Summary
Samenvatting Feniks Examenkatern Historische contexten, verlichting, geschiedenis
- Course
- Level
- Book
Samenvatting Historische context verlichting voor examen geschiedenis VWO
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
samhoogendoorn
Content preview
Geschiedenis Historische Context Verlichting samenvatting1. De Verlichting
Verlichting
- Tijdens wetenschappelijke revolutie: nieuwe inzichten opdoen door zintuigelijke
waarneming (empirisme) op basis van oude inzichten en logisch en verstandelijk
redeneren dat tot zuivere kennis leidt (rationalisme)
- 1650: begin verlichting door nieuwe, kritische wetenschappelijke houding. Aspecten
van samenleving werden ter discussie gesteld.
- Vooruitgangsgedachte: optimistische kijk dat de mens bevrijd kon worden van
dwang door tradities en bijgeloof, mensen kunnen de samenleving verbeteren.
o Traditie en (bij)geloof verstand en rede
- Immanuel Kant: ‘sapere aude’ (durf te weten)
Verlichtingsstromen
- Discussie over geloof
o De wereld functioneert zelfstandig volgens natuurwetten na Gods schepping.
God grijpt niet meer direct in, functioneert als ‘horlogemaker’
o Verlichte denkers twijfelen niet aan bestaan van God maar bekritiseerden
orthodoxie en rol van geestelijkheid
o Spinoza: goddelijke openbaring alleen in natuur, niet menselijk (dus geen
bijbel) machthebbers bang dat orde van samenleving hieraan ten onder
gaat
o Voltaire: ongeletterde mensen niet in staat tot kritisch denken
o Vervolgen van andersdenkenden onrechtvaardig willen tolerantie en
scheiding van kerk en staat
- Discussie over standensamenleving
o Strijden voor natuurrecht: alle mensen moeten van nature bepaalde rechten
hebben op vrijheid, leven en bezit, en niet aan gezag onderworpen zijn. 18e
eeuw eisen volledige gelijkheid voor achtergestelde groepen
o Natuurlijke rechten van burgers bescherm worden tegen machtsmisbruik
door de staat tijdens tijd van absolute macht
Droit Divin: goddelijk recht op absolutisme
o John Locke: schreef over Engelse situatie met sterker parlement.
Burgerrechten konden in monarchie gewaarborgd worden
Sociaal contract en recht van verzet
o Jean-Jacques Rousseau: dacht vanuit Franse situatie met absolute monarchie
(radicaler).
Volkssoevereiniteit
- Verlicht absolutisme: vorst gebruik verlichte ideeën in bestuur en stelt algemeen
belang voorop.
o ‘Alles voor het volk, niets door het volk’
o 18e eeuw: publieke opinie, nieuwe politieke cultuur onder burgers over
allerlei aspecten van bestuur en samenleving
, Locke en Rousseau over sociaal contract
- Engelsman John Locke (1632-1704) en Fransman Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)
vonden dat burgers beschermd moesten worden door sociaal contract:
overeenkomst waaraan allen zich verbinden.
- Individu niet in staat om alleen zijn rechten en vrijheid te beschermen, maar moet
beschermd worden in een groep.
- Locke: uitvoerende macht die erop moet toezien dat wetten worden nageleefd en
individuele rechten van eenieder worden beschermd. Relatie tussen gemeenschap en
regering van ‘vertrouwen’.
o Vertrouwen geschaad gemeenschap mag regering afzetten
- Rousseau: regering alleen uitvoerder van algemene wil van burgers en is hieraan
onderworpen (volkssoevereiniteit)
o Regering mag altijd af worden gezet
Spinoza over invloed van God op dagelijks leven
- Filosoof Benedictus de Spinoza (1632-1677)
- God heeft niet de wereld en natuurwetten geschapen, maar God is de schepping.
God is geen persoon die ingrijpt in de wereld of zich openbaart.
- Ontkent bestaan van wonderen, vrije wil, toeval, objectief goed of kwaad
- Bijbel door de mens geschreven
- Religie als richtlijn: geeft de massa een morele richtlijn
Voltaire over de vrijheid van denken en de rol van de staat
- Fransman Voltaire (1694-1778)
- ‘mijn beroep is zeggen wat ik denk’ opgesloten in Bastille en verbannen
- Franse censuur zorgde voor veel ellende als armoede en oorlogen. Volgens Voltaire
kwam dit door onwetendheid, onverdraagzaamheid en (bij)geloof
- Wilde rechtvaardige staat waarin de regering de vrijheid en welvaart van alle burgers
voorop zou stellen en verzette zich tegen rechtsongelijkheid (vooral bij burgers met
een afwijkende religieuze overtuiging)
Kant over definitie van Verlichting en de gevaren van het rationalisme
- Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804)
- Verlichting: ‘durf te weten! heb de moet eigen verstand te gebruiken’
- Beperking: Verlichting is een langzaam proces revolutie brengt geen vrijheid maar
nieuwe tirannie
- Beperkingen aan vrijheid van individu, in samenleving noodzakelijk om mensen te
gehoorzamen
- Niet alles kunnen weten: niet altijd empirisch of met rationele redenering aan te
tonen.
Jaartallen
- 1650-1740: Absolutisme
- 1650-1740: wetenschappelijke revolutie
- 1650-1740: verlicht denken
- 1740-1789: verlicht absolutisme (1789 begin Franse Revolutie)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller samhoogendoorn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.77. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now