Deze samenvatting bevat alle aantekeningen van de hoorcolleges van recht en ethiek. Daarnaast bevat het de toetsstof uit de volgende boeken:
Gezondheidsrecht begrepen (Janssen) - hoofdstuk 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 12 en 13
Verpleegethiek (Tenwolde) - hoofdstuk 1, 2, 3, 4, 5, 6 en 7
,Gezondheidsrecht
Week 1
Aantekeningen hoorcollege
Voorbeeld tentamenvraag
Een net afgestuurde HBO-verpleegkundige heeft zich in het BIG-register ingeschreven. Welke stelling
is juist?
A) Deze verpleegkundige mag op eigen indicatie een injectie geven, mits hij/zij bekwaam is.
B) Deze verpleegkundige mag medicatie verstrekken en valt onder het tuchtrecht.
C) Deze verpleegkundige mag een infuus inbrengen als hij/zij zelfstandig bevoegd is.
Gezondheidsrecht = recht met betrekking tot zorg voor de gezondheid (recht op gezondheidszorg)
- Recht met betrekking tot de positie van individuen in dat verband
- Centraal
o Rechten van de patiënt en het recht op gezondheidszorg
o Ethiek en aansprakelijkheid spelen hierbij een belangrijke rol
Twee grondslagen in het Gezondheidsrecht:
1. Zelfbeschikkingsbeginsel
o Recht op onaantastbaarheid van het lichaam (mensen hebben keuze of ze behandeld
worden)
o Recht op eerbiediging van persoonlijke levenssfeer (privacy, beroepsgeheim)
o Recht op zelfmanipulatie (cosmetische chirurgie)
2. Recht op gezondheidszorg
o Waarborgen kwaliteit
o Waarborgen toegankelijkheid
1865 – Wet op de uitoefening geneeskunst à algemeen verbod op uitoefening geneeskunst
- Beroep van arts, tandarts en verloskundige: beroepsbescherming
o Onbevoegd uitoefenen beroep à strafbaar
- Verpleegkundigen, verzorgenden, paramedici: titelbescherming
o Onbevoegd uitvoeren van titel à strafbaar
o Voor verpleegkundigen: de speld
Wet BIG:
- Doel = bevorderen en bewaken kwaliteit van beroepsuitoefening
- Bescherming van publiek tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen door
beroepsbeoefenaren
- Achterliggende gedachte
o Uitoefening van geneeskunst is vrij, met uitzondering van voorbehouden
handelingen
o Patiënt mag zelf kiezen door wie hij zich laat behandelen
o Toezicht/handhaving van verantwoorde beroepsuitoefening
Geneeskunst = alle verrichtingen – het onderzoeken en het geven van raad daaronder begrepen –
ertoe strekkende om iemand van een ziekte te genezen, hem voor het ontstaan van een ziekte te
behoeden of zijn gezondheidstoestand te beoordelen, dan wel deze verloskundige bijstand te
verlenen.
2
,Tegenwoordig: geen beroepsverbod maar titelbescherming
- Lichte regeling: verzorgende, diëtist, logopedist, mondhygiënist
o Beschermende opleidingstitel
o Geen BIG-register
o Geen tuchtrechter
- Zware regeling: artsen, verpleegkundigen, apothekers, verloskundigen
o Beschermde beroepstitel
o BIG-register
o Voorbehouden handelingen
o Tuchtrecht
Onbekwaam maakt onbevoegd!!
Bevoegdheidsregeling:
- Zelfstandig bevoegd à binnen eigen deskundigheidsterrein
- Onbevoegd
o In opdracht van zelfstandig bevoegde à opdrachtgever houdt toezicht
o Functionele bevoegdheid à zonder direct toezicht, maar nog steeds in opdracht van
Nieuw wetsvoorstel:
- Taakherschikking à capaciteitsprobleem
- Verpleegkundig specialist, physician assistant, klinisch technoloog
- Zelfstandige bevoegheden voor bepaalde voorbehouden handelingen
o Voorspelbare en routinematige medische handelingen
- Tuchtrecht (beperkt)
- Voordelen
o Meer aandacht en tijd voor patiënt
o Arts heeft minder routinematige handelingen
o Arts heeft meer tijd voor specialistische zorg
HBO-verpleegkundige:
- I.M. injectie à niet bevoegd
- I.V. injectie à niet bevoegd
- Inbrengen infuus à niet bevoegd
- Spoelen van infuus à geen voorbehouden handeling (wel bevoegd)
- Diagnose vaststellen à geen voorbehouden handeling (wel bevoegd)
- Bloedgas prikken à niet bevoegd
- Medicatie voorschrijven à niet bevoegd (behalve diabeet vpk, oncologie vpk en long vpk)
- Medicatie verstrekken à geen voorbehouden handeling (wel bevoegd)
BIG-register:
- Omschrijving deskundigheidsgebied
- Voldaan aan opleidingseisen
- Bedoelt voor patiënten om hun hulpverleners in op te zoeken
- Maatregelen tuchtrecht
o Beperking van bevoegdheid
o Berisping à aard van vergrijp
o Geldboete à aard van vergrijp
o Schorsing à aard vergrijp
- Waarschuwingen komen er niet in te staan!
