Summary
Samenvatting Nectar VWO 4 (gehele boek!)
- Course
- Level
- Book
samenvatting VWO 4 Nectar, hele boek
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
Summary chapter 6 species and populations - Nectar biology 4 vwo
Seller
Follow
juliawarmelink
Content preview
H1-Gedrag: Alles wat een dier of mens doet of laat (alle waarneembare activiteiten). Gedrag is een aanpassing aan de
leefomstandigheden en een gevolg van inwendige en uitwendige prikkels, maar alleen als ook de motivatie
aanwezig is. Gedrag kan aangeboren (erfelijk) of aangeleerd zijn
-Inwendige prikkel: prikkel/aanzetting om iets te gaan doen, vanuit eigen lichaam. (hormonen, honger/dorst)
-Uitwendige prikkel: prikkel vanuit omgeving, komt niet vanuit het lichaam. (beweging, geur, geluid, temperatuur)
-Motivatie (motiverende factoren): in- en uitwendige prikkels samen (als boven drempelwaarde) zorgen voor
uitvoeren van bepaald gedrag. (inwendig: hormonen, uitwendig: zien, horen, ruiken, voelen van de beer
paargedrag zeug)
-Drempelwaarde: het punt, waar vanaf de motivatie genoeg is om ook echt het gedrag te gaan vertonen.
-Sleutelprikkel: prikkel die ALTIJD zelfde specifieke gedrag veroorzaakt. (sperren jongen ouders gaan voeren)
-Supernormale prikkel: overdreven prikkel, in combinatie met een normale sleutelprikkel.
- Je hebt gedragseenheden (afbijten, kauwen, slikken) deze worden gegroepeerd tot meerdere gedragssystemen
(eten, zoeken, drinken). En die kunnen weer vallen binnen een bepaald gedrag (voedselgedrag)
- gedragseenheden: de verschillende handelingen waaruit gedrag is opgebouwd, gebruik je ook in een ethogram.
- gedragssysteem gedragseenheden/gedragsketens die bij elkaar horen, gedragssystemen samen vormen gedrag.
- gedragsketen: een gedragsketen is een vaste volgorde van gedragseenheden, het effect van de ene handeling leid
tot de andere: (afbijten, kauwen, doorslikken)
-Functies van gedrag: overleven van het individu (vluchtgedrag, eetgedrag), maar ook overleven van soort
(voortplantingsgedrag, baltsgedrag) (= natuurlijk gedrag)
- In gevangenschap verdwijnt natuurlijkgedrag vaak (ze worden gevoed en planten alleen voort als mensen dat
willen), welzijn van een dier is groter als ze natuurlijkgedrag en sociaalgedrag kunnen vertonen, zo krijgen ze ook
minder stress. Gedrag kan ook aanwijzingen opleveren van hun welzijn (agressief gedrag: staartbijten varkens)
- Sociaal gedrag: gedrag binnen groepen, hierdoor leer je om te gaan met andere soortgenoten (rangorde,
samenwerken, taakverdeling binnen een groep,)
- rangorde: volgorde waarin dieren meer of minder dominant zijn, dieren in hoogste rang krijgen beste voedsel en
meeste kansen om zicht voor te planten
- Het bestuderen van gedrag doe je objectief: kijk welke prikkel een dier opvangt (input) en welk gedrag een dier
vertoont (output) voorkomen antropomorfisme (menselijke benadering van diergedrag.) Je maakt hierbij
ethogram en protocol.
- ethogram: objectieve beschrijvingen van het gedrag (gedragseenheden) van een diersoort (vl=vliegen)
- protocol: lijst van achtereenvolgende gedragseenheden (bijv: re, vl, Kr) + tijdsaanduiding
- Signalen: prikkel(s) waarmee een dier (individu) het gedrag van een soortgenoot wil beïnvloeden, elke diersoort
heeft zijn eigen taal met eigen signalen. Wij kunnen bijvoorbeeld wel de taal leren van een hond
- rituelen: serie gedragseenheden die van tevoren vaststaan. Bij dieren berust ritueel gedrag op het geven van
signalen die als sleutelprikkels dienen. Door rituelen bij ontmoetingen komen soortgenoten te weten of ze vriend
of vijand zijn en hoe ze in de rangorde staan.
- Als ganzen een hond zien als moeder (door inprenting), richten ze hun paringsritueel op andere honden (hun
“soortgenoot”), honden herkennen de signalen van de ganzen echter niet, want dat kunnen alleen andere ganzen
- balts: ritueel gedrag dat leidt tot paringsgedrag, manier om aan te tonen dat je een soortgenoot en de geschikte
partner bent. De functie van balts is het sussen van agressie bij de man. Bij de balts wisselen dieren informatie uit
over elkaars kwaliteiten als ouder en als partner. Zo kunnen ze de beste kiezen
- Misverstanden in communicatie tussen soortgenoten kan ontstaan wanneer de afzender een onjuist signaal
afgeeft of de ontvanger het signaal verkeerd interpreteert. In het communicatiesysteem zijn de zintuigen en
hersencentra de filters waar de informatie doorheen gaat, oren en ogen kunnen door onjuiste filterwerking
signalen verkeerd of niet opvatten. De uitwisseling kan ook misgaan door ruis uit de omgeving (walvissen
communiceren via geluid maar dat is minder goed te horen door alle scheepvaart)
- conflictgedrag: als twee (of meer) gedragssystemen tegelijkertijd opgewekt worden (innerlijk conflict tussen
gedragssystemen). 3 vormen:
, 1. ambivalent gedrag: 2 tegenovergestelde systemen even sterk geprikkeld, afwisselend worden elementen uit de
twee gedragssystemen vertoond (dier op territoriumgrens afwisselend aanvallen en vluchten).
