Zintuigen: Gespecialiseerde cellen of cel processen die externe of interne omstandigheden
registreren, vrije zenuwuiteinde
Receptorveld: gebied dat door receptor cel wordt bestreken
Adaptatie: afname in gevoeligheid bij constante prikkel
Afname gevoeligheid receptor of remming van sensorische baan
1.1. Algemene zintuigen vs speciale zintuigen
Algemene zintuigen
Temperatuur, pijn, aanraking (tast), druk, trilling, proprioceptie en chemische waarneming.
Receptoren liggen overal in het lichaam
Speciale zintuigen
Reukzin, smaak, gezichtsvermogen, evenwicht en gehoor.
Receptoren liggen in gespecialiseerde organen (bijv. ogen, oren).
1.2. Algemene zintuigen: receptoren
Nociceptoren: Gevoelig voor pijn
Thermoreceptoren: Gevoelig voor temperatuur
Mechanoreceptoren: Gevoelig voor fysische vervorming als gevolg van aanraking, druk,
houding
Chemoreceptoren: Gevoelig voor chemische prikkels
1.3. Besluit algemene zintuigen
Door prikkeling van een receptor ontstaan actiepotentialen die langs de axon van een
sensibel neuron worden geleid.
De frequentie of het patroon van het actiepotentiaal bevat informatie over de prikkel.
Iemands waarneming van de aard van die prikkel hangt af van de route die deze binnen het
CZS neemt.
2.Definities in verband met pijn
Nociceptoren: receptoren voor weefselbeschadiging leiden tot het voelen van pijn
Snelle (stekende) pijn: goed gelokaliseerde pijn: via snel gemyeliniseerde axonen => CZS
o Somatosensibele neuronen
o Vb. pijn uit huid, pariëtaal peritoneum
Trage (brandende, zeurende) pijn: gegeneraliseerde pijn: via trage, niet-gemyeliniseerde axonen
=> CZS
o Viscerosensibele neuronen
o Vb. pijn uit organen, visceraal peritoneum
Gerefereerde pijn: waarneming van pijn in een lichaamsdeel dat niet werkelijk wordt geprikkeld
1
, 2.1. Gerefeerde pijn
Gevoeld in oppervlakkig weefsel op kleine afstand van weefsel of orgaan
Bv. hart: pijn in linkerschouder en arm
Bv. lever, galwegen: pijn rechterschouderblad
Bv. nieren: via flanken naar inguinale regio en uitwendige genitalia (scrotum, labia majora)
Autonome afferente vezels: komen ruggenmerg binnen in buurt van somato-sensorische
afferente pijnvezel uit ander gebied
Hevige stimulatie: zenuwcel in ruggenmerg wordt mee geprikkeld en dit wordt door somato-
sensorische cortex geïnterpreteerd als zijn de pijn uit corresponderende innvervatiegebied
3.Algemene zintuigen
3.1. Temperatuur
Thermoreceptoren nemen veranderingen in temperatuur waar
Vrije zenuwuiteinden
Te vinden in huid, skeletspieren, lever, hypothalamus
Snelle aanpassing
Koude receptoren veel talrijker dan warmtereceptoren
3.2. Aanraking, druk en positie
Mechanoreceptoren: receptoren die reageren op de fysieke vervorming van hun celmembranen.
Tastreceptoren: voelen aanraking, druk of trillingen
Baroreceptoren: voelen verandering in de druk in de wanden van bloedvaten,
spijsverteringsorganen, blaas en longen
Proprioceptoren: reageren op de lengte van spieren, spanning in pezen en positie van
gewrichten
3.3. Baroreceptoren
Leveren informatie over druk die noodzakelijk is voor autonome regulering
3.4. Proprioceptoren
Registeren de hoek van gewricht, spanning in pezen en banden, graad van spiercontractie
Omvatten o.a.: Spierspoeltjes, Peeslichaampjes
3.5. Chemische waarneming
Chemoreceptoren reageren op chemicaliën die in lichaamsvloeistoffen om hen heen zijn
opgelost, en registreren de chemische samenstelling van bloed en weefsels
Chemicaliën die kunnen worden waargenomen, zijn o.a.:
o Koolstofdioxide
o Zuurstof
o Waterstofionen
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller cato-mannaerts. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.79. You're not tied to anything after your purchase.