen (en dus in
beschuldiging werd gesteld door de kamer van inbeschuldigingstelling).
o Veroordeelde: de persoon die door het vonnisgerecht uiteindelijk schuldig werd
bevonden en werd veroordeeld tot een straf.
Opgelet!!! Een beschuldigde is dus niet hetzelfde als een veroordeelde! Een beschuldigde moet
immers nog het eindoordeel van de rechter afwachten, een veroordeelde heeft dat oordeel al
gekregen.
Dit terminologie is belangrijk omdat de rechten van een “verdachte” afhangt van zijn specifieke
statuut:
Een inverdenkinggestelde kan makkelijker en vlotter inzage bekomen in zijn strafdossier dan
een verdachte in een opsporingsonderzoek.
Tijdens de fase van de terechtzitting heeft een verdachte alle rechten van een volwaardige
procespartij zoals automatisch inzage in het dossier. De fase van de terechtzitting is
openbaar en tegensprekijk. De verdachte kan het dossier inkijken, zodat hij weet waartegen
hij zich moet kunnen verweren.
3.2 HET OPBENBAAR MINISTERIE
3.2.1 STRUCTUUR VAN HET OPENBAAR MINISTERIE
Het openbaar ministerie (parket) is een hiërarchisch georganiseerd korps:
,Ahmad Ahmad Yaar 2de Jaar
Bachelor Maatschappelijke veiligheid
Per rechtsgebied (5 rechtsgebieden in BE) is er een Parket-Generaal, met aan het hoofd een
procureur-generaal. Het Parket-Generaal is bevoegd voor assisenzaken en het beroep tegen
correctionele zaken.
Op niveau van een gerechtelijk arrondissement fungeert het parket als openbaar ministerie, met aan
het hoofd een procureur des konings, bijgestaan door substituten. Binnen het gerechtelijke
arrondissement is het parket bevoegd voor alle misdrijven die niet tot de bevoegdheid van het
Parket-Generaal behoren.
Sinds mei 2002 bestaat in België ook een Federaal Parket, met aan het hoofd ze zgn. federale
procureur. Het federaal parket is slechts bevoegd voor een beperkt aantal misdrijven. Dit alleen als
het gaat om dossiers die het grondgebied van een gewoon parket overschrijden.
3.2.2 DE ROL VAN HET OPENBAAR MINISTERIE
1) Het openbaar ministerie is geen rechter, maar partij
Allereerst: het openbaar ministerie is geen rechter. Ook al zijn de parketten gelokaliseerd in
gebouwen waar ook de rechtbanken zetelen, ze maken geen deel uit van de rechterlijke
macht. Het openbaar ministerie vertolkt het standpunt van de gemeenschap en treedt op in
haar naam. De openbare ministerie kan geen straffen uitspreken. Die bevoegdheid krijgt de
strafrechter. Het OM kan wel bepaalde zaken buiten gerechtelijk afhandelen. Vb. geldsom
betalen ipv straf.
2) Het openbaar ministerie stelt (al dan niet) de strafvordering in
De rol van het openbaar ministerie in een strafprocedure is cruciaal: het OM is immers de
énige instantie die bevoegd is om een strafzaak oor de rechter te brengen. We noemen deze
bevoegdheid van het OM het instellen van de strafvordering, of ook kortweg de
strafvervolging. Een rechter kan dus niet zelf een strafproces starten. Hij is daarvoor
afhankelijk van het OM. Het OM is ook niet verplicht om een zaak voor de rechter te
brengen. Zij kan de zaak ook seponeren of buitengerechtelijk afhandelen.
Er is 1 uitzondering op het principe dat enkel het OM een stafprocedure kan opstarten. Het
slachtoffer zelf kan dit doen door een klacht bij de burgerlijke partijstelling in te dienen. Maar
dit keer gaat het niet gericht zijn op bestraffing maar op het bekomen van een
schadevergoeding.
3) Het openbaar ministerie neemt het initiatief tot de uitvoering van een (door een rechter)
uitgesproken straf
Wanneer de vonnisrechter oordeelt dat de verdachte schuldig is aan een misdrijf, en hem
een straf oplegt, is het terug aan het Openbaar Ministerie om die straf te doen uitvoeren.
