Summary
Samenvatting Politiek en Recht
- Course
- Institution
Samenvatting van lessen en cursus politiek en recht
[Show more]
6 reviews
By: kyaradesaegher12 • 5 months ago
By: ilhembouzaiani • 10 months ago
By: azemtekeoglu • 1 year ago
By: brittvanlaer • 1 year ago
By: evangeliakenanidou • 2 year ago
By: kaoutarbouzerda11 • 3 year ago
Seller
Follow
inasegers
Reviews received
Content preview
Inleiding politiek en rechtHoofdstuk 1: kenmerken van de Belgische staat
Ontstaan van België
1815 – 1830 was België een deel van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden met staatshoofd koning
Willem I. Er was nog geen apart België. België werd vaak overheerst door andere landen, waardoor ze zich
flexibeler opstellen.
Er was veel kritiek op Willem I door de katholieken (Vlaams) en de liberalen (Frans).
- Katholieken: zijn het niet eens met de inmenging over de godsdienst
- Liberalen: verzetten zich tegen het verplicht gebruik van Nederlands in administraties en scholen
(=taalgebruik)
Opera ‘De stomme van Portici’ (=vrijheidsstrijd van de Napolitanen tegen de Spanjaarden) leidde in
augustus 1830 tot rellen waarbij een revolutie ontstond (= Belgische omwenteling). Op het Martelarenplein
in Brussel werden daar de eerste slachtoffers herdacht en vormen nu de kabinetten. De revolutie leidde tot
een Voorlopig Bewind waardoor de onafhankelijkheid van België werd uitgeroepen. Toen werd beslist om
een parlement (=Nationaal Congres) te verkiezen en een grondwet op te stellen. Februari 1831 werd de
Belgische grondwet afgekondigd.
Voorbeeld van rellen door de bevolking wegens het oneens zijn met de leiding van het land -> Trump
aanhangers die het Capitol bestormen.
De grondwet
De grondwet bepaalt in grote lijnen hoe de staat bestuurd wordt, hoe de instellingen georganiseerd zijn en
hoe de burger zich tot die instellingen verhouden. Bv. wie is bevoegd om wetten te maken, wie is bevoegd
om wetten uit te voeren en toe te passen. Het bepaalt ook welke rechten de burger kan laten gelden ten
aanzien van de overheid bv. recht op briefgeheim, vrijheid van vereniging…
De grondwet legt de hoofdlijnen van de staatsstructuur vast in rechtsregels. Rechtsregels zijn normen die
juridisch afdwingbaar zijn. De rechter ziet erop toe dat burger en overheid zich aan deze rechtsregels
houden.
Grondwet is een geheel van fundamentele rechtsregels die:
- De werking en de organisatie van de instelling bepalen
- De verhouding tussen de instelling en de burgers bepalen
- De verhouding tussen de instellingen onderling bepalen
De grondwet kan aangepast en gewijzigd worden aan maatschappelijke evoluties, maar dit wordt
bemoeilijkt met procedureregels om te beletten dat de grondwet continu gewijzigd wordt.
1
,Het was het Nationaal Congres die de grondwet maakte en daarbij fundamentele keuzes maakten over:
- Staatshoofd
- Hoe het Belgisch volk vertegenwoordigd zal worden
- Hoe de leiding van het land wordt georganiseerd
è De belangrijkste keuzes die gemaakt werden, zijn de kenmerken van het Belgisch staatsbestel:
- Scheiding der machten
- Monarchie
- Representatieve en parlementaire democratie
- Rechtsstaat
De scheiding der machten
Toewijzing van macht (wie krijgt welke macht): de ordening van de samenleving is pas mogelijk als
personen of instellingen de bevoegdheid krijgen om regels op te leggen die iedereen in de samenleving
moet naleven.
Filosoof Montesquieu in l’esprit des lois: iedereen die macht heeft is geneigd die te misbruiken, daarom
moest macht verdeeld worden tussen 3 instanties:
- Wetgevende macht: maken wetten en controleren de uitvoerende macht. Bestaat uit het
parlement en de koning. Het parlement bestaat uit 2 kamers; de senaat en de kamer van
volksvertegenwoordigers.
- Uitvoerende macht: voert de wetten uit, zorgt ervoor dat de wetten worden toegepast, ze
bestuurt het land en moet de wetten naleven. Bestaat uit de koning en zijn regering van ministers
en staatssecretarissen.
- Rechterlijke macht: doet uitspraak over geschillen in verschillende hoven en rechtbanken en
controleert de wettigheid van de uitvoerende macht.
è Elke macht wordt door een andere macht gecontroleerd. En het bestaat op federaal en regionaal
niveau.
Macht Instelling Bevoegdheid
Wetgevende macht Parlement en koning Het maken van wetten
Het controleren van de
uitvoerende macht
Uitvoerende macht Regering en koning Leidt het land en voert wetten
uit
Rechterlijke macht Hoven en rechtbanken Uitspraak doen over geschillen.
