Summary
Samenvatting Meer dan onderwijs & Portaal
- Course
- Institution
- Book
Een uitgebreide samenvattingen van Meer dan onderwijs (H1, 7, 10 & 11) en Portaal (H7). Wordt gegeven in het eerste blok van de verkorte pabo en minor
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
5 reviews
By: mmikkers • 1 month ago
By: bente12 • 1 year ago
By: suliviensintjago • 2 year ago
By: sigridkleinjan • 2 year ago
By: ymeuken • 3 year ago
Seller
Followelinekloosterman
Reviews received
Content preview
Samenvatting literatuur De LeerkrachtPortaal
Hoofdstuk 7. Geletterdheid: spellen
7.1 Achtergronden
- Principes van spelling
De principes van de Nederlandse spelling zijn gebaseerd op drie principes:
Standaarduitspraken (fonologische principe): de spelling mag niet afhankelijk zijn van
regionale of sociale varianten van de uitspraak;
Vormovereenkomst (morfologisch principe): we schrijven woorden of delen van woorden
zo veel mogelijk op dezelfde manier, ook al spreken we ze soms anders uit;
Herkomst van woorden (etymologisch principe): in bepaalde woorden zijn restanten van de
geschiedenis ervan te herkennen. Zo kan de schrijfwijze van woorden met ei of jij verklaard
worden uit het feit dat in vroegere tijden woorden met een ei anders werden uitgesproken
dan woorden met een ij.
Daarnaast heb je nog het syllabisch principe: als een woorddeel (syllabe) eindigt op een lange klank,
schrijf je dat met één klinker. De regel heet verenkelingsregel. Als dit niet het geval is, gebruik je
twee medeklinkers. Deze regel heet de verdubbelingsregel. (Bo-men en bom-men)
Bij de grondregels van de Nederlandse spelling zijn nog twee aanvullende regels van belang:
Lange klinkers worden geschreven met twee tekens in een gesloten lettergreep en met één
teken in een open lettergreep (verenkeling);
Na een korte klinker wordt een dubbele medeklinker geschreven als op die medeklinker nog
een onbeklemtoonde lettergreep volgt (verdubbeling).
- Spellinghervorming
Spellingwijzigingen worden voorbereid door de Nederlandse Taalunie. Een commissie van
deskundigen stelt de wijzigingen voor aan de ministers van Onderwijs van Nederland en Vlaanderen.
Vervolgens worden ze met een wetswijziging bekrachtigd. Het resultaat is een nieuwe woordenlijst,
die in het Groene Boekje wordt gepubliceerd.
Spellingsregels worden niet voor niets gewijzigd. Soms is de taal zodanig veranderd dat
aanpassingen dringend gewenst zijn. Andere argumenten vloeien voort uit het streven de regels zo
leerbaar en bruikbaar mogelijk te maken.
Het Witte Boekje komt voort uit kritiek op het Groene Boekje. Hierin staat een spellingwijzer met
achterin voor elk woord een verwijzing naar de spellingregel. Hij wijkt iets af van het Groene Boekje.
- Ons schriftsysteem
Ons huidige schriftsysteem is afgeleid van tekens die oorspronkelijk in Egyptische en Griekse
culturen werden gebruikt. Hiervan is het klassieke Latijnse alfabet afgeleid en aan die 21 letters zijn
nog enkele letters voor het Nederlands toegevoegd: de j, u en w.
Het Nederlandse schriftsysteem is een alfabetisch schrift: in principe wordt voor elke klank één
symbool gebruikt. Het Chinees maakt bijvoorbeeld gebruik van een logografisch schrift: voor elk
begrip wordt een apart woordteken gebruikt.
,7.2 Visies
Op elke basisschool worden spellingregels uitgelegd en geoefend. Meestal hebben scholen aandacht
voor:
Het belang van spelling ten opzichte van het domein schrijven;
De ondersteuning door de leerkracht;
Het gebruik van een methode;
De transfer met andere taalvaardigheden
Het belang dat de leerkracht hecht aan deze aspecten, is bepalend voor de aanpak en de methode.
