Summary
Samenvatting Politiële En Gerechtelijke Organisatie
- Course
- Institution
Dit document bevat inhoud van de powerpoints, lesnotities, gastcolleges en eerste tekst E-reader.
[Show more]
Seller
Follow
EllaPeeters
Content preview
POLITIËLE EN GERECHTELIJKE ORGANISATIE14/20 - open vragen examen en 6/20 - examenpaper
H1: Korte geschiedenis van het Belgische politiewezen
1: De Franse en Hollandse erfenis (1794 - 1830)
1.1: De Franse Tijd (1794 - 1814)
Belgisch politiebestel nog lang (tot aan hervorming) kenmerken v/h Franse model hebben
Frans model
⇒
● burgerlijke republiek (1794 - 1799) politie hoort herkomst te vinden in burgerij
● het militair Napoleontisch regime (1799 - 1814): “politiestaat” ⇒ gericht op openbare
ordehandhaving en politieke informatie
● politieke informatie zorgt ervoor dat je als machthebber kennis hebt over wat er
gebeurd in je gebied (kennis = macht)
⇒
● politieke informatieverzameling belangrijke taak van politie
● kenmerken
○ militarisering
⇒
■ scherpere discipline en hiërarchie gendarmerie nationale
● moet 21 jaar zijn en kunnen lezen en schrijven
● ingezet in oorlogssituaties
● politie is een organisatie met een heel nadrukking piramidale
opbouw
■ periode burgerlijke republiek ⇒ politie hoort herkomst te vinden in
burgerij onder leiding van burgerlijke controle
■ in praktijk neemt Directoire de leiding
● collegiale instelling onder controle tweekamersysteem
● 7 ministers
■ censuur, veel arrestaties, mobiele politiemachten ⇒ apparaat sterk
gecentraliseerd
■ 1798: burgerlijke controle uitgeschakeld
○ centralisering
■ vooral duidelijk in uitbouw gendarmerie-maréchaussée (nationale
wetgeving)
■ politieke, uitvoerende macht (ministerie van politie) oefent controle uit
⇒ geen rechterlijke controle
■ duidelijke aansturing vanuit de staat (censuur, arrestaties, politie =
wordt instrument)
■ invoering onderscheid tussen administratieve en gerechtelijke politie
● administratieve politie
○ openbare ordehandhaving
○ voorkomen van misdrijven (preventief toezicht)
○ uitvaardigen politiereglementen
● gerechtelijke politie
○ opsporen van misdrijven, vaststellen, bewijzen
verzamelen
○ misdadigers voor het gerecht dagen (repressief)
○ politiecommissarissen, veld- en boswachters,
vrederechter, luitenanten en kapiteins gendarmerie
1
, ■ Joseph Fouché
● politie wordt instrument in handen van machthebbers en wordt
verwacht de samenleving in het oog te houden ⇒ idee van
haute police (politieke inlichtingen) ⇒ nadruk politieke
informatieverzameling
● politie wordt geheim,onontbeerlijk wapen in handen van de
regering
● was minister van Algemene Politie
● bepleit dat politie eigen zelfstandige positie in staatsbestel en
beschikking over eigen apparaat
● oprichting Police Secrète ⇒ geheime politie ⇒ later openbare
veiligheid
○ taak: inwinnen, analyseren en gebruiken van
inlichtingen door middel van informanten en infiltranten
○ reden: nood aan verzameling politieke informatie
■ Bonaparte plaatst politie boven bestuur en justitie ⇒ ziet politie als
controleur algemene binnenlandse politieke situatie en van het
justitiële en bestuurlijke apparaat
○ verscheidenheid
■ belangrijkste korpsen
● corps de la gendarmerie nationale (1798 - 1809) ⇒ daarna
⇒
gendarmerie impériale elitekorps
● police municipale (vanaf 1789)
○ taak
■ vlot en veilig verkeer
■ voorkomen misdrijven
■ openbare rust bewaken
■ handhaven orde bij festiviteiten
■ controleren van maten en gewichten
■ treffen maatregelen bij brand of besmettelijke
ziekten
■ administratieve en gerechtelijke taak
○ politiecommissarissen (in steden) en veldwachters (in
gemeenten)
○ belangrijke rol voor lokale overheid (burgemeester)
● garde nationale in gans Franse grondgebied
○ opgericht tussen 1800 - 1810
○ voorloper burgerwacht
○ openbare orde en grens en kustbewaking
○ op Belgisch grondgebied komt hier niet veel van terecht
⇒
■ er wordt op verschillende niveaus gewerkt voordeel
■ vaak werken ze op zichzelf en dan is informatie-uitwisseling
⇒
onmogelijk nadeel
1.2: Hollandse tijd (1815 - 1830)
Overname Franse erfenis maar in mildere vorm: afzwakking van de politiestaat
Handhaving van idee van haute police
Ministerie van Justitie zal de rol van Ministerie van Politie overnemen
Gedachte van haute police blijft bestaan
2
,Politieorganisatie
● maréchaussée = gendarmerie maar de term was zeer beladen ⇒ centrale korps in
de Nederlanden
● gemeentelijke politie = commissarissen en veldwachters
⇒
○ toename gemeentelijke autonomie van 1815 weer afzwakking vanaf 1825
⇒
● In VK vanaf 1815 soort van burgerwacht worden Garde Bourgeoise genoemd
○ burgers tussen 18 en 50 jaar
⇒ ⇒
