Summary
Samenvatting Sociale psychologie vandaag, ISBN: 9789400006096 Sociale Psychologie
- Course
- Institution
- Book
Deze samenvatting bevat al de te kennen leerstof voor het examen.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
merelvanhove
Content preview
sociaSOCIALE PSYCHOLOGIE
Hogeschool Gent, Academiejaar 20-21
Merel Vanhove
Sociale Psychologie M.Vanhove 0
,INHOUDSTAFEL
Sociale cognities ...................................................................................................................................................... 6
inleiding ............................................................................................................................................................... 6
Schema’s ............................................................................................................................................................. 6
omschrijving .................................................................................................................................................... 6
kenmerken ...................................................................................................................................................... 7
Configureren ....................................................................................................................................................... 9
opvallende kenmerken.................................................................................................................................. 10
primacy effect ............................................................................................................................................... 10
Configuratiemodel Asch ................................................................................................................................ 10
impliciete persoonlijkheidtheorie ................................................................................................................. 10
Persoonsperceptie ............................................................................................................................................ 11
Priming .............................................................................................................................................................. 12
onderzoeksresultaten? ................................................................................................................................. 12
soorten priming ......................................................................................................................................... 12
referentie-index ............................................................................................................................................ 12
Dissonantie........................................................................................................................................................ 13
dollarexperiment ........................................................................................................................................... 13
verslaving en verdwazing .............................................................................................................................. 14
endowment-effect ........................................................................................................................................ 14
Het negatieve .................................................................................................................................................... 15
aversie voor verlies ....................................................................................................................................... 15
cognitie en effect .......................................................................................................................................... 16
negativitietseffect ......................................................................................................................................... 16
attributie ............................................................................................................................................................... 14
inleiding ............................................................................................................................................................. 14
criteria ............................................................................................................................................................... 14
intern/extern ................................................................................................................................................. 14
stabiel/instabiel............................................................................................................................................. 14
controleerbaar/oncontroleerbaar ................................................................................................................ 15
globaal/specifiek ........................................................................................................................................... 15
attributietheorieën ........................................................................................................................................... 15
zelfwaarneming (Bem) .................................................................................................................................. 15
corresponderende inferentietheorie (Jones en Davis) ................................................................................. 16
kelley’s covariatiemodel (Kelley) ................................................................................................................... 16
tweestappenmodel (Gilbert) ......................................................................................................................... 17
Sociale psychologie M.Vanhove 1
, motivatie ........................................................................................................................................................... 17
vertekeningen ................................................................................................................................................... 18
zelfbeeld en self-serving bias ........................................................................................................................ 18
beperkte ratonaliteit en heuristieken ........................................................................................................... 18
valse-consensuseffect ................................................................................................................................... 18
basisfrequentievalstrk en tegenfeitelijk denken ........................................................................................... 19
fundamentele attributiefout ......................................................................................................................... 19
actor-observator ........................................................................................................................................... 19
zelfvervullende voorspelling --- self-fulfilling prophecy ................................................................................ 19
sociale beïnvloeding .............................................................................................................................................. 20
inleiding ............................................................................................................................................................. 20
