Class notes
Inleiding tot het recht- TWEEDE SEMESTER
- Course
- Institution
alle lessen volledig uitgetypt. Hij zei dat notities bij de lessen het belangrijkste waren om te slagen.
[Show more]
Seller
Follow
juliev123
Reviews received
Content preview
hoofdstuk 1inleiding
doelstelling: wat is internationaal recht? hoe onderscheiden we het van het nationaal recht?
vanwaar komt het en hoe evolueert het?
omschrijven als (en daarin onderscheidt het zich) het recht dat zich bezighoudt met relaties
tussen staten. het houdt zich bezig met het domein: internationaal recht/ publiekrecht. het
spitsts zich toe op staten en hoe ze met elkaar omgaan. het is dus echt interstatelijk recht
niet nationaal, we moeten dus staten hebben. het zal uiteindelijk gevolgen hebben voor het
nationaal recht. het sijpelt door naar het recht binnen in de staten. 80% van ons nationaal
recht heeft internationale invloed/ europese invloed.
er zijn heel veel subdomeinen in het internationaal recht:
- mensenrechten
- privacy
- ruimterecht
- investerings recht
- economisch recht
- internationaal strafrecht
- oorlogsrecht
- milieurecht
- ...
het is heel breed. al die domeinen paart hebben een aparte invloed op het nationaal recht.
bijvoorbeeld: heb je zomaar recht om van zaventem naar amsterdam te vliegen? hebben we
het recht om grondstoffen van planeten toe te eigenen? wie heeft daar recht op? mogen we
hotels bouwen op de maan (particulieren)?
het internationaal recht of ook wel volkenrecht genoemd werd lange tijd omschreven als “het
geheel van rechtsnormen dat de betrekkingen regelt tussen staten”. daar kwam verandering
in na WOI. het ir drong dan door op op een groot aantal domeinen en er kwamen ook
andere actoren bij te pas: individuen, internationale organisaties...
onderscheid tussen internationaal privaatrecht en internationaal publiekrecht: in deze cursus
enkel publiekrecht, het recht tussen staten. privaatrecht is nationaal recht dat toegepast
wordt telkens wanneer we met vreemde situaties geconfronteerd worden, bijvoorbeeld: het
belgisch internationaal privaatrecht, toegepast op een vluchteling. de vluchteling is getrouwd
met twee echtgenotes in soedan. in belgië mag dit niet. wordt dit dan erkend als echtgenoot
in belgië (denk aan alimentatie, erfenis…)? ⇒ dit is een voorbeeld van een vraag voor het
belgisch internationaal privaatrecht. in duitsland zal dit waarschijnlijk anders opgelost
worden, het hangt af van het nationaal recht van land tot land.
het internationaal recht is ook niet hetzelfde als het vreemd recht. dus niet het nationaal
recht van andere landen. een synoniem voor internationaal recht is ook wel volkenrecht.
1
,wat is internationaal recht?
een eerste voorwaarde is dat er staten zijn. zonder staten zijn er geen internationale
rechten. er zijn ook andere subjecten, maar voornamelijk staten en vroeger zelfs alleen maar
staten. maw als we de vraag willen beantwoorden “wanneer ontstaat er internationaal
recht?” is het antwoord wanneer er staten zijn. vandaag de dag zijn de meeste staten
soeverein, met grondwet en mensenrechten… maar vroeger was dit natuurlijk niet zo
definitie staat: territoriale eenheid (grondgebied hebben) een volk, een natie… ⇒ een staat
is een gestructureerde overheid die een (soeverein) gezag uitoefent over een grondgebied
(nu). het internationaal recht ontstaat wanneer dit soort staten ontstaan.
oorsprong van het internationaal recht
we gaan terug naar de staten hoe ze vroeger waren. wanneer ontstaan staten? ze
ontstonden zelfs al in de oude egyptische tijd. je had een farao een overheid een leger… en
zelfs in die tijd kwamen de verschillende staten met elkaar in contact, denk bijvoorbeeld aan
romeinen en grieken. er werden zelfs afspraken gemaakt die we vandaag verdragen zouden
noemen. de wortels van het internationaal recht rijken tot een heel lange tijd geleden dus.
maar de meerderheid van het internationaal recht grijpt daadwerkelijk terug naar de 17e E.
velen zeggen 1648 is het begin van het internationaal recht, dan was er sprake van die
eerste overkoepelende internationale rechtsorde. dit ontbrak in de oudheid. het
internationaal recht ontstaat in deze periode rond nieuwe gezagsstructuren in europa. er
gebeurt heel veel waardoor de vorsten soevereine vorsten worden. en zo worden de staten
soevereine staten.
