Class notes
Hoorcolleges Staatsrecht semester 2 bachelor jaar 2 Radboud Universiteit
- Course
- Institution
- Book
Alle hoorcolleges Staatsrecht (week 1 tot en met 12) semester 2 bachelor jaar 2 Radboud Universiteit 2020/2021.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
thomas_zz
Reviews received
Content preview
Hoorcolleges Staatsrecht 2 (vergelijkend staatsrecht)Hoorcollege 1 Staatsvorm
Verschillende landen hebben bepaalde gemeenschappelijke kenmerken, zoals een
regeringsstructuur, vertegenwoordigende lichamen, scheiding der macht, etc. Maar er zijn
ook verschillen in bijv. de wetgevingsprocedure, de controle die wordt uitgevoerd, de
rechterlijke organisatie, vormen van toetsing, etc.
Staatsvorm Bondsrepubliek Duitsland
Unitarisme: eenheidsstaat/centraal gezag
Federalisme: Statenbond (zwak)
Federalisme: federale staat of bondstaat (sterk)
Duits federalisme
Hier is sprake van een tweeledige staat: de staat als geheel en de deelstaten. De deelstaten
hebben ook in ruime mate de kwaliteiten van de staat (een soort ministaten). De federale
grondwet verdeelt hierbij de bevoegdheden van de deelstaten en de staat als geheel. Iedere
staat heeft ook een soort grondwet naast de federale grondwet. Wel is er eenheid in de
staat als geheel door de onderlinge samenwerking tussen de staten. Wel heeft het federale
recht voorrang, is er een constitutioneel hof en is er ook zeggenschap van de deelstaten op
federaal niveau. Zelfstandige deelstaten voorkomt vergaande concentratie van
overheidsmacht, een spreiding van die overheidsmacht en meer democratie aan de burgers.
Dit alles is vastgelegd in art. 20 Duitse Grondwet, waarin gesteld wordt dat Duitsland een
bondsstaat is. Duitsland moet een soevereine federale staat zijn, hetgeen niet gewijzigd mag
worden en het overdragen van bevoegdheden aan de EU is dus ook aan banden gelegd.
Deelstaten hebben de algemene overheidstaken, tenzij de federale grondwet het anders
regelt (art. 30 Duitse Grondwet).
Wetgeving
Art. 70 Duitse Grondwet: de deelstaten hebben de wetgevende bevoegdheid, tenzij de
federale grondwet anders stelt. Op een aantal terrein heeft de bond uitsluitende wetgeving,
tenzij de bondstaten worden gemachtigd. Dergelijke terrein zijn (art. 73): buitenlandse
betrekkingen, Duitse nationaliteit, defensie, bestrijding terrorisme en het geldwezen.
Bestuur
De deelstaten zijn bevoegd, tenzij de federale overheid exclusief bevoegd is. De deelstaten
voeren hun eigen wetgeving uit, maar ook de federale wetgeving.
,Rechtspraak
Ook hier is een verdeling aanwezig. Wel is de rechtspraak toebedeeld aan onafhankelijke
rechters. Hierbij wordt dit uitgevoerd door het constitutionele hof en de rechterlijke mag op
federaal niveau en op bondstaatniveau. Op deelstaatniveau vinden de eerste aanleg en het
hoger beroep plaats. De hoge gerechten zijn op federaal niveau.
Principes
Loyaliteit, homogeniteit, bondsinvloed, bundesrecht bricht landesrecht en medewerking van
deelstaten in de bond.
Hoorcollege 2 federalisering in de EU
De EU is geen staatsrechtelijke verbinding, maar een verdragsconstructie met federale
trekken. Binnen de EU is ook een recht van secessie (50 VEU). De bevoegdheden van de EU
die op federaal niveau worden uitgevoerd, zijn beperkt (3 VEU). Wel kan de EU grote invloed
hebben op bijv. de handel, vrije verkeer van personen en goederen, open grenzen en
internationale concurrentie (Costa/ENEL of het Van Gendt en Loos arrest). Het Europese
recht bestaat dus naast het nationale recht, maar het werkt wel rechtstreeks door in het
nationale recht (het heeft voorrang). Wel hebben de EU ambten wel federale trekjes, zoals
de Europese Commissie, het Europees parlement of de centrale bank.
