Samenvatting Inleiding Ruimtelijke Ordening (IRO) Jaar 1
52 views 6 purchases
Course
Inleiding Ruimtelijke Ordening (ROPIRO01C)
Institution
Hogeschool Rotterdam (HR)
In deze samenvatting staat alle behandelde stof per les uitgebreid weergeven. Dit alles heb je nodig om een mooi cijfer te behalen. Zelf heb ik met deze samenvatting een 8,5 gehaald.
- Milete was een stad die werd verwoest door een brand in de 4e eeuw voor christus. het werd opnieuw opgebouwd
volgens een orthogonaal raster; een gridstructuur; ook Oslo in 1643
- Nieuwe romeinse steden werden gebouwd als een legerkamp met een eenduidige opbouw; gridstructuur
- In de middeleeuwen kwam er een studie door Simon Stevin (1548-1620) naar de ideale vestingstad. Hij toonde aan
waarom een rechthoekige verkaveling efficiënter is. → Willemstad 1583 in opdracht van Willem van Oranje,
7-hoekige fortificatie vorm.
- Waterschappen ontstaan in de 11e eeuw door de moerassige ondergrond en vele overstromingen → aanleg dijken
en ontwatering van gebieden. De waterschappen was een democratisch collectief plan met afspraken over de
waterpeil en manier van afwatering. Is nog steeds een democratisch bestuur waar je op kunt stemmen.
- Gouden eeuw, 17e eeuw, Amsterdam groeide tot grote belangrijke handelsstad en stapelmarkt. Het werd onderdeel
van de wereldeconomie met grote groei tot gevolg → overbevolking en illegale bouw buiten de stad van immigranten
om te kunnen huisvesten.
- Ontstaan nieuwe klasse: de nieuwe burgerlijke klasse. Ipv de oude feodale landheren De nieuwe burgerlijke
klasse vestigde in het nieuwe handelscentrum van amsterdam en begon op zoek te gaan naar betere
woonomstandigheden en kwamen met het uitbreidingsplan Amsterdam gemaakt en geleid door Jakobsz
Staets. Hij bedacht een ring met kanalen voor de pakhuizen en woonhuizen om de oude historische
binnenstad heen. Lucas Sinck was zijn collega. Het plan werd dwars over landbouwgrond getekend wat
betekende dat die grond onteigend moet worden om er te kunnen bouwen wat het een duur plan maakte.-->
Melioratierecht = meebetalen aan het plan als je winst zou maken aan het bouwen van huizen op die plek.
- 1. Meer huisvesting voor immigranten
- 2. Behoefte aan ruimte voor handel en nijverheid
- 3. Meer huisvesting met een beter woonmilieu voor de bovenklasse; de nieuwe burgerlijke klasse
- De nieuwe burgerlijke klasse maakte voor zichzelf een mooi woongebied (Herengracht) en was het begin
van projectontwikkeling. Ook ontstonden er nieuwe financieringsmogelijkheden bedacht in een vorm van
hypotheken. Het zorgde ervoor dat timmerlieden en metselaars kavels kochten en tot ontwikkeling brachten
en speculeerde met de grond en het vastgoed → projectontwikkeling. (E. Taverne)
- Er werden ook gebieden buiten de stad ontwikkeld om de illegale voorstadbebouwing te verplaatsen naar
buiten de stad. Het werd een plek voor hinderlijke bedrijvigheid en huisvesting voor armen (Jordaan), zodat
er een fraai nieuw burgerlijk woonmilieu voor de rijken ontstond. De kavels hoefde niet te onteigend te
worden maar de mogelijkheid kwam er om die kavels te bebouwen en boeren verkochten hun kavels voor
veel geld aan projectontwikkelaars die er huizen op bouwen. De kavelvorm bleef hetzelfde en stak af bij de
gebouwde grachtengordel.
- Rotterdam groeide op dezelfde manier maar dan in een grote havenstad met grachten en luxe huizen in het
centrum.
