Summary
Samenvatting Thema's Maatschappijleer Parlementaire Democratie voor VWO, ISBN: 9789086742400 Maatschappijleer
- Course
- Level
- Book
maatschappijleer samenvatting parlementaire democratie handig voor 4havo of 5vwo
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
isadekeizer
Reviews received
Content preview
Parlementaire democratieKernvraag: Wat betekent het om in een democratie te leven en voor welke
uitdagingen staat onze democratie?
Hoofdstuk 1: wat is democratie?
1.1 wereld bedekt met staten
soeverein is een staat die op een bepaald gebied met duidelijke grenzen het hoogste gezag
uitoefent en het monopolie van geweldsuitoefening heeft. De soevereine staat bepaalt welke
religie op haar eigen gebied wordt toegelaten. Staten respecteren elkaars soevereiniteit op
ieders eigen gebied.
Waarmee is het moderne systeem van staten geboren? Vrede van Westfalen
De hele bewoonde wereld is bedekt met staten en per gebied heerst er maar één staat.
Thomas Hobbes: betoogde dat burgers er belang bij hebben om alle macht bij één soeverein onder te
brengen.
1.2 het belang van politiek
politiek gaat over het maken van keuzes waaraan allen in een staat aan zijn gebonden
Waarom zijn de meeste onderwerpen waar de politiek zich mee bezighoudt van algemeen
belang? Omdat veel mensen er nu of later mee te maken krijgen
efficiënt besturen: snel, daadkrachtig. Doelmatig resultaat
maximale participatie: van burgers in de politiek. Democratische besluitvorming met een
zorgvuldige afweging van verschillende belangen.
1.3 democratie
betekent letterlijk het volk regeert.
maar directe zeggenschap van het volk komt nauwelijks meer voor
kenmerken
In veel landen zien we vormen van indirecte of representatieve democratie met als
basiskenmerk dat het volk vertegenwoordigers kiest die de beslissingen nemen en met een
zekere regelmaat bij de verkiezingen aan de bevolking verantwoording moeten afleggen
over hun beleid.
- Praktischer want met een kleinere groep kom je sneller tot besluiten.
Volksvertegenwoordigers kunnen zich verdiepen in onderwerpen.
- trias politica > meerdere personen en instituties die elkaar controleren
- rechtsstaat waarin regels gelden voor burgers en de overheid, om de inbreng van
burgers te garanderen
- individuele vrijheid
- politieke grondrechten
- politie en leger hebben wettelijk beperkte bevoegdheden.
- onafhankelijke rechtspraak > rechters staan los van parlement en regering en
hoeven hun uitspraken daar niet te verantwoorden
- persvrijheid
,parlementair of presidentieel stelsel
parlementaire stelsel > rechtstreeks gekozen parlement is het hoogste machtsorgaaan
- constitutionele monarchie niet gekozen machtshoofd (koning) van wie de macht
sterk beperkt wordt door een grondwet
presidentiële monarchie > bevolking kiest niet alleen een parlement, maar ook de
president, aan wie de grondwet veel bevoegdheden toekent. De president staat aan het
hoofd van de regering, de uitvoerende macht, en kan naar eigen keuze ministers benoemen
en ontslaan. (VS, Frankrijk)
- ontbindingsrecht het recht om het parlement te ontbinden, dat mist de president in
veel landen om macht president enigszins te beperken.
De Nederlandse staat
parlementaire democratie met een constitutioneel vorst
De grondwet laat zien hoe belangrijk de waarden vrijheid en gelijkheid voor een democratie
zijn. Dat we in een democratie leven zien we als volgt terug in onze grondwet:
- Taken en bevoegdheden van de drie politieke machten staan nauwkeurig
omschreven.
- Alle Nederlanders van 18 jaar hebben het recht om te stemmen en om verkozen te
worden.
- De regels voor de politieke besluitvorming zijn vastgelegd.
- De overheid laat de media vrij (wel voor zorgen dat media over juiste info beschikt)
1.4 dictatuur
Noord-Korea, Iran
Kenmerken
- De drie machten - wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht- zijn niet van
elkaar gescheiden, maar zijn in handen van een kleine groep mensen.