○ vanaf 1827 schutterij wordt gedemocratiseerd
○ inzetten openbare ordehandhaving
○ namen een vorm van politietaken op zich
● ⇒ dit politiesysteem opdoeken wordt een eis van Belgische revolutionairen
2: Naar een nationaal gecentraliseerd politiesysteem
De eerste fundamenten (1830 - 1885) van een Belgisch politiebestel
● instabiele internationale positie van Belgische staat vergemakkelijkt de oprichting van
sterke en gecentraliseerde staat geschikt om inwendige wanorde te lijf te gaan en
alle uitwendige inmengingen te bestrijden
● 1830: Belgische onafhankelijkheid
● 1831: Grondwet ⇒ sterke, gecentraliseerde staat met gemeentelijke autonomie ⇒
gemeenteraad (oog op overleg) en college (uitvoering beslissingen lokaal niveau)
opricht
● eerste Belgische regeringen: coalitieregeringen katholieken en gematigde liberalen
⇒ Belgische regeringen relatief harmonieus tot in de jaren 1850
⇒
● 2de helft 19de eeuw: industriële ontwikkeling onrust
● industriële crisis tussen 1873 en 1885 ⇒ politiebestel steeds meer uitgedaagd door
de industriële ontwikkelingen en de industriële crisis
● disciplinering van werkende klasse
● veel werkloosheid ⇒ ⇒
stakingen en sociale onrust politieorganisatie zal zich daarop
aanpassen
Verschillende politie-instanties (1830 - 1885) - sterk geënt op de Franse-Hollandse modellen
● 4 politiediensten, 1 op basis van gemeentepolitie (lokaal gerichte politie) en 3
⇒
gebaseerd op militaire korpsen weerstand tegen gecentraliseerd politiemodel
○ de Gendarmerie nationale
■ november 1830: ontbinding Maréchaussée, vervangen door
Gendarmerie nationale
■ aanvankelijk kleine rol op vlak van ordehandhaving veiligheid op het
platteland
■ aantal manschappen blijft beperkt (in het begin ongeveer 1200 en in
1883 al 2000)
■ pas in 1863 komt er een opleidingscentrum
⇒
■ strikte discipline bijna een militaire hiërarchie
■ gewone opdrachten: zonder voorafgaande vordering van de
burgerlijke of gerechtelijke autoriteiten, buitengewone opdrachten: na
vordering
■ minister van justitie bevoegdheid voor alles wat de openbare
ordehandhaving betreft en de uitvoering van de algemene en
gerechtelijke politie
3
, ■ bevoegdheden van minister van oorlog administratieve en disciplinaire
aangelegenheden
■ inspecteur generaal algemene organisatie van het korps, algemene
inspecties en hoger toezicht op personeel ⇒ 1871: functie raakt in
onbruik
○ het leger
■ binnelandse ordehandhaving
■ kazernering dichtbij stedelijke centra
■ optreden naar aanleiding van stakingen, protesten, ...
■ moesten rust terugbrengen op de staat
○ de burgerwacht
■ oktober 1830: burgerwachten georganiseerd op gemeentelijk niveau
■ initiatief van burgerij vanuit wantrouwen
■ speelden belangrijke rol bij de Belgische revolutie ⇒ beschermen
bezittingen bourgeoisie en bedwingen mogelijke volksopstanden
■ kritieken nemen toe ⇒ in loop van 19de eeuw zal zijn rol geleidelijk
uitgespeeld raken
○ lokale/ gemeentepolitie (grootste korps)
■ ruraal België met landelijke politie (veldwachters) in kleinere
gemeenten en bekritiseerde gemeentepolitie in grotere gemeenten
■ gemeentelijke politie wordt bijgestaan door de brandweer of
⇒
veiligheidswacht taken: toepassen politiereglementen
■ gemeentewet 1836: burgemeester krijgt algemene politiebevoegdheid
(voor taken van bestuurlijke politie) en kan preventief beleid
ontwikkelen
■ taak: politiereglementen toepassen (herbergen, vreemdelingen,
bedelaars, …)
Eerste pleidooien voor afzonderlijke gerechtelijke politie
● 1871: voorstel Prins en Pergameni (Réforme de l’instruction préparatoire en
Belgique)
● 1872: oprichting speciale afdeling voor gerechtelijk werk te Brussel terug ⇒
afgeschaft in 1880 om budgettaire redenen
● voorlopig zonder resultaat omdat het werd gezien als een bedreiging van de
gemeentelijke autonomie
Oprichting openbare veiligheid
● 1830: politie directeurs worden afgeschaft en einde van ‘haute police’ maar toch
behoud openbare veiligheidsdiensten
● bevoegdheden zullen pas in 1998 bij wet worden vastgelegd
3: Militarisering (1886 - 1914)
Einde jaren 1880 somber beeld van politie
● “alle politiediensten zijn gebrekkig zowel door hun aantal als door de kwaliteit van de
agenten”
● belle epoque ⇒ gekenmerkt door opeenvolging van sociale beroeringen ⇒
gewelddadig ⇒ ⇒
autoriteiten benadrukken idee van sociale controle gebeurd onder
instelling sociaal verweer ⇒ moet samenleving beschermen tegen gevaarlijke
individuen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller EllaPeeters. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.60. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67163 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now