conformisme of meederheidsinvloed ............................................................................................................... 20
sherif en het autokinetisch effect ................................................................................................................. 20
Jacobs en Campbell en het verdwijnen van de beïnvloedingsbron .............................................................. 20
Festinger en de socialevergelijkingstheorie .................................................................................................. 21
lijnenexperiment van Asch ............................................................................................................................ 21
informatieve en normatieve beïnvloeding .................................................................................................... 22
beïnvloedende factoren ................................................................................................................................ 22
innovatie of minderheidsinvloed ...................................................................................................................... 23
Moscovici en kleurendia’s ............................................................................................................................. 23
Asch vs Moscovici ...................................................................................................................................... 24
beïnvloedende factoren ................................................................................................................................ 24
gehoorzaamheid en autoriteit .......................................................................................................................... 24
Milgram en elktroshocks ............................................................................................................................... 25
beïnvloedende factoren ................................................................................................................................ 25
waarom gehoorzamen? ................................................................................................................................ 26
sociale facilitatie en belemmering .................................................................................................................... 26
dominante responsen ................................................................................................................................... 26
evaluatie verwachten .................................................................................................................................... 26
aandachtsverdeling ....................................................................................................................................... 26
sociaal meeliften ............................................................................................................................................... 26
suckereffect ................................................................................................................................................... 26
Ringelman-effect ........................................................................................................................................... 27
ongelijkheidaversie ....................................................................................................................................... 27
counteren ...................................................................................................................................................... 27
gevolgen van exerpeimenten ............................................................................................................................ 27
hulpverlenen ......................................................................................................................................................... 28
Sociale psychologie M.Vanhove 2
, altruïsme? ......................................................................................................................................................... 28
verwantschap .................................................................................................................................................... 28
inclusive fitness ............................................................................................................................................. 28
wederkerig altruïsme ........................................................................................................................................ 29
dieren ............................................................................................................................................................ 29
kosten-bateanalyse ....................................................................................................................................... 29
ultimatum game ............................................................................................................................................ 29
prisoner’s game ............................................................................................................................................. 30
emoties ......................................................................................................................................................... 30
oplossing ....................................................................................................................................................... 30
empathie ........................................................................................................................................................... 31
stappenmodel ................................................................................................................................................... 31
opmerken ...................................................................................................................................................... 31
interpreteren ................................................................................................................................................. 31
verantwoordelijkheid nemen ........................................................................................................................ 31
hoe ................................................................................................................................................................ 31
actie ondernemen ......................................................................................................................................... 32
beïnvloedende factoren .................................................................................................................................... 32
situationele factoren ..................................................................................................................................... 32
persoonlijke factoren .................................................................................................................................... 32
interpersoonlijke factoren ............................................................................................................................ 32
in groep ................................................................................................................................................................. 33