Wel probeert men de bevoegdheden van de EU uit te breiden en te versterken, zoals het
verdrag van Maastricht, Amsterdam of Lissabon.
Arresten
Maastricht Urteil (1993)
Het hof vraagt zich af of het verdrag van Maastricht in overeenstemming is met de Duitse
grondwet. Het hof stelt dat de Europese Unie geen staat is, maar een statenverbond met
soevereine lidstaten die ieder een eigen nationale identiteit hebben en behouden.
Kompetenz-Kompetenz: De bevoegdheid om een nieuwe bevoegdheid te creëren. Dus wie
kan nieuwe bevoegdheden maken voor die Europese Unie. In Duitsland wordt gesteld dat
alleen de lidstaten dit mogen beslissen. De EU is primair een economische gemeenschap.
Deze gedachte wordt echter wel een beetje verlaten. Desalniettemin is de EU afgeleid van
de lidstaten en geen eigen overheidsorganisatie, waarbij het nationaal parlement als enige
volksvertegenwoordiging optreedt.
Het Hof van Justitie van de EU ziet de EU als een nieuwe rechtsorde, waarbij de staten
beperkte soevereiniteit hebben. De EU heeft een eigen legitimatie en is een autonome
rechtsorde.
Lissabon Urteil (2009)
In dit verdrag staat een vereenvoudigde verdragswijzigingsprocedure mogelijk is door
mogelijk van een ‘passerelle’. Als de Europese raad unaniem besluit met toestemming van
het Europese parlement om voortaan besluiten voor onderwerpen niet met unanimiteit
maar met gekwalificeerde meerderheid te nemen. Volgens het Duitse hof heeft de EU geen
, bevoegdheid om bevoegdheden te maken en er wordt op deze manier te veel soevereiniteit
van de lidstaten weggenomen.
Griechenland Urteil (2011)
Er werd een noodfonds gestart met 170 miljard euro hulp. Hier werd gesteld dat de Duitse
Bondsdag hun zelfstandige begrotingsverantwoordelijkheid verliest hierdoor door een deel
van het nationale budget in een noodfonds te moeten storten.
ESM Urteil (2012)
Het ESM verdrag dient als stabiliteitssteun voor de lidstaten. Iedere lidstaat moest geld
bijdragen aan het steunpakket. In Duitsland kwam hetzelfde punt als hierboven. Het Duitse
hof stelt dat de EU geen bevoegdheid heeft om bevoegdheden op te stellen en het
parlement in Duitsland moet vrij kunnen beslissen over besteding van toekomstige
middelen.
OMT Urtiel (2014)
Het gaat hier om het beleid van de ECB om staatsleningen op te komen bij landen met
geldtekorten. Het Duitse ho is van oordeel dat het opkopen in strijd is met het EU recht. De
ECB voert een economisch beleid in plaats van een monetair beleid, dat was de vraag die het
Duitse Hof vroeg. De strijdbijl is uiteindelijk begraven toen het Duitse constitutionele hof het
beleid accepteerde.
Weiss Urteil (2020)
Ook hier ging het om het opkopen van staatsobligaties van lidstaten door de ECB. Wederom
werd gesteld dat dit in strijd was met het Unierecht, daar de ECB zijn bevoegdheden te
buiten ging. Als gevolg hiervan moest de ECB duidelijk maken dat er geen
bevoegdhedenoverschrijding is geweest en adequaat de belangen heeft afgewogen.
Inmiddels het de ECB dat gedaan en is de brand wel een beetje geblust.
Hoorcollege 3 Staatshoofd BRD en Frankrijk
Er zijn 3 regeringssystemen:
1. Presidentieel systeem (zoals de VS).
2. Parlementair systeem (zoals het Duitse).
3. Gemengd presidentieel/parlementair systeem (zoals Frankrijk).
Bondspresident Duitsland
Dit heet de bondspresident of rijkspresident. Vroeger werd de rijkspresident rechtstreeks
gekozen (net na de val van het keizerrijk). Deze rijkspresident benoemde de rijkskanselier
(en had daarmee dus grote bevoegdheden). Verder kon de rijkspresident ook wetgeving
onderwerpen aan een referendum, hij kon noodverordeningen uitvaardigen, de rijksdag
ontbinden en hij was opperbevelhebber over de strijdkrachten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller thomas_zz. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $0.00. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53340 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now