Een beknopte samenvatting van tijdvakken 7 t/m 10 en historische context Koude Oorlog van geschiedenis. Deze samenvatting is gebaseerd op de lesstof van VWO. Dit tijdvak komt in zowel de onderbouw als de bovenbouw van de middelbare school voor. Dit tijdvak is examenstof voor zowel havo 5 als VWO 6....
Tijdvak 7 - Pruiken en revoluties - 1700-1800
De Verlichting
● De Industriële revolutie zorgde voor een nieuwe manier van denken (in de wetenschap), dit breidde uit → Verlichting
● Rationeel denken en denken over de maatschappij + empirisme - traditie en geloof maken plaats voor verstand en rede
● Verlichtingsidealen: tolerantie, vrijheid en gelijkheid, de sociale verhoudingen veranderden, scheiding kerk en staat
● Traditioneel: God grijpt ook dagelijks in in het leven, bv straffen VS Mechanistisch wereldbeeld: na de schepping door God
functioneert de wereld zelfstandig door natuurwetten (nieuw:, wetenschappers geloven in wetenschap èn in God)
Godsdienst: Voltaire dacht dat God het universum had gecreëerd maar er daarna geen invloed meer op had + dat men van nature goed en
kwaad wist te onderscheiden, zonder dat dit moest worden aangeleerd door de Bijbel
Politiek: Montesquieu kwam met de trias politica (wetgevend, uitvoerende en rechterlijke macht)
Economie: Smith bedacht de vrijemarkteconomie, de overheid moet zich weinig met de economie bemoeien voor grote welvaart
Sociale verhoudingen: Verlichtingsdenkers waren voor stemrecht en een democratie, de 1e (geestelijken) en 2e stand (adel) waren hier
natuurlijk tegen
● Het geletterde deel van de 3e stand kwam door de Verlichting in verzet tegen het ancien regime (HC Verlichting)
● Alles voor het volk, niets door het volk = verlicht absolutisme, het volk heeft meer vrijheid en ruimte, maar geen inspraak
○ Vrijheid van meningsuiting, godsdienstige verdraagzaamheid, onafhankelijke rechters
● Sommige vorsten verboden juist de ideeën van de Verlichtingsdenkers, deze denkers vonden dat het volk in opstand mocht komen
tegen de machthebber wanneer de gelijkheid vrijheid werd bedreigd → absoluut vorst wil macht behouden en volk in bedwang houden
Europese overheersing
● Engeland breidde haar koloniale rijk verder uit door grote delen van India te veroveren + ook de VOC vergrootte zijn macht
● Transatlantische slavenhandel: slaven uit Afrika werden in Amerika en andere overzeese kolonies te werk gesteld
● Door slavernij konden Europeanen veel winst behalen, ze konden zwaar plantagewerk doen
● Rond 1700 ontstond er in Europa verzet tegen de slavernij, Verlichte denkers versterkten dit met de idealen van vrijheid en gelijkheid
→ abolitionisme kwam op, in Engeland werd slavernij in de koloniën dan ook afgeschaft in 1833 (NL 1863)
, Tijdvak 7 - Pruiken en revoluties - 1700-1800
Algemene Verlichtingsdenkers
Kant
● Durf te denken!
● Angsten voor het rationalisme (doorvoeren van rationalistische ideeën zou kunnen eindigen in intolerantie voor andersdenkenden + het is een traag
proces + we kunnen niet alles weten, (bv God) + mensen moeten gehoorzamen in een samenleving (bv soldaten) + ondermijnen van geloof kan
orde samenleving verstoren want religie leert mensen goed en fout aan
Spinoza (Nederlands, radicaal)
● God = schepping, alles wat bestaat is een verschijning van God (volgens sommigen schaf je hiermee God af)
Voltaire
● Ellende (armoede & oorlog) is te wijten aan onwetendheid: keker houdt volk met opzet dom
● Verlangt naar rechtvaardige staat waarin de regering de vrijheid & welvaart van burgers voorop zou stellen.
● Verzette zich tegen rechtsongelijkheid en nam het op voor onterecht beoordeelde mensen, bv vanwege afwijkende religieuze overtuiging
Locke (Engeland, sterk parlement)
● Burgerrechten kunnen ook in een monarchie worden gewaarborgd.
● Natuurrecht: recht op leven, vrijheid & bezit → bv tegen de doodstraf.
Rousseau (Frankrijk, absolute monarchie)
● Volkssoevereiniteit: volk = soeverein, niet de koning
John Locke (ENG) lijkt op Rosseau (FRA), maar is minder radicaler. In Frankrijk was er 1 absolute vorst, dus moest je ook wel erg radicaal zijn om daar
tegenin te gaan.
● Sociaal contract: soort contract tussen koning & burgers, houdt de koning zich niet aan de wetten? afzetten!
○ Bedacht door Locke, Rousseau & Hobbes
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Isabel21. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.73. You're not tied to anything after your purchase.
