1.1 Situering en duiding van deontologie
Deontologie (of plichtenleer, plichtenethiek)
= een ethische stroming die uitgaat van gedragsregels
Voorbeeld:
Wat is de deontologisch waarde van deze situatie?
a) Grondlegger utilisme: David Hume (1741)
Stelt dat iemand een goede handeling verricht als deze bijdraagt aan het algemene
nut = altruïsme
Het doel is dat het grootst mogelijke geluk voor het grootst aantal mensen wordt
bereikt, dat de wereld een betere plek wordt
Doordat het niet gaat om goede bedoelingen, maar om het resultaat (het grootste
geluk), is het een eenvoudig toepasbare regel
Resultaatsgericht
b) Kritiek
Lastig om te bepalen hoeveel geluk iets oplevert, want is voor iedereen iets anders
c) De grootst mogelijke vijand en visie van John Stuart Mill (1859)
Stelde dat jouw vrijheid slechts één grens kent. Deze mag namelijk de vrijheid van
een ander niet schaden of belemmeren
Mill koos ervoor om vrijheid aan utilisme toe te voegen
Verschil tussen sociaal moraal en persoonlijk moraal
Onderdeel vrijheid zag hij als voorwaarde van geluk
d) Criteria geluk
Utilisme stelt dat geluk een som is van genot min pijn
Geluk op lange termijn is beter dan geluk op korte termijn
Geestelijk geluk is beter dan lichamelijk geluk
e) Behandel de ander, zoals je zelf behandeld wilt worden
f) Grondlegger normatieve ethiek: Immanuel Kant
, Keuzes die je maakt, maak je omdat jij denkt dat ze nodig zijn dan kunnen we
spreken van een intrinsieke motivatie
g) Autonomie en redelijkheid
Volgens Kant het hoogste doel
Mensen bepalen hun eigen wetten -> wilt niet zeggen dat je doet wat je wilt
Alleen met een praktische rede, kun je wetten voor jezelf opstellen
h) De drie principes waarop Kant zijn ethiek baseert
Handeling heeft pas morele waarde als deze als motivatie morele plicht heeft. Een
persoon handelt dus enkel moraal als deze dat vanuit de juiste redenen doet
Morele waarde van een handeling is afhankelijk van de regel die erachter zit.
Waarde is dus niet afhankelijk van het doel
Mensen zijn verplicht om zich te houden aan hun eigen morele wetten
i) Categorische imperatief
Als iemand geconfronteerd wordt met een moreel probleem, moet deze persoon
redelijk nadenken over de wet die hij zichzelf gaat opleggen
Wanneer hij deze regel in alle situaties toepast, is er sprake van categorisch
imperatief of onvoorwaardelijk gebod
Uitzonderingen mogen niet gemaakt worden
Bv. coronavaccin
j) Feiten en waarden
Feiten geven aan hoe de wereld op dit moment is
Met normen en waarden kun je laten zien hoe de wereld er volgens jou uit moet zien
Deze waarden zijn nooit afhankelijk van bijzondere omstandigheden, geen
uitzonderingen
k) Regels categorische imperatief
De ander is niet alleen een middel, maar ook altijd het doel
Wat jij doet moet de ander beter maken
Je moet je altijd afvragen of de wet waardoor je jezelf laat leiden ethisch
verantwoord is als iedereen zich aan die wet houdt
Als iedereen jouw categorische imperatief gebruikt, moet de wereld een betere
plek worden
l) Intentie en verwachting
Een persoon handelt dus moreel goed als zijn intentie overeenkomt met een correct
ethisch motief of plicht
1.2 Wat is een deontologische code?
Is een gedragscode om een groep mensen met gemeenschappelijke belangen te
verbinden
Heeft geen wettelijke waarde, geen sancties
Kernwaarden van deontologie
Eén van de belangrijkste instrumenten in het integriteitsbeleid
Hoofddoel van een code is preventie
Stimuleren van integer gedrag en daarmee het voorkomen van niet-integer gedrag
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marthebraem. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.05. You're not tied to anything after your purchase.