wat is er belangrijk in 1648? ⇒ de vrede van westfalen: het is de periode van de
godsdienstoorlogen. het katholicisme was de belangrijkste godsdienst in europa, met aan
het hoofd de paus. de paus oefent gezag uit op de staten via de godsdienst. met als gevolg
dat de vorsten niet volledig gezag uitoefenen in hun rijk. het zijn dus geen soevereine staten.
dit zorgt voor zeer veel spanningen en langdurige oorlogen. na een tijdje beseften de staten
dat het oorlog voeren geen zin had en de ene staat niet van de andere zou winnen. ze
besluiten om een vredesverdrag op te stellen. een van de basisbeginselen wordt: de
katholieke godsdienst moet de greep lossen en de paus heeft niet langer het hoogste gezag
over de staten. de staten worden dus soeverein. eerst was dit slechts een kleine groep
europese staten : the concert of nations/ le concert des nations (zal geleidelijk groeien).
vandaar ook dat het internationale recht vrij eurocentrisch is, de europese roots zijn duidelijk
het behartigd het recht van de europese staten. vandaag er ongeveer 200 staten.
welke stappen worden daarin gezet (in de evolutie van internationaal recht van europees
naar universeel gegeven):
- een kleine gemeenschap van europese staten (17e/18e E).
- deze passen het internationaal recht toe met de bedoeling om de rest van de wereld
aan hen te laten onderwerpen. ook de hele kolonisatie staat in teken van dit proces
en van het verspreiden van het internationaal recht. maw legitimeert en geeft de
mogelijkheid om de rest van de wereld omver te werpen. er werden bijvoorbeeld
speciale regels gecreëerd die zeggen dat sommige delen aan bepaalde landen
2
, toebehoren. alles wat niet europees is heeft geen overheid en behoort tot niemand
toe en mag je toe eigenen (terra nullius?).
- er ontstaat een race om zoveel mogelijk grondgebied te gaan ontdekken. dit toont
aan hoe het internationaal recht de belangen behartigd van de europese landen.
1766: belangrijke datum: onafhankelijkheid VS. ze wouden onafhankelijk worden en de
opkomst komt door “no taxation without representation” omdat ze wel belastingen moesten
betalen, maar niet werden vertegenwoordigd in het parlement.
1917: een grote verandering: het communisme. ze hebben een heel ander beeld van
internationaal recht en zullen dit proberen te beïnvloeden vanuit hun communistische visie.
in zeer beperkte mate lukt dat, maar zeer weinig echte invloeden.
na WOII: nu komt met langzamerhand in de dekolonisering periode begin jaren ‘60 en
ineens groeit het aantal staten van een 50/60-tal naar een 150-tal staten. allemaal te maken
met het einde van de koude oorlog. de meerderheid vandaag van de staten is niet europees,
maar de europese invloed is het grootst. dus men kan vragen stellen over het democratisch
gehalte van het internationaal recht.
evolutie van het internationaal recht
nu gaan we verder met de geschiedenis van het internationaal recht. het ir door de eeuwen
heen verandert van een recht van coëxistentie naar een recht van coöperatie. daaruit zal
kunnen gedestilleerd worden wat kenmerken zijn van ir tov nr.
ook hier in het ir gaan we het hebben over de bronnen van het ir en omdat het ir verschilt
met het nr, verschillen de bronnen ook.
we weten al dat rond de 17 E er soevereine staten ontstaan. in een eerste fase ontwikkeld
dat een afbakening van wat behoort tot de ene staat en wat behoort tot de andere. zo kan
men meer naast elkaar functioneren= coëxistentie(= een internationaal tussengerecht dat de
bedoeling heeft om naast elkaar te kunnen functioneren als gelijken. het heeft weinig invloed
op nr). ze werken naast elkaar als gelijken. de evolutie naar coëxistentie betekent dus
gebied afbakenen, wat is van mij en wat is van een ander. waarover kan men soeverein
gezag uitoefenen? ⇒ grondgebied (territoriale jurisdictie). het ir laat het toe dit te doen. het
laat ook toe dat dit gezag uitgebreid wordt naar de onderdanen. dus ook als ze zich ergens
anders bevinden, met bv belgische nationaliteit (persoonlijke jurisdictie).
jurisdictie (=rechtsmacht) kan uitgeoefend worden op basis van het beschermingsbeginsel.