sociale catergorisatie ........................................................................................................................................ 33
in/outgroup ................................................................................................................................................... 33
accentuation effect ........................................................................................................................................... 33
assumed similarity effect .................................................................................................................................. 34
minimal group-paradigma ............................................................................................................................. 34
outgroup homogeneity effect ........................................................................................................................... 34
de-individuatie .............................................................................................................................................. 34
ontmoeten .................................................................................................................................................... 35
absraction-based vs instance-based ............................................................................................................. 35
homogene minderheid .................................................................................................................................. 35
ingroup-favoritisme-effect ................................................................................................................................ 36
verklaringen .................................................................................................................................................. 36
valkuilen vermijden ........................................................................................................................................... 37
groupthink ......................................................................................................................................................... 37
kenmerken/ oorzaken ................................................................................................................................... 37
Sociale psychologie M.Vanhove 3
, ontoereikende informatiegaring en slechte besluitvorming .................................................................... 37
unanimiteit en harmonie .......................................................................................................................... 37
abilene-paradox ........................................................................................................................................ 37
onderlinge druk en schijngedrag ............................................................................................................... 37
leidinggevenden zijn sturend .................................................................................................................... 37
onkwetsbaarheid....................................................................................................................................... 38
moreel verval ............................................................................................................................................ 38
imitatie ...................................................................................................................................................... 38
vatbaarder ................................................................................................................................................. 38
defensieve vermijding ............................................................................................................................... 38
waar en wanneer .......................................................................................................................................... 38
oplossingen ................................................................................................................................................... 38
polarisatie.......................................................................................................................................................... 39
stereotypen ........................................................................................................................................................... 40
inleiding ............................................................................................................................................................. 40
kenmerken ........................................................................................................................................................ 40
benaderingen .................................................................................................................................................... 41
coercion-theorie ............................................................................................................................................ 41
realistische-conflicttheorie ........................................................................................................................... 41
robbers Cave-eperiment ............................................................................................................................... 42
Jane Elliot ...................................................................................................................................................... 42
Stanford Gevangenisexperiment .................................................................................................................. 42
sociaalcognitieve benadering ........................................................................................................................ 42
sociale-identiteitstheorie en socialisatie ....................................................................................................... 42
invloed............................................................................................................................................................... 43
stereotypedreiging ........................................................................................................................................ 43
contacthypothese ......................................................................................................................................... 43
Blaming the victim ........................................................................................................................................ 44
leedvermaak .............................................................................................................................................. 44
illusoire correlaties ........................................................................................................................................ 44
anti-stereotypering ........................................................................................................................................... 45
plegers (stereotyp beeld over anderen hebben) .......................................................................................... 45
slachtoffers .................................................................................................................................................... 45
stereotypes en de maatschappij ....................................................................................................................... 45
