In het document een samenvatting van Geschiedenis. Het bevat alle tijdvakken die geleerd moeten worden voor het eindexamen ( 5 tm 10) en de 3 historische contexten. Het is gebaseerd op JORT geschiedenis, bespaart de filmpjes kijken :)
Tijdvak 5: Tijd van ontdekkers en hervormers (1500-1600) renaissancetijd
De Europese expansie
Kenmerkend aspect:
- het begin van de Europese overzeese expansie
West-Europeanen hebben een beperkt wereldbeeld. Alleen Europa, Noord-Afrika en de
Arabische wereld zijn bekend.
Vanaf 15e eeuw:
- europese expansie
Spanje en Portugal beginnen met de overzeese expansie. Redenen voor de Europese expansie:
- Economie: handel, specerijen, zijde, goud en zilver
- politiek: veroveren van een groot rijk
- cultuur: verspreiding van het christendom
- cultuur: nieuwsgierigheid en zucht naar avontuur
Spaanse conquistadores ( veroveraars) koloniseren de rijken van de Azteken en de Inca’s.
Gevolgen:
- indianenen sterven door Europese ziektes
- indianen worden gekerstend ( bekeerd tot het christendom)
- indianen worden gedwongen tot arbeid
protest tegen slechte behandelingen indianen. Gevolg vanaf 1542, transatlantische
slavenhandel: import van Afrikaanse slaven vormt het begin van de driehoekshandel.
,Renaissance en humanisme
Kenmerkend aspect:
- het veranderde mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
Noord-Italiaanse stadstaten maakten zich los van de Duitse keizer en de paus. Er was ook
groeiende handel met Midden-Oosten en rijke Vlaamse handelssteden.
Nieuwe mensbeeld voor bovenlaag van rijke handelaren:
- Middeleeuwen, Memento mori ( gedenk te sterven )
- Renaissance, Carpe diem ( pluk de dag)
Nieuwe belangstelling voor klassieke erfgoed (grieken en romeinen). Renaissance is
wedergeboorte. Architectuur en kunst op basis van de klassieke vormentaal.
In de Renaissance kwam het Humanisme op. Humanisten waren geleerden die op basis van de
geschriften van de grieken en romeinen probeerde de wereld beter te begrijpen.
Humanisten :
- hadden een kritische denkhouding
- leven als universele mens ( van alles iets weten)
Hierdoor komt er een nieuwe wetenschappelijke belangstelling . De wereld verklaren op een
rationele manier.
,De kerkhervorming
Kenmerkend aspect:
- de protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot
gevolg had
Toenemende kritiek op de geestelijkheid:
- streven naar wereldlijke macht door de paus
- luxe leven, corruptie en rijkdom van de hoge geestelijkheid
- slechte opleiding van de parochiepriesters
Mensen die afweken van de katholieke leer werden vervolgd door de inquisitie:
- kerkelijke rechtbank die niet-katholieken (ketters) opspoort en veroordeelt
Vanaf 15e eeuw:
Kritiek op de geestelijkheid kon snel verspreid worden via de nieuw uitgevonden drukpers,
gevolg hiervan was het begin van de kerk hervorming of reformatie. Protestbeweging tegen
misstanden en manieren van gelovigen in de katholieke kerk.
Paus :
- de kerk bepaalt de geloofsregels
- geestelijkheid is nodig voor contact tussen God en gelovigen
Humanisten (erasmus, luther en calvijn):
- de kerk is niet bezig met het geloof, maar met bijgeloof, rijkdom en macht
- bijbel is de basis van het geloof
- geestelijkheid is niet nodig, de kerk moet hervormd worden
Erasmus durfde niet weg te gaan bij de kerk dus sloot zich aan bij de Paus. Luther en Calvijn
stapte uit de kerk. Dit zorgde voor verschil katholiek en protestant
Katholiek:
- de paus is de leider van de kerk
- alle ambten in de organisatie van de kerk worden vervuld door geestelijken
- geestelijken mogen niet trouwen
- in de kerkdienst staat de eucharistieviering centraal
- geestelijken en heiligen zijn nodig als bemiddelaars tussen de gewone mens en God
Protestant:
- er is geen aparte leider van alle protestantse groeperingen te samen
- alle taken in de kerk worden door leken vervuld, behalve het ambt van predikant
- predikanten mogen trouwen
- in de kerkdienst staat de preek van de predikant oven een bijbeltekst centraal
- geestelijken en heiligen zijn niet nodig, iedereen kan zelf zijn weg naar god vinden
, Verschillen tussen Luther en Calvijn:
- kerkdiensten
- weg naar de hemel
- rol van de vorst
Luther:
- verering van relikwieën en heiligen is bijgeloof
- alleen door oprecht te geloven komt men in de hemel
- ‘wiens gebied, diens gebed’: vorst mag het geloof voor zijn onderdanen bepalen
Calvijn:
- verering van relikwieën en heiligen, branden van kaarsen en orgelspel is bijgeloof
- predestinatie: God heeft al bepaald of jij naar de hemel gaat
- gelovige mag zelf zijn geloof bepalen. Als een vorst dit niet toestaat, mag de gelovige in
opstand komen
Gevolgen van de reformatie:
- godsdienstoorlogen in het Duitse rijk> 1555: Vrede van Ausburg: vorsten mogen zelf
bepalen of hun gebied katholiek of protestant is
- Contrareformatie door de katholieke kerk > bestrijding van het protestantisme en
verbetering van de misstanden in de katholieke kerk
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maritbijkerk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.00. You're not tied to anything after your purchase.