- Traditionele visie
Hier wordt veel belang gehecht aan de vorm van de taal en er ligt veel nadruk op het aanleren van
de spellingregels en intensief oefenen. Veel scholen gebruiken dan voor spelling ook een aparte
leergang. Vaak worden de regels eerst uitgelegd, waarna leerlingen uitgebreide invuloefeningen en
woorden- en zindictees krijgen om de regels toe te passen.
- Interactieve visie
Hier wordt spelling geïntegreerd met stellen om te benadrukken dat spelling een onderdeel is van de
schriftelijke taalvaardigheid. Spelling wordt gezien als een ondersteunende vaardigheid. Spelling
krijgt hier een functionele betekenis.
In het schrijfonderwijs wordt een strategische aanpak gebruikt, waarbij de leerkracht veel aandacht
heeft voor het leerproces. Leerlingen maken bijvoorbeeld gebruik van een stappenplan. Daarnaast
wijst de leerkracht de leerlingen op het belang van een verzorgde en correcte spelling. De leerkracht
heeft een soort spellinggeweten: de intrinsieke drijfveer om spelfouten te vermijden. Hij stimuleert
ook het spellingbewustzijn: leerlingen leren om strategieën bewust in te zetten en te reflecteren op
hun eigen spellingvaardigheid en spellingprocessen.
7.3 Doelen en inhouden
De overheid heeft in de kerndoelen en het Referentiekader vastgelegd wat leerlingen moeten leren
op het gebied van spelling.
- Kerndoelen
Spellingvaardigheid is een onderdeel van de schriftelijke taalvaardigheid. In kerndoel 8 en 11 komt
spelling voornamelijk naar voren.
- Referentieniveaus
In het Referentiekader staat bij het vierde domein een overzicht van de spellingcategorieën. Hier
wordt uitgegaan van een indeling van spellingprincipes op basis van mogelijke spellingproblemen:
Alfabetisch: dit gaat uit van het spellingprincipe dat elke klank gekoppeld kan worden aan
een letterteken. Het gaat om klankzuivere woorden: woorden schrijf je zoals je ze hoort;
Orthografisch: dit betreft specifieke spellingproblemen, zoals woorden met sch-, -aai, -ng,
open en gesloten lettergrepen;
Morfologisch: dit gaat over de spelling van meervouden, maar ook specifieke
achtervoegsels, zoals –sch en –heid;
Morfologisch-syntactisch: dit gaat over de grammaticale kennis die je voor de juiste spelling
nodig hebt, bijvoorbeeld de persoonsvorm en het voltooid deelwoord;
, Logografisch: dit gaat over specifieke spellingkwesties waarbij een vaste combinatie tussen
uitspraak en schrijfwijze (bijvoorbeeld 'ks' gespeld als 'x' of 'oe' gespeld met 'ou'.
Daarnaast zijn er nog spellingproblemen die niet passen in deze ordening, zoals tussenklanken
(pannenkoek), het gebruik van trema's, leestekens, het hanteren van afbreekregels en regels voor
het aaneenschrijven van woorden. Deze lijst met spellingproblemen is ingedeeld op 1F, 2F en 3F.
- Leerstoflijnen
In Leerstoflijnen begrippenlijst en taalverzorging beschreven is het vierde domein uit het
Referentiekader. Hierin is een lijst opgenomen van begrippen die leerlingen moeten kenen en
moeten kunnen hanteren om over taal en taalverschijnselen te kunnen denken en spreken.