attitudes ................................................................................................................................................................ 46
inleiding ............................................................................................................................................................. 46
soorten .............................................................................................................................................................. 46
Sociale psychologie M.Vanhove 4
, kenmerken ........................................................................................................................................................ 46
meten ................................................................................................................................................................ 47
gedrag ............................................................................................................................................................... 48
veranderen ........................................................................................................................................................ 48
twee wegen voor overreding ........................................................................................................................ 48
bron ............................................................................................................................................................... 50
boodschap ..................................................................................................................................................... 50
ontvanger ...................................................................................................................................................... 51
Sociale psychologie M.Vanhove 5
,SOCIALE COGNITIES
INLEIDING
Sociale cognitie =
- Processen waarbij we informatie
o Verwerven/ opslaan
o Integreren/ organiseren
o Interpreteren
- Over mensen
o Anderen (sociale perceptie) → hoe je kijkt naar anderen, hoe ik denk dat anderen over
mensen denken
o Over jezelf (zelfperceptie)
We zijn niet passief, we gaan actief met informatie aan de slag om beeld te vormen van de ander
België, 1992: Wet op de Verwerking van de Persoonsgegevens → we doen dit verwerken ook met onze sociale
cognities
➔ Verwerken betreft elke activiteit die persoonsgegevens verricht
Zelfbeeld is vervlochten met beeld dat we hebben van ander → ander bepalen mee je zelfbeeld
Verwerken van (nieuwe) informatie is afhankelijk van de context
SCHEMA’S
Jean Piaget: mentale structuren liggen aan de basis van ons handelen → gestructureerde
functioneringspatronen
Vroegste schema’s: aangeboren reflecties
➔ Worden onder invloed van assimilatie en accommodatie complexer en meer op elkaar afgestemd
na verloop van tijd hebben schema’s ook betrekking tot mentale processen → onderbouwen handelen EN
denken
sociale cognitie steunt op schema’s → verschillende vormen en functies sturen ons sociaal gedrag (correct en
fout)
OMSCHRIJVING
- Cognitieve structuur
- Waarin eerder verworven kennis
- Over een stimulus of concept
o Over personen, opvattingen, fysieke daden, feiten, … → bvb schematische voorstelling van
een buschauffeur
o Kenmerken
o Relaties tussen die kenmerken
- Is gepresenteerd
Sociale schema’s: geheel van eigenschappen en gedragingen die men karakteristiek acht voor de leden van
deze categorie
Belangrijk schema mens: zelfschema → dimensies waarmee je jezelf beschrijft
Sociale psychologie M.Vanhove 6
,Voorbeelden van schema’s:
Prototype: schema dat ontstaat doordat we uit een reeks personen die meest relevante kenmerken distilleren
- ‘gemiddelde’ en vage grenzen
- Meest typische → geen enkele zal precies samenvallen met prototype
- Abstracte representatie van de centrale tendensen van de leden van een bepaalde categorie
- Cognities-psychologisch geconstrueerd (stereotypes bepaald door sociale, contextuele realiteit)
- Voorbeelden:
o Student, autobestuurder BMW, alwetende arts, CEO, …
Script: schema voor het verloop van gebeurtenissen in een bepaalde situatie
- Voorspelt opeenvolging van acties
- Sturen op persoonsbeoordeling (nauwelijks informatief)
- Gedrag niet conform aan script krijgt grotere diagnostische waarde
o Bv iemand die altijd dronken rijdt, belt plots een taxi om naar huis gebracht te worden
- Voorbeelden:
o Begrafenis, nacht in Overpoort, online les, taken, de eettafel, coronaregels, brand, …
KENMERKEN
Schema’s associatief verbonden in netwerken
Linken tussen schema’s kunnen verschillen in sterkte en kunnen van (ir)rationele of emotionele aard zijn
- Gestalt
o Organisatie is belangrijk kenmerk
o Circulariteit
- Top-down (dingen beïnvloedt vanuit sociale schema’s) of theory-driven (komt vanuit theorie)
processing → a-priori-kennis bepaald onze perceptie en interpretative
o <-> bottom-up, data-driven : vertrekken vanuit ruwe feiten die uiteindelijk worden gekleurd
door schema’s → roepen bv verwachtingen op
o Cognitief gegenereerde kennis toets binnenkomende informatie af en geeft betekenis
o Bv buitenland: man in blauw uniform → politie
o Handig als we op zoek zijn naar patronen in omgeving
- Sturen persoonsperceptie
o Bv waar we aandacht aan besteden bij de ander en welke interpretatie we aan gedragingen
geven
o Vooral aandacht aan persoonskenmerken die passen binnen het al geactiveerd schema, niet
passende informatie voorbijgaan
Sociale psychologie M.Vanhove 7
, - Beïnvloeden de herinnering
o Experiment:
▪ Proefpersonen lang verhaal over jonge vrouw, met zowel extraverte als introverte
kenmerken
• 2 dagen later:
o Groep 1: beoordelen geschiktheid beroep vastgoedmakelaar
(extravert) → geactiveerd schema extravert: vooral extraverte
kenmerken herinneren
o Groep 2: beoordeling geschiktheid beroep bibliothecaris (introvert)
→ geactiveerd schema introvert: vooral introverte kenmerken
herinneren
o Vrouw eigenlijk geschikt voor beide beroepen
• Vorm van priming (zie later)
- Prescriptief
➔ Attitudes kunnen voortvloeien uit schema’s: bieden een beeld hoe iets moet/ kan zijn en stuurt
ons gedrag → wat afwijkt vaak negatief beoordeeld
o Wanneer feiten afwijken van wat we op basis van schema verwachten
o Mens zijn zoeken naar oorzaken die schema in stand houden, attributies
o Informatie consistent schema beter onthouden
o … ook tegenstrijdige informatie aan schema kan beter herinnerd worden → meer aandacht,
beter ingeprent
o Need for cognition (opzoek naar informatie die niet past) <-> need for certainty (opzoek naar
informatie die schema bevestigt)
- Toegankelijker naarmate
o Vaker opgeroepen
o Recenter opgeroepen (zie priming)
- Door schema’s vlugger informatie verwerken
o Ruimte vrij voor andere gedachten
o Experiment:
▪ Proefpersonen gevraagd impressie te geven van persoon op basis van aantal
trekken, beoordelen op aantal dimensies en terwijl luisteren naar informatie over
Indonesië en meerkeuzetest
• Controleconditie: persoon krijgt naam
• Experimentele conditie: skinhead
o Betere score op meerkeuzetest → meer plaats voor andere info
- Label (niet altijd werkelijkheid)
o Mensen construeren vaak obv wat ze waarnemen en ervaren eigen sociale werkelijkheid →
vaak onbewust
o Bv bij eerste keer ontmoeten van iemand kan het zijn dat je al een aversie hebt voor deze
persoon
o Men gaat terug op vroege ervaringen, veelal niet duidelijk welke
o Vullen sociale werkelijkheid in en aan mbv kennis uit geheugen
Sociale psychologie M.Vanhove 8
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller merelvanhove. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.30. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
55628 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now