Een uitgebreide, zeer goed leesbare samenvatting van het gehele boek. Goed te gebruiken door studenten, startende en ervaren leerkrachten en scholen die hun technisch leesonderwijs willen verbeteren
Marita
Eskes
Technisch lezen in een
doorlopende lijn
Rob vanBeek
Dr. Rijk Kramerschool
2021
, Technisch lezen in een doorlopende lijn.
Een praktisch handboek voor de basisschool
Auteur: Marita Eskens
Inleiding
Dit boek is voor iedereen die het technisch-leesonderwijs effectief wil vormgeven, waarbij
wetenschappelijke inzichten, vertaald naar de praktijk leidend zijn.
1. Belang van geletterdheid
1.2 De huidige stand van zaken in het (lees)onderwijs
De Inspectie van het Onderwijs heeft aangetoond dat 37% van de basisscholen in Nederland de
instructiekwaliteit niet op orde heeft en dat in 2017 35% van de basisschoolleerlingen het streefniveau 1S,
een niveau om goed mee te kunnen draaien in de maatschappij, niet behaalde. Daarnaast halen 2,1% van de
leerlingen het fundamentele niveau 1F (niveau einde groep 6) niet en zijn daarmee laaggeletterd.
Rondom het leren lezen is er dusdanig veel kennis uitonderzoek naar voren gekomen, dat het mogelijk is om
vrijwel elke leerling goed te leren lezen. Dat niet elke school deze kennis effectief wet in te zetten is een
gebrek aan begeleiding van (toekomstige) leerkrachten en scholen als het gaat om hoe deze kennis in te
kunnen zetten.
1.3 Lezen in de 21e eeuw
Er zijn veel groepen en initiatieven die vinden dat het curriculum van het basisonderwijs herzien moet
worden en meer gericht moet worden op 21e-eeuwse vaardigheden. Gezien wij niet weten welke
vaardigheden in de toekomst gevraagd worden, pleit de schrijfster er juist voor de rugzak van de leerling te
vullen met essentiële vaardigheden als lezen en rekenen, aangevuld met kennis van de wereld. Dat maakt
dat een leerling is toegerust voor wat de toekomst hem zal brengen, ook al weten we nu nog niet wat dat
precies zal zijn.
Al in 2016 gaf de Inspectie van het onderwijs aan dat de kansengelijkheid in Nederland toeneemt. Het
opleidingsniveau van de ouders blijkt in hoge mate bepalend te zijn voor de verwachtingen die de leerkracht
van de leerling heeft.
Twee zaken hebben een grote invloed op het zorgen voor gelijke kansen voor alle leerlingen:
• De verwachting van de leerkracht
Een hoge verwachting van de leerkracht draagt bij aan betere leerresultaten (effectgrootte van 1.44)
• De kwaliteit van de leerkracht
Directe instructie is de motor van een goede les. Leerlingen hebben baat bij een leerkracht die de leerdoelen
kent en deelt, duidelijke uitleg geeft en leerlingen veel begeleid samen laat oefenen. Directe instructie is
binnen het leesonderwijs dan ook zeer effectief.
2. Technisch leren lezen in een doorlopende lijn
2.1 Stel het lezen niet uit
Voor leerlingen waarbij het leesproces minder makkelijk op gang komt is het niet goed om te kiezen om deze
leerlingen op een lager tempo te laten leren lezen, aangezien dit -omdat het lezen de basis is van alles-
invloed heeft op het aanbod voor die leerlingen, de hoeveelheid leerstof die we aan hen kunnen
onderwijzen en de leervorderingen van deze leerlingen op andere vakgebieden. Uit wetenschappelijk
onderzoek blijkt dat het wachten tot de leesontwikkeling vanzelf op gang komt geen zin heeft (‘de mythe van
de leesrijpheid”)
2.2 Preventie van leesproblemen
Een goede leesstart begint al in groep 1 en 2, waar de leerlingen kennis en vaardigheden opdoen die van
invloed zijn op het leren lezen. Dit betekent dat in deze groepen een taalrijke omgeving gecreëerd moet
worden met een uitdagend klaslokaal en een gericht aanbod om kinderen met een taalachterstand een
, stevige basis bij te brengen. Leerlingen die bij aanvang van groep 3 een achterstand hebben wat betreft
fonemisch bewustzijn en letterkennis, hebben een grotere kans op problemen met begrijpend lezen op
latere leeftijd. De achterstand die er is op jonge leeftijd, wordt naarmate ze ouder worden steeds groter. Dit
wordt het Mattheuseffect genoemd.
De insteek moet zijn: iedereen kan leren lezen en aan de voorwaarden voor leessucces wordt zo vroeg
mogelijk gewerkt om het risico op leesproblemen zo klein mogelijk te houden.
2.3 Technisch lezen in verhouding tot andere vaardigheden.
Het technisch leren lezen staat niet op zichzelf, verschillende taalvaardigheden beïnvloeden elkaar.
Bovendien is het technische aspect van leren lezen geen doel op zich: het is een vaardigheid die
geautomatiseerd moet worden zodat tekstbegrip kan ontstaan.
Vloeiend lezen, voldoende woordkennis (woordenschat) en kennis van de wereld zijn voorwaarden voor een
goed tekstbegrip.
2.4 Wat is technisch lezen?
Technisch lezen zou je kunnen omschrijven als ‘de code kraken’. Wanneer een woord wordt gelezen, zijn er vier
stappen die we in ons brein doorlopen:
1. De letters van het woord moeten worden vertaald in een fonologische klank.
2. De correcte volgorde van klanken moet worden onthouden.
3. De klanken moeten worden samengevoegd.
4. In het geheugen moet worden gezocht naar een bestaand woord dat hiermee correspondeert.
Wanneer het decoderen van woorden lukt, worden telkens nieuwe woordcategorieën toegevoegd,
toenemend in complexiteit.
Er wordt gesproken van vloeiend lezen als een samenhangende tekst ‘snel’, ‘nauwkeurig’ en ‘met intonatie’
wordt gelezen. Dit ontstaat wanneer verschillende processen snel worden uitgevoerd en van hoge kwaliteit
zijn:
1. Het orthografische proces (Hoe is het woord geschreven?)
2. Het fonologische proces (Hoe klinkt het woord?)
3. Het semantische proces (Wat is de betekenis van het woord?)
Om vloeiend te kunnen lezen moeten deze processen gelijktijdig plaats vinden in het brein. Intensief
oefenen en veel tijd voor automatisering is daarom van belang.
2.5 Technisch lezen op de basisschool
Gezien het belang van het voorkomen van leesproblemen en het hoe verschillende leescomponenten met elkaar
samenhangen is een doorgaande leerlijn technisch lezen door de gehele basisschool zeer belangrijk.
Een doorgaande lijn voor technisch lezen ziet er als volgt uit:
Groep ① - ②: Een goede leesstart door het werken aan de voorbereidende leesvaardigheden
Groep ③: Technisch leren lezen: decoderen en vlot lezen
Groep ④-⑤-⑥: Vloeiend leren lezen
Groep ⑦ - ⑧: Onderhoud en uitbouwen van vloeiend lezen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rbeek73. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.88. You're not tied to anything after your purchase.