3
,Toezicht en handhaving:
- IGZ à inspectie voor gezondheidszorg
o Tuchtrecht
o Bestuurlijke boete
o Strafsanctie
Alternatieve geneeskunst is altijd in aanvulling op de beroepsnormen en niet ter vervanging van.
Hoofdstuk 1 – Recht en gezondheidszorg
Recht = het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent
Doel van het recht = het ordenen van de samenleving en het geven van regels om conflicten op te
lossen zodat de orde kan terugkeren
Rechtsbronnen = de vindplaatsen van het recht
1. Wet
- Belangrijkste vindplaats van het recht
- Wetten = algemeen geldende regels afkomstig van een overheidsorgaan
2. Jurisprudentie
- De verzamelde rechtspraak waarin het aan de rechter is om in zijn uitspraak de wet uit te
leggen en toe te passen op de zaak
- Medisch tuchtcollege = een speciale instantie die binnen de beroepsgroep van
(geregistreerde) zorgverleners bindende uitspraken doet over de zorg die een
zorgverlener heeft geboden
3. Internationaal verdrag
- Hebben steeds meer invloed op ons nationale recht
4. Gewoonte
- Het moet gaan om een vaststaand en door iedereen in een bepaalde sector erkend
gebruik dat in die kring ook als ‘recht’ wordt ervaren
- Vb: handjeklap van veehandelaren op de veemarkt à ook al staat het niet in de wet, op
de veemarkt is de koop pas gesloten nadat deze met handjeklap is bezegeld
Rechtsgebieden:
1. Burgerlijk recht
- Geeft regels voor de rechtsverhouding tussen burgers (en bedrijven) onderling
- Regelt bijvoorbeeld de koopovereenkomst, huurovereenkomst en arbeidsovereenkomst
- Er is geen opsporingsdienst die controleert of iedereen zich wel aan de regels van het
burgerlijk recht houdt
- Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering beschrijft de procesregels van het burgerlijk
recht
2. Bestuursrecht
- Stelt de overheid in staat om te zorgen voor een goede gang van zaken in de samenleving
- Vb: belastingwetgeving, milieuwetgeving en regelgeving over de sociale zekerheid tot het
bestuursrecht
- Algemene wet bestuursrecht schept een algemeen kader voor de verschillende
onderdelen van het bestuursrecht
3. Staatsrecht
- Geeft regels voor een democratische organisatie van onze overheid
- Beschrijft de grondrechten van burgers
- De Grondwet vormt de grondslag van het staatsrecht
4
, 4. Strafrecht
- Meeste strafbepaling zijn te vinden in het Wetboek van Strafrecht
- Vervolgen = dat de officier van justitie de zaak voor de rechter brengt
- Medische missers worden in de meeste gevallen niet strafrechtelijk afgedaan à gebeurt
alleen bij zeer ernstige fouten die de dood of zwaar lichamelijk letsel tot gevolg hebben
gehad
5. Internationaal recht
- EVRM = Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de
fundamentele vrijheden
Gezondheidsrecht:
Wet BIG = De Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg
- Geeft regels voor handelingen op het gebied van de individuele gezondheidszorg
o Alle activiteiten in de zorg die worden verricht in verband met de gezondheid van
één individueel persoon, inclusief het doen van onderzoek en het geven van
advies
- Richt zich vooral op de kwaliteit van de individuele beroepsbeoefenaar in de
gezondheidszorg
- Stelsel van registratie, titelbescherming en tuchtrecht voor 9 zorgberoepen
- Stelsel van voorbehouden (medische) handelingen die uitsluitend door bevoegde
zorgverleners mogen worden verricht
Wkkgz = Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg
- Stelt eisen aan de zorg die zorgaanbieders bieden en geeft een regeling voor de
afhandeling van klachten
WGBO = Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst
- Geeft regels voor de hulpverleningsrelatie tussen een individuele patiënt en de
zorgverlener