Waarom kan dictatuur nooit een rechtsstaat zijn? Omdat gewone burgers hierdoor niet of
nauwelijks invloed hebben op de politiek, en hun rechten niet kunnen opeisen
- beperkte individuele vrijheid
- nauwelijks politieke vrijheid
- overheidsgeweld
- geen onafhankelijke rechtspraak
- massamedia en kunstuitingen staan onder censuur van overheid
soorten dictaturen
- ideologische > communistische partij heeft alle macht en burgers hebben weinig tot
geen individuele vrijheden. Cuba, Noord-Korea
- indoctrinatie: de bevolking krijgt de partij-ideologie met de paplepel ingegoten
doordat media, onderwijs en verenigingsleven onder strenge controle staan.
- religieuze dictatuur/theocratie > godsdienst verheven tot staatsideologie. Iran
Het volk kiest weliswaar een parlement en de president, maar voor alle politieke
besluiten is goedkeuring nodig van niet-gekozen geestelijke leiders.
- militaire leger heeft de macht
, Hoofdstuk 2 Politieke stromingen
2.1 Wat is een ideologie?
Door industrialisatie en urbanisatie is de samenleving in de 19e eeuw snel veranderd.
ideologie > samenhangend geheel van ideeën over de mens en de gewenste inrichting van
de samenleving. Gaat vooral over volgende twee aspecten:
- normen en waarden die voor iedereen in de samenleving zouden moeten gelden.
- de gewenste sociaaleconomische verhoudingen van de samenleving.
● links sterke, actieve rol van de overheid op het gebied van de economie,
uitkeringen, onderwijs en gezondheidszorg. Ongelijkheid tussen mensen
verminderen.
● rechts zo weinig mogelijk bemoeienis van de overheid op sociaal
economisch gebied. Vinden dat mensen vooral zelf verantwoordelijk zijn voor
een beter bestaan. economische ongelijkheid in samenleving onvermijdelijk
● politieke midden > ertussenin
2.2 de drie hoofdstromingen
liberalisme
Samenleving is er het meest bij gebaat als ieder individu zich optimaal kan ontplooien: wat
goed is voor het individu, is goed voor de maatschappij. Mensen niet gelijk maar wel
gelijkwaardig
- vrijheid, individuele verantwoordelijkheid en tolerantie.
Wanneer ontstond liberalisme? In de 19e eeuw na de Franse Revolutie, de liberalen kregen steun
van verlichte wetenschappers die het principe afwezen dat het gezag van de koning berustte op de
wil van god.
In de 19e eeuw kregen de liberalen steeds meer politieke macht en werden ze geleidelijk
conservatiever (vvd). Alleen een kleine groep liberalen was progressief en streed, vaak
samen met de socialisten, tegen de kinderarbeid en voor het vrouwenkiesrecht. (D66)
liberalen nu
vrijemarkteconomie het beste > overheid moet zich beperken tot kerntaken als defensie,
onderwijs en de bescherming van de rechtsstaat en de klassieke grondrechten. > rechts
socialisme
mensen moeten solidair met elkaar zijn: de sterkste schouders moeten de zwaarste lasten
dragen.
Wanneer ontstond socialisme? Als reactie op de slechte werkomstandigheden van de arbeiders in de
19e eeuw. Socialisten verzetten zich toen tegen de wantoestanden, die in hun ogen een gevolg
waren van de vrijemarkteconomie waar kapitalisten elkaar beconcurreerden door de lonen van de
arbeiders steeds verder te verlagen. Doel was eind maken aan armoede en ongelijkheid
- communisten wilden dat arbeiders door een revolutie alle macht zouden overnemen
(rusland leidde dit tot Sovjet-Unie, later dictatuur)(China Cuba nog communisten)
- sociaaldemocraten wilden maatschappelijke verbeteringen bereiken langs
parlementaire weg
sociaaldemocraten nu
Niet tegen vrijemarkteconomie, maar vinden nog steeds dat kennis, inkomen en macht
eerlijker verdeeld moeten worden. De verzorgingsstaat moet om die reden volgens hen in
stand gehouden en liefst uitgebouwd worden. grote rol overheid > links
PvDA, SP, Groenlinks
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller isadekeizer. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52355 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now