bijvoorbeeld als er een complot wordt georganiseerd om de regeringsleider te vermoorden.
wat kan nog vallen onder de jurisdictie? bijvoorbeeld:
- de afspraken van grenzen (tot waar loopt mijn grondgebied, hoe verwerf ik
grondgebied, hoe bewijs ik dat het van mij is?),
- je moet regels kunnen hebben als je met elkaar in geschi bent en je wilt geweld
gebruiken (kunnen staten zomaar geweld gebruiken? wat zijn de regels na oorlog…)
- het ontwikkelen van het zeerecht (waar maakt men afspraken, de zee behoort tot
iederen? of iedereen een stuk? er zijn dus gebieden die niemand toebehoren terra
nullius).
3
, - hoe afspraken maken in het ir. het verdragenrecht (hoe ontstaat dat? hoe met elkaar
in contact treden? hoe wordt dit bevestigd?).
in de tweede fase zien we dat in de loop van de 18 E dat dat ir begint te evolueren naar iets
wat men in de rechtsleer is gaan noemen, het recht naar coöperatie, dus een recht van
samenwerking. waarom nu net in de 18 E? de industriële revolutie ontwikkelt zich. dit
betekent dat men veel meer kan produceren, goedkoper kan produceren, me heeft niet meer
voldoende met zijn eigen gebied en daarrond moeten afspraken komen (afzetmarkten). men
heeft dus ook bepaalde grondstoffen nodig vanuit andere landen. hierdoor gaat men ook
transportmiddelen gaan ontwikkelen en ook hierdoor moeten afspraken worden gemaakt. we
worden ook voor de eerste keer geconfronteerd met milieuverontreiniging. ook dit zorgt voor
afspraken. het is ook een periode van grote migratie. er ontstaan dus kortom grote
vraagstukken die niet meer afzonderlijk kunnen behandeld worden.
conferentie van berlijn 1884-1885: De Conferentie van Berlijn, ook wel de Congo- of
West-Afrika Conferentie genoemd, was een bijeenkomst van de belangrijkste Westerse
mogendheden, gehouden in Berlijn in 1884-1885, over de verdeling van Afrika. De staten
gaven zichzelf hiermee een legitimering voor de zogenaamde Wedloop om Afrika
conferentie van den haag: In 1899 en 1907 werden in Den Haag twee internationale
vredesconferenties gehouden. Een derde conferentie, gepland voor 1915, vond door het
uitbreken van de Eerste Wereldoorlog geen doorgang. Deze conferenties staan ook wel
bekend als de Haagse Vredesconferenties.
oprichting rode kruis: Op 24 juni 1859 is een Zwitsers koopman, Henry Dunant, getuige
van de slag bij Solferino. De Fransen en de Italianen vochten hier een bloedige veldslag
tegen de Oostenrijkers. Henry Dunant kan de ellende niet aanzien en verzorgt samen met
lokale dorpelingen gewonden van beide kampen. In 1862 schrijft hij zijn herinneringen aan
het organiseren van hulp voor gewonden neer in het boek "Herinnering aan Solferino". Dit
heeft tot gevolg dat op 17 februari 1863, het Internationaal Comité voor hulpverlening aan
gewonde militairen wordt opgericht, de voorloper van het Internationale Rode Kruiscomité.
Vervolgens wordt in oktober 1863 een internationale conferentie georganiseerd te Genève,
waar bescherming van gewonde soldaten en het gebruik van vrijwillige hulpverleners wordt
vastgelegd.
vroeger had het ir weinig invloed op individuen. het was staatsrecht en ze hadden dus ook
geen recht op beroep op ir. maar door de verandering in de 18 de E komt daar verandering
in, bijvoorbeeld: aan het einde van de 18de eeuw om te strijden tegen slavenhandel en later
de slavernij.er gaan dus meer mensenrechten ontsaatn, bepaalde groepen beginnen
mensenrechten te krijgen en dit vindt zijn sporen in de 19de E.
bijvoorbeeld vandaag hebben we de problematiek van de milieuverontreiniging. ook dit moet
samen opgelost worden. als elke staat dit afzonderlijk aanpakt, loopt het fout. bijzonder is
dat in de periode bij de ontwikkeling van coöperatie dat er nieuwe actoren ontstaan.
voordien waren het bijna exclusief staten. nadien komen er nieuwe actoren: fora waar staten
met elkaar samenwerken. er ontstaan dus internationale organisaties. er zijn ook
organisaties die bindend optreden naar de staten.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juliev123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $12.62. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73243 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now