2. overspronggedrag: gedrag dat niet bij de situatie past en wat ontstaat bij een innerlijk conflict, zinloos gedrag
aantonen uit een ander gedragssysteem (vechtende vogels poetsen opeens hun veren, mensen zitten uit
verlegenheid aan hun neus)
3. omgericht gedrag: agressie wordt niet op tegenstander maar op iets of iemand anders gericht. (ipv pikken op
soortgenoot op de grond , als mens deur dichtslaan omdat je boos bent)
- aangeboren gedrag: gedrag dat vanaf de geboorte aanwezig is, en uit je zelf doet (zuigen, slikken)
- aangeleerd gedrag: gedrag dat je ontwikkeld door een leerproces, je leert het als je opgroeit en je langdurend
verandert, je leert het van ouders en neemt het over van anderen (lopen).
- vogels worden geboren met zangvermogen (aangeboren) maar maken hun gezang pas eigen door het te leren van
andere soortgenoten (aangeleerd)
- socialisatie: leren omgaan met groepsgenoten
- gewenning: Het niet meer reageren op een prikkel die vaak herhaald wordt of permanent aanwezig is (vogels
reageren niet meer op vogelverschrikkers)
-Inprenting: het leren beperkt tot een korte bepaalde gevoelige periode (als jong dier) (het leren herkennen van
ouders kan niet meer worden afgeleerd)
- conditionering: een (toevallige) prikkel koppelen aan een andere prikkel (kat associeert het horen van de kastdeur
met de prikkel van het ruiken van snoepjes)
1. klassiek conditioneren: van bestaand reflex wordt de prikkel veranderd (er wordt een koppeling tussen twee
heel verschillende prikkels gelegd) (er wordt aangeleerd om speeksel aan te maken bij een geluid, ipv het ruiken
van voedsel)
2. operant conditioneren: aanleren van nieuw gedrag, door beloning en straf
- trial and error: Leren uit ervaring. Alleen gedrag dat een beloning oplevert (bijvoorbeeld voedsel) wordt
onthouden.
- imitatie: leren door gedrag van soort genoten na doen (vogels doen ander vogelgezang na)
- inzicht: in staat zijn om in een nieuwe onbekende situatie verschillende ervaringen te combineren om tot een
oplossing te komen (aap stapelt kisten op elkaar om zo bananen te pakken)
cultuur: het verschijnsel dat individuen binnen een groep vergelijkbaar vertonen. Door imitatie verandert de
cultuur van de hele groep (iemand uit de groep verzint iets nieuws, hele groep doet het). Daarom verschilt dat
groepsgedrag van het gedrag in andere groepen van dezelfde soortgenoten. Er is vaak één trendsetter die iets
anders doet, vervolgens imiteren de andere het geslaagde idee.
Cultuur + rolpatronen van man/vrouw is aangeleerd gedrag, zo leren meisjes in de ene cultuur strijken en in de
andere weven
- Een bepaalde mate van stress bij een mens is goed: je bent alert, je hersenen zijn actief en onthoud alles goed,
maar chronische stress is niet goed je lichaam en geest raken overbelast je kan zo zelfs griep krijgen of verkouden
worden.
- Het wiegen van olifanten en het lucht zuigen van paarden is stereotiepgedrag ze doen dit zonder dat ze een doel
hebben, het ontstaat niet door prikkels maar door chronische stress. Kortdurende stress bij dieren uit zich vaak als
overspronggedrag.
- Een vogel krijgt parasieten binnen, die ontwikkelen zich dan in het vogellichaam en produceren eitjes in de
vogeldarm, de vogel poept het uit. Dit komt dan op planten dat voedsel is voor Slakken, de eitjes komen in het
slakkenlichaam. Parasieten groeien en vormen in de tentakels een zak van parasietenlarven, de parasieten nemen
de besturing van de slak over, het toont afwijkend gedrag. De vogel eet het op en de parasieten komen weer in de
vogel.
- Een virus infecteert een rups, neemt zijn hersenen over en stuurt vervolgens de rups op een zelfmoordmissie
(beklimmen van een boom tot in de top, waar hij sterft). Vervolgens vergaat de rups en bij een regenbui komen de
virusdeeltjes vrij die worden weer verspreid. De virus is dus de overwinnaar.
H2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juliawarmelink. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.16. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
78600 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now