Samenvatting Nectar 3e editie VWO 5 Hoofdstuk 13: Hormonen.
In de samenvatting zijn de volgende paragrafen samengevat:
13.1 Hormoonklieren (CE)
13.2 Reacties van cellen op hormonen (CE)
13.3 Veranderende hormoonconcentraties (CE)
13.4 Terugkoppeling (CE)
13.5 Energierijke stoffen in het bloed...
, BIOLOGIE HOOFDSTUK 13: HORMONEN
§13.1 HORMOONKLIEREN
Hormoonklieren: organen die elders ih lichaam organen/weefsels activeren.
Cellen vd klier maken een hormoon, en geven die af ah bloed.
Hormonen: komen via het bloed bij alle cellen vh lichaam
Alleen cellen met een passende receptor voor dat hormoon, reageren; ze werken dus alleen bij doelwitorganen en -weefsels.
BEÏNVLOEDING VAN LICHAAMSPROCESSEN
Exocriene klieren: zweet-en verteringsklieren; maken producten die ih uitwendig milieu terechtkomen.
Endocriene klieren: hormoonklieren; geven producten af ah inwendig milieu (bloed en weefselvloeistof).
Hypofyse: centrale hormoonklier: prikkelt veel hormoonklieren en activeert organen (botten/nieren/baarmoeder).
Verbindt zenuwstelsel en hormoonstelsel
Bestaat uit achterkwab en voorkwab.
Hypofyseachterkwab: hormonen worden aangevoerd door uitlopers van neuronen (zenuwcellen) uit de hypothalamus.
Doorgeven van ADH en oxytocine
Hypofysevoorkwab: maakt zelf hormonen, die andere hormoonklieren tot actie aanzetten. Oxytocine: gladde spieren
ADH: nierkanaaltjes
Activatie of remming door RH en IH, vervolgens productie door hypofyse bijv: FSH,
FSH/LH: zaadballen/eierstokken
LH, TSH, ACTH, prolactine
TSH: schildklier
AANSTURING VD HYPOFYSE ACTH: bijnier
Hypothalamus: controleert het endocriene stelsel van je lichaam. Neuronen uit de hypothalamus: GH: lever
Activeren hypofysevoorkwab dmv releasinghormonen (RH’s) tot productie diverse hormonen. Prolactine: melkklieren
Stimuleren hypofysevoorkwab dmv FSH-releasinghormonen (FSH-RH) tot afgifte FSH. Endorfinen: pijnreceptoren in hersens
Remmen hormoonproductie id hypofysevoorkwab dmv inhibiting-hormonen (IH’s).
Gebruiken de hypofyseachterkwab voor neurohormonen (ADH en oxytocine), afgeven ah bloed; hormonen naar doelwitorganen.
VORMING VAN EICELLEN
Oestradiol: hormoon dat ontwikkeling secundaire geslachtskenmerken stimuleert (borstgroei/vetafzetting/botstructuur)
Zorgt ook voor juiste verdeling van chromosomen tijdens meiose.
Bisfenol A (BPA) heeft zoveel overeenkomsten met oestradiol, dat het molecuul aan oestradiolreceptoren bindt. De cel reageert nu
niet meer op oestradiol: BPA werkt als hormoonremmer.
§13.2 REACTIES VAN CELLEN OP HORMONEN
Organisme kan optimaal functioneren als zintuigen, zenuwen, hersenen en hormoonklieren nauw samenwerken.
EEN KETEN VAN SIGNALEN
Groeien: Hypothalamus geeft GRH af hypofyse geeft GH af lever maakt IGF aan.
Groeihormoon (GH): stimuleert oa deling van kraakbeencellen.
IGF: werkt in op groeischijven van pijpbeenderen id kindertijd
Kraakbeencellen vd groeischijven delen/differentiëren tot botcellen: pijpbeenderen groeien. Groeischijven verdwenen: einde groei.
Stress: Hypothalamus geeft CRH af hypofyse maakt ACTH aan bijnierschors produceert verschillende hormonen (oa cortisol)
cortisol verhoogd de glucosespiegel (stelt de energietoevoer naar cellen veilig).
Hoge temp/grote zweetproductie: bloeddruk daalt, lichaam reageert met reacties id nieren/lever/hypothalamus/bijnierschors.
Watergehalte lichaam: geregeld door ADH uit de hypothalamus en aldosteron uit bijnierschors.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller JudithVWO. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.