Tips voor een betere spelling(instructie)les
1. Zorg voor instructie
2. Bespreek het proces van leren spellen met de leerlingen
3. Van horen naar schrijven
4. Maak de mogelijkheid van het gebruik van meerdere strategieën bewust
5. Prent woorden effectief in
6. Gebruik dezelfde spellingregels en termen door de hele school
7. Gebruik geheugensteuntjes
8. Hang de spellingregels en geheugensteuntjes op
9. Herhaal eerder behandelde spellingcategorieën: begin elke spellingles met een 5-
woordendictee
10. Gebruik effectieve oefenvormen
Tips voor de hulp aan zwakke spellers
1. Geef zwakke spellers meer instructie- en oefentijd
2. Remedieer met de methode die je in de klas gebruikt
3. Geef spellers snelle feedback
4. Oefen met zwakke spellers extra fonologische vaardigheden
5. Geef zwakke spellers een opzoekboekje
6. Laat zwakke spellers letters onthouden door klankgebaren
Tips voor schoolbeleid
1. Begin vroeg
2. Denk aan je eigen spellingvaardigheid
3. Gebruik toetsresultaten om je eigen spellingonderwijs te verbeteren en te consolideren
7.4 Praktijk: algemeen
- Spellingontwikkeling
De spellingontwikkeling kan worden onderverdeeld in drie fasen:
Voorschoolse periode Groep 1-2 & 3-4 Groep 5-6 & 7-8
Ontluikende geletterdheid Beginnende geletterdheid Gevorderde geletterdheid
Kinderen ontwikkelen in de voorschoolse periode tekstvaardigheden. Ze hebben belangstelling voor
symbolen en realiseren zich dat we van links naar rechts lezen. Bij ontluikende geletterdheid gaat
het om het herkennen van het beeldmerk van de supermarkt op het pak hagelslag. Vervolgens doet
zich objectivatie voor: kinderen krijgen behalve oog voor de betekenis van een woord,
, langzamerhand ook belangstelling voor de vorm (letters) en de klank (ook wel auditieve
objectivatie).
Met betrekking tot spelling verloopt de ontwikkeling globaal als volgt:
Fase 1: tekenen. Kinderen maken nog geen onderscheid tussen tekenen en schrijven;
Fase 2: krabbelen. Kinderen geven woorden weer met krabbels;
Fase 3: ketens letterachtige vormen of letters. Kinderen beseffen dat woorden worden
weergegeven door reeksen abstracte tekens en dat die tekens bij elk woord in een andere
volgorde staan;
Fase 4: een of enkele letters gebruiken voor het hele woord. Kinderen beseffen nog niet dat
klanken en tekens aan elkaar gekoppeld zijn en gebruiken daarom een of enkele letters om
een heel woord te schrijven.
Fase 5: invented spelling. Kinderen schrijven klanken en woorden zoals ze die horen. Deze
spontane spelling wordt geleidelijk aangepast aan de spellingconventies.
Na deze fase zijn kinderen toe aan het leren spellen volgens de regels.
- Spellingstrategieën
In de didactiek van de spelling wordt de nadruk gelegd op de aanpak die iemand gebruikt om tot de
juiste spelling van een woord te komen: de strategie van het spellen. Directe spellingstrategie: we
hebben een woord al zo vaak geschreven, dan we er niet meer over hoeven na te denken. Indirecte
spellingstrategie: je moet nadenken over hoe het woord geschreven is.
Er worden verschillende indirecte spellingstrategieën onderscheiden:
Fonologische strategie (auditieve strategie): een woord in afzonderlijke klanken of
klankgroepen opsplitsen en daar de bijbehorende letters voor schrijven;
Woordbeeldstrategie (visuele strategie): een beroep doen op het woordgeheugen;
Regelstrategie: bij het schrijven van een niet-klankzuiver woord een spellingregel toepassen;
Analogiestrategie: een woord schrijven door het te vergelijken met een ander woord;
Hulpstrategie: gebruikmaken van zelfbedachte geheugensteuntjes of ezelsbruggetjes.
7.5 Praktijk: het jonge kind
De tussendoelen beginnende geletterdheid bieden leerkrachten van groep 1, 2 en 3 heldere doelen.
Met name de tussendoelen 'alfabetisch bewustzijn' en 'technisch lezen en schrijven' zijn voor
spelling relevant.
Om deze doelen te bereiken, ontwikkelen de leerlingen een aantal auditieve en visuele
vaardigheden. Auditieve vaardigheden:
Auditieve discriminatie: verschillende fenomenen onderscheiden
Auditieve analyse: de fenomenen van een woord uiteenrafelen of analyseren
Temporele ordening: de volgorde van de fenomenen onthouden
Auditieve synthese: fenomenen samenvoegen tot een woord
Visuele vaardigheden:
Visuele discriminatie: de verschillen tussen grafemen herkennen
Visuele analyse: grafemen in een woord onderscheiden
Spatiële ordening: de grafemen op volgorde onthouden
Visuele synthese: de losse grafemen samenvoegen tot een woord
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elinekloosterman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.51. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52928 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now