- De drooglegging van de Beemster in 1607-1612 was het gevolg van de toename van de voedselbehoefte. Men ging
dus ook op het platteland de grond inrichten door droogleggingen door de waterschappen. Het werd ook gezien als
een nieuwe vorm van beleggen voor de rijkere klasse omdat ze er een goed rendement kregen omdat de grond erg
vruchtbaar was en er geld verdient kon worden door de voedselproductie.
SV:
● verandering in de maatschappij → nieuwe burgerlijke klasse en toename bevolking
● verandering in de economie → Groei economie, verschuiving van de landbouw naar de handel
● verandering in financiële mogelijkheden → hypotheken en beleggingen
Instrumenten:
● onteigening
● melioratierecht = het recht om te eisen dat mensen meebetalen aan het plan als je winst zou maken aan het
bouwen van huizen op die plek.
● verbod op smaldelen = kavels in kleinere stukken opdelen om meerdere goedkopere huizen op die plek te bouwen;
chiqueheid bewaren grote kavels
● rentedragende hypotheken
,Les 3 De industriële revolutie en de start van de moderne stadsplanning
Deel A
Industriële revolutie (19e eeuw)
- nieuwe communicatiemiddelen, infrastructuur en technologie; stoomtrein met aanleg spoorlijnen, stoomschepen
- vanaf 1850 in NL → NL dreigde achterop te gaan liggen → investeringen in infrastructuur → aanleg nieuwe
waterweg Rotterdam haven (Pieter Caland) → boost voor de haven en nederland
- Door nieuwe ontwikkelingen nam ook de bevolking toe → door mechanisering op het platteland trokken mensen
naar de steden omdat daar de welvaart was → overbevolking
- slechte en goedkope huizen gebouwd onder slechte arbeidsomstandigheden
- zeer ongezonde leefomgeving
- geen riolering of stromend water
- uitbraak van ziekten zoals cholera
- 3 reacties vanuit de stedenbouw:
- 1. De stad als technische opgave; gezonder, hygiënischer
- 2. De stad als kunstwerk
- 3. Opheffen van de stad; niet meer wonen in grote steden op elkaar
- Reactie politiek/sociaal maatschappelijk:
- Woningwet; slechte omstandigheden aanpakken met regels en wetten
- Weerspiegeld de gedachte van het modernisme en het ontstaan van de moderne stad, stedebouw
en planologie.
De stad als technische opgave
- Haussman; Parijs
- monumentale boulevards, uniforme bouwhoogte, zichtlijnen
- 1800-1850 was parijs een uitgegroeide stadskern en een van de belangrijkste steden in Europa
- slechte hygiëne, overbevolking, stank, epidemie
- vastlopend verkeer
- toename angst voor volksopstanden (na franse revolutie)
- De rijke elite, nieuwe hogere en middenklasse, dreigde uit parijs te vertrekken door de slechte
stadsomgeving, wat niet wenselijk is voor een stad → Baron Haussman werd aangesteld als ambtenaar de
bevoegdheid kreeg om de stad te verbeteren en een nieuw woonmilieu te creëren voor de elite. Alle
ambities werden gecombineerd in plan Paris (1853-1870) met grootschalige sloop van de historische stad
tot gevolg die plaats moest maken voor de nieuwe stad.
- een samenhangend stelsel van grote boulevards dwars over de bestaande verstopte middeleeuwse
stad heen
- met rioleringsstelsel → verbeterde de hygiëne
- met nieuwe woonblokken voor de nieuwe burgerlijke klasse
- met een stelsel van mooie openbare ruimtes in de vorm van boulevards, parken en pleinen en veel
ruimte voor verkeer (over de boulevards kunnen peletonnen soldaten macheren om opstanden te
voorkomen)
- Willem Nicolaas Rose; Rotterdam
- Rose (stadsarchitect Rotterdam) werd aangesteld om rotterdam te verbeteren (net zoals parijs) na twee
cholera epidemie. Had Coolsingel ziekenhuis al gebouwd. Zijn Waterproject moest rotterdam verbeteren
(1854).
