Samenvatting Biologie voor jou: H5 Regeling en Waarneming en hoofdstuk 6: Gedrag en Beweging
21 views 0 purchase
Course
Biologie
Level
VWO / Gymnasium
Book
Hand-opdrachtenboek 5b Biologie voor Jou 2e Fase Vwo
Super overzichtelijke samenvatting van hoofdstuk 5: Regeling en Waarneming en hoofdstuk 6: Gedrag en Beweging. Deze samenvatting bevat alle stof die je moet kennen voor je SE’s over het zenuwstelsel, regeling, waarneming, gedrag, beweging en hormoonstelsels. Deze stof moet je ook allemaal kennen...
H5 regeling en waarneming en h6 gedrag en beweging
May 19, 2021
20
2020/2021
Summary
Subjects
dendriet
impulsoverdracht
axon
spieren
hormoonstelsels
regeling
oog
impuls
synaps
hersenen
grijze stof
witte stof
grote hersenen
kleine hersenen
hypothalamus
adenohypofyse
prikkel
zenuwstelsel
zenuwce
Connected book
Book Title:
Author(s):
Edition:
ISBN:
Edition:
Written for
Secondary school
VWO / Gymnasium
Biologie
5
All documents for this subject (5452)
Seller
Follow
floorlouise
Content preview
● Regelkringen en homeostase
Homeostase: je zintuigenstelsel, hormoonstelsel en zenuwstelsel werken samen om de
omstandigheden in je lichaam min of meer constant te houden
Dynamisch evenwicht: evenwicht dat steeds verandert maar uiteindelijk terugkeert naar
het normale niveau
↳ het in stand houden van een dynamisch evenwicht noemen we homeostase
↳ homeostatische regelkringen zorgen dat omstandigheden interne milieu
organisme niet te veel schommelen
Regelkring: bestaat uit een sensor (zintuigcellen), een controlecentrum(zenuwcellen:
hormoonklieren en neuronen) en een effector(weefsels en organen)
↳ sensor heeft een normwaarde
↳ sensor geeft een signaal af aan het controlecentrum wanneer de normwaarde niet
wordt gehandhaafd (het kan eronder of erboven liggen)
↳ controlecentra verwerken de signalen van de sensoren en communiceren met
verschillende weefsels en organen om de normwaarde te handhaven
↳ wanneer de toename van het resultaat een remming van het proces veroorzaakt
en de afname van het proces veroorzaakt een stimulering van het proces:
negatieve terugkoppeling
↳ bij een regelkring waardoor een toename van het resultaat het proces versterkt:
positieve terugkoppeling
↳ het handhaven van homeostase: meestal door regelkringen met negatieve
terugkoppeling → zelfregulatie van het organisme
● Hormonen en hormonale regulatie
Voor homeostase is communicatie tussen cellen nodig.
- meercellige organismen: communicatie door signaalmoleculen → worden door
bepaalde cellen afgegeven → binden zich aan receptoren op/in andere cellen: de
doelwitcellen → de binding zet een reactie in gang of stopt een reactie
↳ secretie: cellen van de hormoonklieren geven hormonen (signaalmoleculen) af
(aan het bloed dat door de hormoonklier stroomt, geen afvoerbuis → endocriene
klieren)
↳ exocriene klieren: klieren met een afvoerbuis (bijv. zweetklieren of
speekselklieren)
↳ bloed transporteert hormonen door hele lichaam, vanuit de bloedvaten gaan
hormonen via weefselvloeistof naar alle cellen v. organisme, hormonen zijn
werkzaam in organen met hormoonreceptoren → doelwitorganen
↳ concentratie hormonen in het bloed: hormoonspiegel
↳ bij communicatie met hormonen kan het even duren tot doelwitorganen bereikt
zijn, blijven lang in bloed/weefselvloeistof: effecten houden lang aan, reguleren
geleidelijke veranderingen die uitwerking hebben op het hele lichaam
1. De werking van hormonen: genregulatie
- hormoon door cel opgenomen, in cytoplasma gebonden aan receptoreiwit
→ hormoon-receptorcomplex
- kan via kernporie in kernplasma komen, zorgt voor transcriptie van bepaald
gen
- gevormde mRNA-molecuul gaat naar ribosomen waar translatie plaatsvind
, - de zo gevormde eiwitten kunnen dienen als enzym, hormoon of
receptoreiwit
2. second messengers
- hormonen binden zich aan receptoreiwit op celmembraan van doelwitcel
- binnenzijde celmembraan wordt bepaald signaalmolecuul
gevormd/geactiveerd: de second messenger, geeft signaal door in de cel
(bijv. enzym activeren)
- geactiveerde enzym kan signaal doorgeven aan volgend signaalmolecuul,
reactie op gang brengen in cytoplasma of aanzetten tot genregulatie
→ sommige hormonen die wel in de cel kunnen oefenen toch invloed uit via second
messengers
→ signaal hormoon molecuul dat zich bindt aan receptor buiten cel kan in de cel versterkt
worden, signaal binnen de cel doorgeven van molecuul naar molecuul → veel
signaalmoleculen geactiveerd of geproduceerd → door 1 extracellulair signaal enorme
intracellulaire respons: signaalcascade (wanneer een signaal via meerdere schakels in de
cel wordt doorgegeven)
➔ DE HYPOFYSE
- hypofyse ligt onder hersenen, midden van hoofd, erboven ligt de hypothalamus
(deel van de hersenen) → produceert hormonen
- hypofyse bestaat uit de adenohypofyse (hypofysevoorkwab) en de neurohypofyse
(hypofyseachterkwab)
- zenuwstelsel en hormoonstelsel zijn met elkaar verbonden
