Inhoudstafel
1. Inleiding – Stanford prison experiment Zimbardo..............................................................................8
1.1 Onderzoekshypothesen................................................................................................................8
1.2 beschrijving van het experiment..................................................................................................8
1.3 Resultaten.....................................................................................................................................8
1.4 Besluit...........................................................................................................................................8
1.5 Wat critici zeiden..........................................................................................................................8
1.5.1 Rolgedrag...............................................................................................................................8
1.5.2 Deontologische bezwaren.....................................................................................................9
1.6 Methodologisch............................................................................................................................9
2. Sociale waarneming – het beeld dat mensen zich van elkaar vormen...............................................9
2.1 Het materiaal waarop we ons baseren.......................................................................................10
2.1.1 Het fysieke uiterlijk..............................................................................................................10
2.1.2 Het gedrag...........................................................................................................................10
2.1.3 Lichaamstaal (non-verbale communicatie)..........................................................................10
2.2 Het attributieproces....................................................................................................................10
2.2.1 Interne of externe oorzaken van het gedrag.......................................................................10
2.2.1.1 Belang van een correcte attributie................................................................................10
2.2.1.2 het co-variatiemodel als attributietheorie....................................................................11
2.2.2 Fouten en vertekeningen bij het attribueren.......................................................................12
2.2.2.1 De fundamentele attributiefout....................................................................................12
2.2.2.2 Het actor-observatoreffect...........................................................................................12
2.2.2.3 Attributies toevoegen of afzwakken.............................................................................12
2.2.2.4 Impact van de gevolgen van het gedrag.......................................................................12
2.2.2.5 Motivationele vertekeningen........................................................................................13
2.3 Uitwerking tot een globaal beeld................................................................................................13
2.3.1 Kenmerken van de binnenkomende info.............................................................................13
2.3.1.1 Positie-effecten.............................................................................................................13
2.3.1.2 Centrale en perifere eigenschappen.............................................................................13
2.3.1.3 Het negativiteitseffect..................................................................................................13
2.3.2 kenmerken van de beoordelaar...........................................................................................14
2.3.2.1 Invloed van de eigen persoonlijkheidsstructuur...........................................................14
2.3.2.2 Het effect van impliciete persoonlijkheidstheorieën....................................................14
2.3.2.3 Invloed van specifieke verwachtingspatronen..............................................................14
2.3.2.4 Priming..........................................................................................................................14
1
, 2.3.3 Hoe we omgaan met nieuwe info........................................................................................14
2.3.3.1 Selectief opnemen van info..........................................................................................14
2.3.3.2 Selectief opzoeken van info..........................................................................................14
2.3.3.3 Selectief uitlokken van info...........................................................................................14
2.4 (on)nauwkeurigheid van de sociale waarneming.......................................................................15
3. Groepsperceptie – Het verschil tussen ‘wij’ en ‘zij’..........................................................................15
3.1 Sociale categorisering.................................................................................................................15
3.1.1 het indelen van mensen in sociale categorieën...................................................................15
3.1.1.1 Prototypische kenmerken van een sociale categorie....................................................15
3.1.1.2 Vervorming van de groepsperceptie.............................................................................16
3.1.2 Zelfcategorisering................................................................................................................16
3.1.2.1 Functies van de zelfcategorisering................................................................................16
3.1.2.2 Verdere vertekening van de groepsperceptie...............................................................16
3.1.3 Ik, wij en de anderen...........................................................................................................16
3.1.3.1 Verschil in de behandeling van de wij- en zij-groep......................................................17
3.1.3.2 De minimale groepssituatie..........................................................................................17
3.1.3.3 ‘ik’ word ‘wij’.................................................................................................................17
3.1.3.4 Houding tegenover de wij-groep..................................................................................17
3.1.3.5 Houding tegenover de zij-groep....................................................................................17
3.2 Stereotypering............................................................................................................................17
3.2.1 Kenmerken..........................................................................................................................17
3.2.1.1 het (on)waarheidsgehalte van stereotypen..................................................................17
3.2.1.2 negatieve en positieve stereotypen..............................................................................18
3.2.2 Herkomst van stereotypen..................................................................................................18
3.2.2.1 De gevolgen van categorisering....................................................................................18
3.2.2.2 Sociale leerprocessen...................................................................................................18
3.2.2.3 Illusoire correlaties.......................................................................................................18
3.2.2.4 De ultieme attributie-fout.............................................................................................18
3.2.3 Waarom stereotypen zo moeilijk te veranderen zijn...........................................................18
3.2.3.1 Selectief opnemen van info..........................................................................................18
3.2.3.2 Sub-categorisering........................................................................................................19
3.2.3.3 Zelf uitlokken van het stereotiepe gedrag....................................................................19
3.3 Discriminatie...........................................................................................................................19
3.3.1 Het activeren van stereotypen............................................................................................19
3.3.1.1 Vooringenomenheid ten aanzien van een bepaalde groep..........................................19
3.3.1.2 De confrontatie met leden van een gestereotypeerde groep.......................................19
2
, 3.3.1.3 het opmerken van stereotype-gerelateerde kenmerken..............................................19