- doorspoelen van het water → ververst water in de slootjes
- Aan de buitenkant werden water singels aangelegd waardoor een nieuwe buitenrand ontstond
- Legde voetbaden langs de singels aan om een mooi recreatiegebied van te maken met chique
bebouwing voor de nieuwe burgerlijke klasse. (mooi leefgebied)
- De singels gaven kwaliteit aan de stad en zorgde voor betere hygiëne in de stad zelf. (de singels
zijn de boulevards van parijs)
- gelijktijdig werd de Coolsingel gedempt om er een boulevard van te maken door de economische
voortgang. Ook werden nieuwe monumentale gebouwen gebouwd; postkantoor, de beurs, stadhuis.
Grandeur a la Parijs.
, - GJ de Jongh/burgdorffer
- bevolkingsgroei nam toe en uitbreiding van Rotterdam was nodig. Ook de haven werd uitgebreid. Hier hield
GJ De Jongh zich mee bezig als stadsbouwmeester (1879-1910)
- Nieuwe straten werden aangelegd via het bestaande kavelpatroon. De Heemraadssingel werd buiten het
stedelijke gebied aangelegd als groene kwaliteit daarin begeleid met chique herenhuizen naar idee van
Rose. Daar lans kochten projectontwikkelaars kavels en bebouwde er met grote dichtheid
huizen(=stratenplan). Vergelijkbaar met de Jordaan in Amsterdam als verstedelijkt landschap.
- Stratenplannen veranderde naar ontwerpen; je kon niet meer een losse kavel kopen als projectontwikkelaar
maar je moest een groter deel kopen om er een samenhangend gebied van te maken.
- Niftrik
- Niftrik bedacht het uitbreidingsplan voor amsterdam om rond de bestaande grachtengordel en de Jordaan
een ring te bouwen. Dit plan was veel te duur omdat het vroeg om onteigening en aankopen van gronden.
Ook de dichtheid was te laag door de ontworpen groot opgezette openbare ruimtes.
- Jan Kalff
- Kallf omvormde het plan tot een stratenplan (1877), verstedelijkt landschap. Polderkavels werden bebouwd
en sloten werden wegen. Geen onteigening aan de pas en hoge dichtheden met rechte straten. (De Pijp,
Oud-West)
SV de stad als technische opgave:
● vanuit technische oplossingen nieuwe kwaliteiten in de stad (Parijse boulevards, Rotterdamse singels)
● verstedelijkt landschap voor woonopgave Amsterdam en Rotterdam
● industrie en havenontwikkeling
● Ingenieus Esthetiek = De schoonheid in het straatbeeld brengen; bouwstijl, versiering balkonnetjes, groene singels
en bomenrijen op de boulevard
Deel B
De stad als kunstwerk
- Camillo Sitte (1843-1903), oostenrijkse architect
- Tegen de monotone rechte straten en bouwblokken van de moderne tijd. Een stad moet niet alleen
functioneel in elkaar zitten maar moet ook schoonheid hebben als economische motor.
- Deed veel studies naar de ideale stadsvormen. hij refereerde veel aan de kwaliteiten van de middeleeuwse
stad
- karakter door verdeling van pleinen over de stad
- verhouding plein in relatie tot de belangrijkste gebouwen
- continuïteit van de bebouwing rondom pleinen
- doorbreken eentonigheid lange rechte straten
- Hendrik Petrus Berlage; Amsterdam (1856-1934)
- Berlage was beïnvloed door Camillo Sitte
- Berlage verafschuwde de 19e eeuwse speculatieve stadsuitbreidingen en monotonie. Zijn antwoord lag in
een samenhangende stedenbouw die nieuwe stedelijke ruimtes maakt, met een sterk samenhangen de
architectuur van de straatwand.
- Berlage kreeg de opdracht voor de uitbreiding van Amsterdam in 1904; 1e Plan Zuid Amsterdam
- Een soort tuinstad, met slingerende straten, geïnspireerd op Sitte
- Plan werd verworpen door te lage dichtheid
- Kreeg een tweede kans voor de opdracht Plan Zuid Amsterdam 1914
- Veel stedelijker met monumentale assen, samenhangende architectuur van het grote bouwblok,
hogere dichtheid
- hiërarchie van straten en pleinen
- De woningwet was inmiddels aangenomen wat ervoor zorgde dat de goedkopere huizen kwalitatief
beter waren
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hvboschker. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.38. You're not tied to anything after your purchase.