- verbinding zenuwstelsel en hypofyse verloopt via neuronen in de hypothalamus →
produceren hormonen die via de uitlopers van deze neuronen naar de hypofyse
worden getransporteerd → neurohypofyse geeft deze hormonen af aan het bloed
als reactie op waarneming door zintuigen
- hormonen door neuronen gevormd noemen we neurosecretie, deze hormonen
worden neurohormonen genoemd
- adenohypofyse ook onder invloed hypothalamus, neuronen hierin beïnvloeden
endocriene cellen in de adenohypofyse door de afgifte van neurohormonen
1. inhibiting hormonen: zorgen dat endocriene cellen in de adenohypofyse
geen hormonen meer produceren
2. releasing hormonen (RH): stimuleert de hypofyse om bepaalde hormonen
te produceren, RH worden afgegeven aan het hypofyse-poortaderstelsel,
de haarvaten hiervan verenigen zich tot 1 bloedvat dat zich in de
adenohypofyse weer vertakt tot haarvaten, via hypofyse-poortaderstelsel
komen de RH in de adenohypofyse terecht, daar stimuleren ze afgifte van
hypofysehormonen (TSH releasing factor (TRF) stimuleert de vorming en
afgifte van thyroïd stimulerend hormoon (TSH) thyroid = schildklier)
- andere hormonen adenohypofyse produceert om werking hormoonklieren te
beïnvloeden: FSH en LH (ovaria en testes) adrenocorticotroop ACTH geproduceerd
bij stress
- adenohypofyse produceert ook groeihormoon (GH), regelt groei en ontwikkeling →
puberteit stimuleert groei beenderen → als hypofyse te veel GH produceert:
reuzengroei, te weinig: dwerggroei
- prolactine (door adenohypofyse) speelt rol vergoten melkklieren, stimuleert
productie melk door melkklieren in borsten
, - oxytocine (uit neurohypofyse) stimuleert ontstaan weeën, na geboorte zorgt voor
melksecretie, verantwoordelijk ontstaan band moeder en kind en tussen partners:
‘hechtingshormoon’
- antidiuretisch hormoon (ADH) regelt resorptie water in de nieren bij vorming urine
(diurese=urineproductie) hierdoor hoeveelheid water in urine geregeld,
osmotische waarde bloed hierdoor constant
DE SCHILDKLIER
- schildklier ligt in de hals, voor strottenhoofd tegen luchtpijp aan
- produceert hormoon thyroxine: beïnvloedt stofwisseling vooral door verbranding
glucose te stimuleren, bij kinderen ook eiwitsynthese → groei en ontwikkeling
beenderstelsel en centrale zenuwstelsel bevorderd
- TSH uit hypofyse stimuleert vorming van schildklierweefsel, opname jood,
productie en secretie van TSH → thyroxine remt dit
- te veel thyroxine: intensiteit stofwisseling neemt toe → gewichtsverlies,
rusteloosheid, toename eetlust, snel koud, kinderen: ontwikkeling blijft achter,
zelfs dwerggroei (vaak gepaard met beperkte geestelijke ontwikkeling)
- te lage productie: kan door te weinig jood in voedsel, is noodzakelijk voor vorming
thyroxine
SPIJSVERTERINGSHORMONEN
- geproduceerd door alvleesklier en maag en darmwand
- beïnvloeden de spijsvertering
- gastrine uit maagwand stimuleert maagsapproductie als voedsel in maag komt
- wand van twaalfvingerige darm produceert secretine: stimuleert de lever tot
produceren gal en alvleesklier tot secretie van natriumwaterstofcarbonaat
(NaHCO3) hierdoor stijgt PH in 12 vingerige darm
- cholecystokinine afgegeven door 12 vingerige darm: stimuleert galblaas tot afgifte
van gal en alvleesklier tot secretie enzymen
EILANDJES VAN LANGERHANS
- alvleesklier heegt als verteringsklier een exocriene fucmtie, produceret
spijsverterignssap dat wordt afgegeven aan 12vingerige darm, verspreid tussen de
cellen van de alvleesklier liggen groepjes cellen met een endocriene functie:
eilandjes van langerhans
- hierin komen alfa cellen en beta cellen voor, alfa cellen produceren hormoon
glucagon en beta cellen insuline: regelen dat de glucoseconcentratie van het
bloed min of meer constant blijft
- glucoseconcentratie → bloedsuikerspiegel, gezond persoon: 4,0-8,0 mmol/L
(normwaarde is 5.0 mmol/L)
- koolhydraten worden in je darmkanaal verteerd (vooral) tot glucose, glucose wordt
in dunne darm opgenomen in het bloed, glucoseconcentratie bloed zal daardoor
boven de normwaarde stijgen → beta cellen in de eilandjes gaan dan meer insuline
produceren → o.i.v insuline ontstaan meer glucose transporteiwitten in het
celmembraan → permeabiliteit celmembranen voor glucose verhoogd → transport
glucose door celmembraan neemt toe → cellen nemen meer glucose op uit het
bloed → cellen in lever en spieren zetten glucose om in glycogeen → glycogeen in
deze cellen opgeslagen → glucoseconcentratie bloed zal dalen
- insuline stimuleert ook de omzetting van glucose in vetten en eiwitten
- tijdje niet gegeten: glucose concentratie onder de normwaarde → alfa cellen in de
eiandjes produceren dan glucagon → stimuleert de lever en in de spieren de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller floorlouise. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.34. You're not tied to anything after your purchase.