- Geeft regels over het beroepsgeheim, de behandelingsovereenkomst, het dossier en het
inzagerecht, de informatieplicht en de toestemming voor een behandeling
Wet zorg en dwang en de Wet verplichte GGZ:
- Hoofdregel in het gezondheidsrecht is dat de patiënt zelf over zijn beslist: de
zorgverlener mag in principe alleen behandelen met toestemming van de patiënt
- Geven regels voor gedwongen zorg en opname en voor de positie van een patiënt als hij
gedwongen is opgenomen of gedwongen zorg ondergaat
- Vallen beide onder het bestuursrecht omdat beslissingen over gedwongen zorg en
gedwongen opname gezien worden als een overheidstaak
Rechtsbeginselen = de algemene normen die het fundament vormen voor het recht
Drie belangrijkste rechtsbeginselen voor het gezondheidsrecht:
1. Zelfbeschikking = de vrijheid die ieder mens heeft om zoveel mogelijk zelf te beslissen
2. Bescherming = dat er verantwoordelijkheid moet worden genomen voor mensen die
(dringend) hulp en zorg behoeven
3. Gelijkheid = dat iedereen in gelijke omstandigheden aanspraak behoort te kunnen maken op
goede zorg
Moraal = het geheel van waarden en normen dat wordt gehanteerd door een persoon of door een
groep
5
, Ethiek = het nadenken over en het analyseren van deze moraal
- Bestudeert en analyseert de waarden en normen die wij hanteren
Hoofdstuk 2 – Professionaliteit
Professionaliteit: van belang voor effectieve zorg en voor het vertrouwen van de samenleving in de
gezondheidszorg à wordt vooral bewaakt door de wet BIG
Kerndoel wet BIG: het bewaken van een goede beroepsuitoefening door de individuele professionals
in de gezondheidszorg
Voor de kwaliteitsbewaking zet de Wet BIG een aantal instrumenten in:
- Titelbescherming door registratie
- Titelbescherming door opleiding
- Voorbehouden handelingen, door zelfstandig bevoegden
- Voorbehouden handelingen, door opdracht en functionele zelfstandigheid
- Tuchtrecht
- Strafbepalingen
Titelbescherming door registratie:
- Pas als de beroepsbeoefenaar zich in het desbetreffende register heeft laten inschrijven,
heeft hij het recht om de titel van bv. vpk, arts, fysio, etc te voeren
- Registratie is pas mogelijk als de zorgverlener aan bepaalde opleidingsvereisten voldoet
- CIBG: houdt de registers voor de verschillende beroepen bij
- De registers zijn openbaar, zodat iedereen kan nagaan of de persoon die zich als vpk
voordoet, ook werkelijk vpk is
Het systeem van titelbescherming door registratie geldt voor: artsen, tandartsen, apothekers,
gezondheidszorgpsychologen, psychotherapeuten, fysiotherapeuten, verloskundigen,
verpleegkundigen, physician assistants à artikel 3-beroepen
Artikel 14-specialismen = specialismen binnen een beroepsgroep
Vijf verpleegkundige specialismen:
- Preventieve zorg bij somatische aandoeningen
- Acute zorg bij somatische aandoeningen
- Intensieve zorg bij somatische aandoeningen
- Chronische zorg bij somatische aandoeningen
- Geestelijke gezondheidszorg
Let op:
- De registratie van het beschermde specialisme is 5 jaar geldig; daarna is herregistratie
mogelijk als de vpk specialist kan aantonen dat hij zijn vakkennis op peil heeft gehouden en
in voldoende mate in het specialisme werkzaam is
- De vier somatische specialismen voor vpk gaan in de toekomst op in één specialisme à twee
specialismen over; specialisme somatische aandoeningen en specialisme geestelijke
gezondheidszorg
- Artsen met een bepaald specialisme kunnen zich bij de KNMG laten inschrijven in een
specialistenregister, waardoor ook hun specialistentitel is beschermd
6
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller silkezonjee1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.36. You're not tied to anything after your purchase.
