Biologie havo 5 | Hoofdstuk 12 gezondheid samenvatting
35 views 0 purchase
Course
Biologie
Level
HAVO
Book
Nectar 3e editie
Voor ik mijn nieuwe manier van leren gebruikte, haalde ik altijd rond de 6. Maar nu haal ik altijd een 8.
Mijn nieuwe manier gaat als volgt: Eerst lees ik deze samenvatting een paar keer door en leer ik de begrippen (staan achter in het boek), dan kijk ik een paar filmpjes (biologie met joost)...
H12 Gezondheid
12.1 voorkomen is beter dan genezen
Gezondheid
Invloed op de gezondheid:
Lichamelijke factoren: bewegen en gezond eten.
Psychische factoren: langdurige stress en ingrijpende gebeurtenissen.
Sociale factoren: bijvoorbeeld: een mislukte oogst zet de sfeer binnen gezinnen onder druk en kan
leiden tot spanningen binnen de hele gemeenschap.
Gezondheidsproblemen
Erfelijke factor: (sikkelcelanemie) het berust op afwijkende informatie in een allel berokken bij de
vorming van hemoglobine. Het leidt tot misvormde rode bloedcellen en daardoor tot een slechter
O2-transport.
Risico’s en leefstijl
Hygiëne: de manier waarop ze besmetting met ziekteverwekkers proberen te voorkomen.
Je huid beschermt
Huid: buitenste bescherm laag.
De vetlaag in het onderhuidse bindweefsel vlak onder de lederhuid levert een prima isolatielaag.
Zweetklieren, exocriene klieren, geven zweet af aan het uitwendige milieu. Het verdampen van
zweet kost warmte. Het bloed gaat gekoeld weer naar het binnenste van je lichaam en het gevaar
voor oververhitting is afgewend.
Ter bescherming tegen het uv-licht van de zon bezit de huid de mogelijkheid een uv-filter te maken.
Het uv-licht stimuleert pigmentvormende cellen in de onderste laag van de opperhuid, de kiemlaag
om pigmentkorrels te maken. Deze geven je huid een bruine kleur.
De buitenste laag van de huid, de hoornlaag (bron 3, Binas 87A), gaat vochtverlies tegen en
voorkomt binnendringen van pathogenen (ziekteverwekkers) zoals sommige bacteriën,
schimmels, virussen, parasieten en gifstoffen. Komt een pathogeen toch een bloedvat binnen,
bijvoorbeeld omdat de huid beschadigd is, is een infectie ofwel een besmetting een feit.
Planten met stekels
Cactussen zijn woestijnplanten. Hun stekels en doornen vormen een geduchte mechanische
afweer tegen vraat door dieren. Kleine dieren vinden juist bescherming tussen de stekels. Hun sap is
in drooggebieden een gewilde bron van vocht voor dieren.
Planten met afweerstoffen
Planten zoals bonenplanten maken bij een aanval bepaalde geurstoffen. Die heten signaalstoffen.
Die lokken de roofdieren om de andere op te eten. Ook kan er bijvoorbeeld gif vrij worden gegeven.
Celwand
, Stekels en giftige stoffen helpen niet tegen micro-organismen. De celwand vormt een barrièrre tegen
deze organismen. Een celwand biedt niet alleen bescherming, hij draagt ook bij aan de stevigheid van
een plantencel.
Na een celdeling ontstaat tussen de twee nieuwgevormde kernen een middenlamel van pectine.
Pectine is een plakkerige polysacharide, gevormd door het Golgi systeem, die de aangrenzende cellen
aan elkaar plakt. Daarna verdikt de celwand zich doordat de cellen aan beide
zijden cellulosevezels tegen de middenlamel afzetten: de primaire celwand.
Eenmaal uitgegroeid na de celstrekking, verstevigen beide plantencellen hun celwand. Sommige
cellen doen dit door stoffen af te zetten tegen de primaire celwand. Andere cellen, waaronder
houtcellen, vormen een secundaire celwand met houtstof; een extra laag tussen hun celmembraan
en primaire celwand. Alle stoffen rond het celmembraan van een plantencel vormen samen
de tussencelstof.
Afweer met besstrijdingsmiddelen
Een bananenplantage vormt een monocultuur. In gebieden met grote biodiversiteit zijn er genoeg
natuurlijke vijanden die het ontstaan van plagen voorkomen.
Bananenbomen zijn erg gevoelig voor ziekten, dus zetten de boeren vliegtuigen in die
bestrijdingsmiddelen verspreiden over de gewassen.
Biologische landbouw: het verbouwen van voedselgewassen zonder gebruik te maken van
chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Is duurzamer dan de landbouw met monoculturen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pieny. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.79. You're not tied to anything after your purchase.
