Wat is agressie?
Definitie
= iedere vorm v. dreigend en/of destructief gedrag dat leidt tot schade
(psychisch/fysisch/materieel) aan de ander of zichzelf.
Soms onderscheid tussen agressie & geweld:
o Geweld = opzettelijk & doelbewust aanwenden v. agressief gedrag.
Agressie: een subjectief en normatief begrip
Subjectief: de manier waarop we naar agressie kijken is persoonlijk.
o Referentiekader door eigen opvoeding, vroegere ervaringen & cultuur.
Normatief: wanneer gedrag als agressief wordt bestempeld, geeft dit een norm aan.
o Relatief & aangegeven door context, tijdsgeest & cultuur.
o Je geeft je eigen grenzen aan wanneer je iets als agressief beschouwd.
Als team een algemeen idee hebben over welk gedrag agressief en niet aanvaardbaar
is.
o Gezamenlijke & consequente aanpak.
Theoretische kaders en hun kijk op agressie
Kijk op agressie beïnvloedt manier v. omgaan met agressie.
Verschillende theoretische stromingen kijken anders naar agressie.
Psycho-analyse
Agressie = “acting-out” v. onverwerkt en/of zwaarbeladen emotionele inhouden die
een uitweg zoeken.
o Wat ligt er bij jou zo emotioneel beladen?
Systeemtheorie
Agressie = een symptoom v. dysfunctie in het systeem.
o Via zijn gedrag signaleert de persoon dat er in zijn systeem of in één van de
contexten iets niet functioneert.
Jongere met agressief gedrag worden gezien als de IP (identified patient).
o Leid aandacht af v. de problemen binnen het gezin.
Contextuele theorie (Nagy)
Agressief gedrag bekijken binnen dimensie v. de feiten, psychologie, interactie & de
relationele ethiek.
Belangrijk begrip: destructief recht.
= iemand die veel onrecht heeft meegemaakt, eigent zich onbewust het recht
toe zelf destructief gedrag te stellen.
Agressie-frustratietheorie
Agressie komt voort uit frustraties.
o Bv. omdat men iets niet kan bereiken wat men wil, omdat men iets niet kan
ontwijken wat men wil ontwijken.
1
,Nativisme
Agressie is een genetisch overdraagbare eigenschap.
Behaviorisme
Agressie = een aangeleerde eigenschap.
De sociale leertheorie (Bandura):
o Agressief gedrag is aangeleerd gedrag door observatie & imitatie.
De sociale leertheorie (Patterson):
o Gedrag dat inslijpt in interactiepatronen tussen ouder/opvoeder & kind.
Nature – nurture debat
Aangeboren – aangeleerde eigenschappen.
Eigenschappen die moeilijk meetbaar zijn.
Grote nurture component aanwezig, maar debat zal altijd blijven.
Let op verwoording: “Cliënt gedraagt zich agressief, niet IS agressief”:
o Agressie wordt steeds in interactie & context gerelateerd gezien.
o Cliënt is agressief à niet veranderingsgericht, aan de persoon verbonden.
o Cliënt gedraagt zich agressief à in samenwerking met de context.
o Niet persoonsgebonden (anders geen onderzoek nodig).
o Door het te bestempelen als gedrag à creëren v. veranderingsgerichte &
oplossingsgerichte visie.
Soorten agressie en uitgangsvormen
Instrumentele agressie
Agressief gedrag wordt ingezet als middel om doel te bereiken.
Vertrekt niet vanuit emotionele geladenheid.
Gericht op beïnvloeden v. emoties v. anderen.
Doelbewust + herkenbaar patroon: agressie weloverwogen opgebouwd.
Frustratie-agressie
Frustraties stapelen zich op gedurende lange tijd.
Innerlijke beleving = zeer emotioneel geladen (door kwaadheid, verdriet, angst, …).
Minder controle over gedrag: onvoorspelbaar v. uitbarsten agressie (trigger).
o Weinig aanspreekbaar of voor rede vatbaar.
Beïnvloede factoren v. conflicten zoeken op betrekkingsniveau (bv. niet graag gezien,
minderwaardig, uitgesloten, niet aanvaard, niet naar luisteren).
