Deze samenvatting is van hoofdstuk 10 ''Uitscheiding'' paragraaf 1 t/m 5 uit het VWO biologie-boek Nectar. Het behandelt de belangrijke aspecten van elke paragraaf en de belangrijkste tabellen uit de BiNaS worden genoemd.
Hoofdstuk 10 Uitscheiding
Nectar 3e editie biologie 5 vwo leerboek
Inhoudsopgave binas-tabellen 6e editie
§1 Het interne milieu (CE) 84L 87B 88C 89A
§2 Gaswisseling (CE) 83A 83B 83C 88C1
§3 Ademhaling (CE) 88C1 83B
§4 De nieren (CE) 85A 85C 85D 89A
§5 De lever (CE) 82C 82D 82E 84A 89A
§1 Het interne milieu
regelkringen beperken afwijkingen van een normwaarde
bestaan uit een receptor en een effector die samen een waarde rond de ingestelde norm
proberen te houden
regelcentrum stuurt impulsen naar de effectoren die afwijkingen kunnen corrigeren
negatieve terugkoppeling in een regelkring herstelt afwijkingen van de norm
schiltemperatuur wisselt met de omgevingstemperatuur
kerntemperatuur, waar de vitale organen (hart, longen, lever, hersenen) liggen, blijft constant
is 37 °C bij de mens
draagt bij aan een goede werking van de enzymen in diepliggende organen
receptor voor kerntemperatuur zit in de hypothalamus en registreert de bloedtemperatuur
87B + 88C + 89A
warmteverlies afremmen; kringspieren in slagaders naar de huid vernauwen → minder
bloed naar de huid
afkoelen; kringspieren in slagaders naar de huid ontspannen
hogere lichaamstemperatuur → stimulatie voor de productie en afgifte van afweerstoffen
verhoging van de norm voor de kerntemperatuur vindt plaats o.i.v. een cytokine
geproduceerd door witte bloedcellen bij ontstekingen 84L
interne milieu: weefselvloeistof, bloedplasma, lymfevloeistof en plasma in de cel
homeostase: vermogen om het interne milieu voor de cellen redelijk constant te houden
§2 Gaswisseling
ademhaling
ademfrequentie: aantal ademhalingen per minuut
ademvolume: hoeveelheid lucht die je bij één ademhaling in- en uitademt 83B
vitale capaciteit: maximale ademvolume
bepaalt hoeveel O2 de longen kunnen leveren aan het bloed
restvolume: hoeveelheid lucht die bij maximale uitademing in je longen achter blijft
afgelegde weg van lucht
1. neus- of mondholte → keelholte
2. luchtpijp
kraakbeenringen voorkomen dichtklappen van luchtwegen bij een inademing
3. hoofdbronchiën
4. bronchiolen: vertakkingen van de bronchiën omgeven door spierlaag
5. alveoli (longblaasjes)
, O2-molecuul passeert op weg naar het bloed twee cellagen: cellen van de wand van het longblaasje
en cellen van de wand van het haarvat
wet van Fick 83A
De diffusiesnelheid is afhankelijk van de diffusiecoëfficiënt, het diffusieoppervlak, het
concentratieverschil tussen begin- en eindplek en de diffusieafstand.
D diffusiecoëfficiënt afhankelijk van o.a. temperatuur en viscositeit van het
diffusiemedium
A diffusieoppervlak gezamenlijk oppervlak van de longblaasjes
∆c concentratieverschil tussen concentratie O2 in de longblaasjes – concentratie O2 in
hoeveelheid mol aan weerszijden haarvaten; concentratie CO2 in de haarvaten –
van A concentratie CO2 in de longblaasjes
∆x diffusieafstand afstand binnenzijde longblaasje tot binnenzijde haarvat
dode ruimte: gedeelte van de luchtwegen waar geen diffusie van gassen optreedt
longblaasjes, aan- en afvoerwegen
bij een volgende inademing stroomt de oude lucht uit de dode ruimte terug de longblaasjes
in en dan pas komt de vers ingeademde lucht binnen in de longblaasjes
zwemmen met een snorkel betekent extra dode ruimte
extra inademingslucht is nodig om hetzelfde rendement van de ademhaling te houden
ademcentrum in de hersenstam is vooral gevoelig voor een hoge pCO 2 88C1
bevat de norm voor de CO2 en O2-concentratie in het bloed
receptoren zitten op verschillende plaatsen:
rekreceptoren longen en spieren
drukreceptoren rechterkamer van het hart
chemoreceptoren voor O2, CO2 en pH aortaboog en halsslagader
voordelen neusademhaling
neusschelpen → groter oppervlak → ingeademde lucht goed in contact met neusslijmvlies
neusharen leiden de luchtstroom langs het neusslijm: vangt stof en ziektekiemen
zintuigcellen in neus registreren gevaarlijke gassen of bedorven eten
langere weg → lucht warmer en vochtiger → voorkomt beschadiging longblaasjes
binnenkant luchtpijp en bronchiën is bekleed met slijmvlies
in slijmvlies zitten trilhaarcellen met trilharen (ciliën) en slijmbekercellen die slijm vormen
voorkomt dat stofdeeltjes met ziekteverwekkers dieper de longen binnendringen
trilharen bewegen slijmvlies naar de keelholte
astma: vernauwing van de luchtwegen als gevolg van allergie die voor een groot deel erfelijk
bepaald is, maar door allergenen geactiveerd kan worden
lucht kan de longblaasjes moeilijk bereiken
COPD (chronic obstructive pulmonary diseases) is de verzamelnaam voor:
chronische bronchitis: ontstoken en vernauwde luchtwegen
longemfyseem: longblaasjes voegen zich samen tot grotere blaasjes en de elasticiteit van
het longweefsel wordt minder
kleiner longoppervlak → kortademig
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Ribizlik. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.
