Complete, compacte en duidelijke samenvatting van Thema's Maatschappijleer voor VWO hoofdstuk 3: Parlementaire Democratie (5VWO). Alle rijtjes en begrippen/definities zijn duidelijk uitgewerkt en gesorteerd per hoofdstuk/paragraaf. Ik heb ook gebruik gemaakt van opsommingen, bullet points en schem...
Soevereiniteit: wanneer een staat op een bepaald gebied met duidelijke grenzen het
hoogste gezag uitoefent en een monopolie op het gezag heeft.
Thomas Hobbes: zonder soevereiniteit een “poor, nasty, brutish and short life”.
Politiek: het maken van keuzes waarin iedereen in een staat is gebonden.
De politiek maakt overheidsbeleid en voert dit uit om maatschappelijke problemen
op te lossen. Dilemma van politiek: efficiënt besturen of maximale participatie?
In het oude Griekenland was er directe democratie via volksstemmingen.
Nederland heeft een representatieve democratie: het volk kiest
volksvertegenwoordigers die zich regelmatig bij verkiezingen moeten
verantwoorden.
Dit is praktischer dan een directe democratie omdat niet over elk onderwerp
gestemd hoeft te worden.
Kenmerken democratie:
1. trias politica
2. individuele vrijheid
3. politieke grondrechten
4. beperkte bevoegdheden van politie en leger
5. onafhankelijke rechtspraak
6. persvrijheid
7. minderheden worden beschermd
Twee soorten binnen representatieve democratie: parlementair en presidentiële
stelsel. Kenmerken parlementair stelsel (in NL):
1. gekozen parlement is hoogste orgaan
2. uitvoerende macht wordt gekozen door parlement en moet verantwoording
afleggen
3. staatshoofd is niet gekozen en heeft beperkte macht
a. constitutionele monarchie: land met een koning(in) als staatshoofd,
wiens macht wordt beperkt door grondwet (zoals in NL).
Kenmerken presidentieel stelsel (in bijv. VS):
1. volk kiest parlement en president
2. president heeft veel politieke macht
3. president is hoofd van de regering en kan ministers benoemen en ontslaan
4. president heeft geen ontbindingsrecht: recht om parlement te ontbinden
Nederland heeft een parlementaire democratie met een constitutioneel vorst.
, Vrijheid en gelijkheid zijn belangrijk voor een democratie want iedereen mag
meedoen en je mag zelf bepalen op welke manier je gebruik maakt van politieke
rechten.
We leven in een democratie, dat is te zien in de grondwet door:
1. taken en bevoegdheden van trias politica
2. politieke grondrechten (bijv. kiesrecht, recht om te demonstreren, op vrije
meningsuiting, etc.)
3. regels voor politieke besluitvorming zijn vastgelegd
4. persvrijheid en media beschikt over juiste informatie
Dictatuur: trias politica zijn niet van elkaar gescheiden maar in handen van een
kleine groep mensen.
Gewone burgers hebben weinig tot geen invloed en kunnen eventuele rechten
niet opeisen. Een dictatuur is nooit een rechtsstaat.
Andere kenmerken van een dictatuur:
1. beperkte individuele vrijheid
2. nauwelijks politieke vrijheid
3. vaak overheidsgeweld
4. geen onafhankelijke rechtspraak
5. censuur van media en kunst
Machthebbers kunnen snel besluiten nemen want er is geen tegenmacht.
Vormen van dictatuur:
1. ideologisch: bijvoorbeeld gericht op communisme (Noord-Korea)
2. religieus (of theocratie): wetgeving wordt door religie ingegeven (Iran)
3. militair: leger heeft de macht (Myanmar/Birma)
§ 2. Politieke stromingen
Ideologie: samenhangend geheel van de denkbeelden over de mens en de gewenste
inrichting van de samenleving. Een ideologie heeft standpunten over:
1. Normen en waarden
2. Sociaaleconomische verhoudingen (links / rechts)
Links en rechts over sociaaleconomische verhoudingen:
Links Rechts
Actieve overheid Passieve overheid
Eerlijke verdeling van inkomen Lage belastingen
Uitgebreide verzorgingsstaat Men heeft eigen verantwoordelijkheid
Gelijke kansen Economische vrijheid
Partijen in het politieke midden hebben een ideologie tussen links en rechts in.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mila444. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.43. You're not tied to anything after your purchase.