3.3.2 Van stereotype naar discriminatie.......................................................................................19
3.3.2.1 Van vooroordelen naar discriminatie............................................................................19
3.3.2.2 Beïnvloedende factoren................................................................................................20
3.4 ingaan tegen vooroordelen en discriminatie..............................................................................20
3.4.1 rechtsreeks inwerken op de vooroordelen..........................................................................20
3.4.1.1 onderdrukken van vooroordelen..................................................................................20
3.4.1.2 corrigeren van vooroordelen........................................................................................20
3.4.2 Inwerken op de categorisering............................................................................................20
3.4.2.1 De-categorisering..........................................................................................................20
3.4.2.2 Her-categorisering........................................................................................................21
3.4.2.2.1 Dwars-categorisering.............................................................................................21
3.4.2.2.2 Opnemen in een overkoepelende categorie..........................................................21
4. Attitudes – onze houding tegenover mensen en dingen..................................................................21
4.1 Ontstaan van attitudes...............................................................................................................22
4.1.1 Aangeboren gevoeligheden.................................................................................................22
4.1.2 Beredeneerde afwegingen...................................................................................................22
4.1.3 Sociale invloeden.................................................................................................................22
4.1.3.1 Sociaal leren..................................................................................................................22
4.1.3.2 Sociale vergelijking (LEON FESTINGER).........................................................................22
4.1.4 Conditionering.....................................................................................................................23
4.1.4.1 Klassieke conditionering...............................................................................................23
4.1.4.2 Operante conditionering...............................................................................................23
4.1.5 het effect van herhaaldelijke blootstelling...........................................................................23
4.1.5.1 Het aanbiedingseffect (MERE EXPOSURE EFFECT Zajonc).............................................23
4.1.5.2 Beperkingen van het aanbiedingseffect........................................................................24
4.1.5.3 Subliminale invloeden...................................................................................................24
4.2 effectieve beïnvloedingsstrategieën...........................................................................................24
4.2.1 de klassieke benaderingswijze.............................................................................................24
4.2.1.1 De bron.........................................................................................................................24
4.2.1.2 De boodschap...............................................................................................................25
4.2.1.3 De ontvanger................................................................................................................25
4.2.2 De centrale en perifere overredingsroute...........................................................................25
4.2.2.1 Oppervlakkige verwerking............................................................................................25
4.2.2.2 Systematische verwerking............................................................................................26
4.2.2.3 Vergelijking tussen beide verwerkingsroutes...............................................................26
3
, 4.2.3 Zich teweerstellen tegen beïnvloeding................................................................................26
4.2.3.1 Bewuste verwerking.....................................................................................................26
4.2.3.2 Reactantie.....................................................................................................................26
4.2.3.3 Attitude-vaccinatie........................................................................................................26
4.3 Attitudes en gedrag....................................................................................................................26
4.3.1 Invloed van de attitudes op het gedrag...............................................................................26
4.3.1.1 Waarom het gedrag niet altijd strookt met de attitudes..............................................26
4.3.1.2 Procesmatige benadering.............................................................................................27
4.3.1.2.1 bewuste of expliciete inwerking van attitudes.......................................................27
4.3.1.2.2 Spontane of impliciete inwerking van attitudes op gedrag....................................27
4.3.2 Invloed van het gedrag op attitudes....................................................................................27
4.3.2.1 Cognitieve dissonantiereductie (FESTINGER)................................................................27
4.3.2.2 Enkele toepassingen.....................................................................................................28
4.3.2.2.1 dissonantiereductie na het maken van een keuze.................................................28
4.3.2.2.2 Dissonantiereductie na het instemmen met een verzoek......................................28
4.3.2.2.3 Dissonantiereductie na het krijgen van straf..........................................................28
4.3.2.2.4 Dissonantiereductie na het leveren van inspanningen..........................................28
4.3.2.3 Zelfperceptie.................................................................................................................28
5. Groepsnormen – groep als richtsnoer voor individu........................................................................28
5.1 Hoe normen ontstaan.................................................................................................................29
5.1.1 Van bovenaf opgelegde normen..........................................................................................29
5.1.2 Normen die spontaan ontstaan binnen de groep................................................................29
5.1.2.1 Normen als product van sociale vergelijking.................................................................29
5.1.2.2 Enkele toepassingen.....................................................................................................29
5.2 Impact van een groepsnorm op het individu..............................................................................30
5.2.1 Conformeren aan een groepsnorm......................................................................................30
5.2.1.1 Conformeren tegen beter weten in..............................................................................30
5.2.1.2 Twee soorten conformisme..........................................................................................30
5.2.1.3 Conformeren in meer levensnabije situaties................................................................30
5.2.1.4 Inwerkende factoren....................................................................................................30
5.2.1.4.1 kenmerken van de groep.......................................................................................31
5.2.1.4.2 Kenmerken van de situatie....................................................................................31
5.2.1.4.3 Kenmerken van het individu..................................................................................31
5.2.2 inwilligen van een verzoek...................................................................................................31
5.2.2.1 De voet tussen de deur.................................................................................................32
5.2.2.2 De deur in het gezicht...................................................................................................32
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LindseyMonchy. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.92. You're not tied to anything after your purchase.