Agressie ten gevolge van psychopathologie
Fysische & psychische ziektebeelden hebben agressie als symptoom.
o Bv. psychosen, epilepsie, dementie.
Middelengebruik.
Complex in de praktijk
Soorten agressie lopen door elkaar (bv. instrumentele agressie kan omslaan naar
frustratie-agressie).
Verschillende oorzaken uit verschillende theoretische verklaringsmodellen zijn v.
toepassing.
2
,Agressief gedrag
Vaak defensief gedrag vanuit onveiligheid/onzekerheid/angst/laag zelfbeeld/weinig
zelfvertrouwen.
Vaak reactie op onmacht à frustratie.
Manier om relatie te testen: wanneer zal de begeleider afhaken & genoeg hebben v.
mij? à Ambivalent interactiepatroon.
Duidelijke correlatie tussen agressie aan de buitenkant & angst aan de binnenkant:
hoe meer agressie à hoe angstiger & onveiliger de binnenkant.
Gedragsbeeld van kinderen/jongeren die vaak agressief gedrag vertonen
Geen stereotiep beeld, maar beter begrip v. samenhang tussen aantal kenmerken.
Hechtingsproblemen vaak voedingsbodem
Kenmerken
Vlug geviseerd/benadeeld voelen.
Verhoogde impulsiviteit, beperkte uitstelcapaciteit:
o Emotionele reactie niet onder controle.
o We willen het nu & we willen niet wachten.
Geringe frustratietolerantie:
o Veel zelfvertrouwen à stevige buffer tegen onheil/frustraties.
Overdreven reacties op mislukkelingen/succes/fouten.
Moeilijk om eigen aandeel te zien.
Geringe weerstand tegen verleiding.
o Twijfelt over erbij horen à vatbaar voor negatief gedrag in een poging om er
toch bij te horen.
Uitdagend/stoer gedrag.
Drang om te manifesteren/aandacht te vragen.
Weigerachtig tegenover verandering.
Beperkte assertiviteit:
o Geroep & gebrul wijst op een tekort aan assertiviteit.
o Niet weten hoe ze op een assertieve manier moeten reageren om
onaangename ervaringen.
Angstig gedrag of de “verpakking” ervan.
Ambivalent interactiepatroon:
o Niet weten of de ander te vertrouwen is à niet blindelings in interactie gaan
met de ander.
o Band met begeleider ‘uittesten’.
Preventie van agressie
De begeleider
3
, Zelfkennis
Zelfkennis op vlak v.:
o Angst/agressie.
o Zelfvertrouwen.
o Voorkeurstrategieën m.b.t. conflicthantering.
o Zelfbeheersing.
o Eigen grenzen (fysiek als mentaal).
Kijk op agressie
Constructieve & gepaste kijk = essentieel voor aanpak v. agressie.
Agressieve reactie is niet gepast à angst/verdriet/kwaadheid is oké.
Vaak gerelateerd aan angst/verdriet.
Agressie moet begrensd worden à nooit het eindpunt/enige doel zijn.
Repressief handelen (agressie laten stoppen) gaat voorbij aan kwaadheid à geen
oplossing.
Agressie = communicatie:
o Moet in communicatie gebracht worden & niet verder onderdrukt.
o Wat communiceert de cliënt hier echt?
o Verder kijken dan gedrag à op zoek gaan naar beweegredenen & invloeden.
Kijk op cliënt
Optimale beeldvorming cliënt = noodzakelijk.
Informeren hoe de cliënt functioneert in verschillende contexten waarin hij leeft.
à Voorwaarde om agressief gedrag te kunnen plaatsen/begrijpen & er mee om te
gaan.
Relatie begeleider – cliënt
Professionele nabijheid.
Oprechte affiniteit.
Hechting & vertrouwen als basis om te kunnen aansturen.
Algemeen handelingskader voor de begeleider
Vertrekbasis om te handelen in moeilijke & conflictueuze situaties.
Doordachte & evenwichtige toepassing v. drie handelingsvormen.
De twee pijlers van een constructief (ortho)pedagogisch klimaat
1. Positief klimaat:
= een constructieve & positieve sfeer op groepsniveau + met individuele cliënt.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ruthmichiels2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.78. You're not tied to anything after your purchase.