Soms doet het OM dat niet, al merken we dat de laatste tijd toch meer inspanningen worden
geleverd om ook kleine straffen te doen uitvoeren.
3.3 HET SLACHTOFFER
De slachtoffer is geen noodzakelijke partij in het strafproces. Er zijn immers heel wat misdrijven
zonder rechtstreekse slachtoffer. Bovendien zijn er slachtoffers die zich geen burgerlijke partij
stellen, en daardoor geen partij worden in het strafproces.
, Ahmad Ahmad Yaar 2de Jaar
Bachelor Maatschappelijke veiligheid
Bij het begrip slachtoffer heb je meerdere statuten:
Het slachtoffer in het algemeen: iedere persoon en zijn nabestaanden aan wie materiële,
morele, en/of lichamelijke schade is toegebracht ten gevolge van een misdrijf.
De burgerlijke partij: een slachtoffer dat zich inschrijf in een strafproces, met de bedoeling
vergoeding te bekomen voor de geleden schade.
De benadeelde: een slachtoffer dat zich NIET burgerlijke partij stelt en dus geen partij is in
het proces, maar wel verklaart schade te hebben geleden oor het misdrijf. Die verklaring legt
hij af op het parket.
3.4 DE RECHTERS IN EEN STRAFPROCES: ONDERZOEKSRECHTERS,
ONDERZOEKSGERECHTEN, VONNISGERECHTEN,
STRAFUITVOERINGSRECHTBANKEN/STRAFUITVOERINGSRECHTERS
Onderzoeksrechters: Zijn rechters die optreden tijdens het vooronderzoek, dus tijdens de eerste fase
van het strafproces, voor zover het gaat om een zgn. gerechtelijk vooronderzoek, en geen
opsporingsonderzoek. Onderzoeksrechters leggen geen straffen op. Zij hebben enkel
onderzoeksfunctie.
Onderzoeksrechters mogen niet worden verward met zgn. onderzoeksgerechten.
Vonnisgerechten: Vonnisrechters in strafprocessen. Vonnisrechters vellen een eindoordeel in de
tweede fase van het strafproces, dwz de fase van de terechtzitting. Hun zittingen zijn in principe
openbaar.
Het Hof van Assisen: is een bijzondere vonnisgerecht: het bestaat niet enkel uit 3 beroepsrechters,
maar ook uit 12 lekenrechters (jury). De jury wordt door een omslachtige procedure door het lot
aangeduid.
Strafuitvoeringsrechtbanken: vormen de jongste telg van de familie. Die zijn bevoegd om beslissingen
te nemen die een wezenlijke wijziging inhouden van de duur of de aard van een vrijheidsstraf.
Opgelet!!! Strafuitvoeringsrechtbanken zijn enkel bevoegd voor veroordeelde die een straf van meer
dan 3 jaar hebben opgelopen. Strafuitvoeringsrechtbanken zijn ook bevoegd voor de verdere
opvolging van een interneringsmaatregel.
3.5 JUSTITIEHUIZEN
De justitiehuizen bestaan uit een centrale dienst, 14 justitiehuizen verspreid over Vlaanderen en
Brussel, en het Vlaamse Centrum Elektronisch Toezicht (VCET). Justitiehuizen hebben onder meer
een aantal opdrachten in het kader van de strafprocedure:
Spelen een belangrijke rol bij de opvang en begeleiding van slachtoffers
Zij spelen een rol bij de buitengerechtelijke afhandeling van misdrijven
Zij begeleiden, controleren en rapporteren over personen die door een rechter aan
voorwaarden zijn onderworpen. Dat is het geval bij personen die
o In voorlopige hechtenis zaten, maar vrijheid onder voorwaarden hebben gekregen
o Probatie- uitstel of probatie-opschorting hebben gekregen
o Een autonome probatiestraf hebben gekregen
o Voorwaardelijk in vrijheid zijn gesteld of beperkte detentie hebben gekregen
o Geïnterneerd waren, maar vrij zijn op proef
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tkdahmed1221. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.66. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72841 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now