2
, België is een monarchie
Aan het hoofd van een monarchie staat een koning, die gaat via erfopvolging over van vader/moeder op
zoon/dochter. In juni 1991 is gekozen om de discriminatie tussen man en vrouw te wijzigen. Hierdoor is de
Grondwet aangepast en kan ook een vrouwelijke nakomeling staatshoofd worden. Er werd een
pragmatische keuze gemaakt voor de eerste koning een Duitse prins met een Brits huwelijksverband te
kiezen, om zo met deze landen enig vertrouwen op te wekken.
De koning is het staatshoofd, maar heeft een beperkt persoonlijke macht. Hij is onverantwoordelijk en
onbekwaam om alleen te handelen. De koning heeft alleen maar de bevoegdheid die samen met zijn
ministers worden uitgeoefend. Het is de regering die het staatsbeleid uitvoert. Toch heeft de koning
politieke invloed, hij is bevoegd om te luisteren, adviseren en regering aan te sporen.
Bij een republiek is het staatshoofd een president die wordt verkozen.
België is een representatieve en parlementaire democratie
Evolutie van het stemrecht in België
Jaar Kiesstelsel
1831 Cijnskiesrecht = eerste verkiezingen, enkel stemrecht voor wie cijns
(belastingen) betaalde
1894 Algemeen meervoudig stemrecht mannen = stakingen in 1893 hebben geleid
tot het algemeen meervoudig stemrecht voor mannen, wie cijns betaalde of
een diploma had, had meer stemmen, de leeftijd om te mogen stemmen was
25 jaar
1919 Algemeen enkelvoudig stemrecht mannen = 1 man, 1 stem, de leeftijd werd
verlaagd naar 21 jaar
1948 Algemeen enkelvoudig stemrecht vrouwen
1981 Leeftijd werd verlaagd naar 18 jaar
1999 Algemeen enkelvoudig stemrecht mannen en vrouwen = EU-burgers
mochten stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen
2004 Niet- EU- burgers die hun hoofdverblijfplaats langer dan 5 jaar in België
hebben, mogen ook stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen
Sinds 1893 geldt een stemplicht: iedereen is verplicht zich op de dag van de verkiezingen in het stemlokaal
aan te melden, maar je kan blanco of ongeldig stemmen.
In 2002 is de kieswet gewijzigd om een groter aantal vrouwelijke parlementsleden te hebben. Daardoor
moesten de politieke partijen op hun kandidatenlijsten evenveel mannen als vrouwen opnemen, en
moeten de eerste 2 plaatsen ingenomen worden door kandidaten van verschillend geslacht.
Representatieve democratie / indirecte democratie = het volk kiest zijn parlementsleden om de
wetgevende macht uit te oefenen en de belangen van de bevolking te vertegenwoordigen, via eerlijke, vrije
en geheime verkiezingen. De gekozenen (=volksvertegenwoordigers) krijgen voor een bepaalde periode de
vrijheid om wetten te maken.
Democratie (wie krijgt de bevoegdheid om wetten te maken):
- Demos = volk
- Kratein = regeren
è Het volk regeert
3
, België heeft een parlementair stelsel. Enkel het parlement wordt verkozen, niet het staatshoofd of de
ministers. De ministers worden benoemd door het staatshoofd, daarom moeten ze verantwoording aan
het parlement afleggen (aan de verkozenen).
De tegenhanger is het presidentieel stelsel. Hierbij wordt het staatshoofd rechtstreeks verkozen door de
bevolking. De president stelt de regering samen, die ook aan hem verantwoording moeten afleggen.
De politieke partijen
Partijen spelen een hoofdrol in het democratisch debat. Partijen ordenen de vele ideeën over de
samenleving en hoe ze moet worden bestuurd. Ook belangengroepen en media spelen een rol in het
debat.
Politieke partijen: zijn verenigingen van mensen met min of meer dezelfde politieke opvattingen en ideeën
over de vele vragen uit de samenleving.
Verkiezingen zijn voor partijen altijd een heel belangrijke gebeurtenis. Op dat moment komen ze te weten
welke algemene visies op de samenleving de grootste steun genieten. Door de verkiezingen kunnen
partijen politieke macht verwerven om hun programma te realiseren.
De partijvoorzitters staan aan het hoofd van de partijen, zij hebben veel macht. Kenmerken:
- Politieke partijen baseren zich op een gemeenschappelijke mens- en maatschappijvisie
- Ze streven naar deelname aan de macht door mee te doen aan verkiezingen en zoveel mogelijk
politieke mandaten te veroveren
- Het zijn ledenorganisaties, je kan maar van 1 partij lid zijn.
Hier is een overzicht van alle politieke partijen die in het Vlaams parlement zetelen:
CD&V
= een christendemocratische partij, een partij die gelooft in een samenleving waar de mens en de zorg voor
de medemens centraal staat.
Het is een centrumpartij. De christendemocratie streeft eerder naar verzoening, naar overleg en
samenwerking tussen werkgever en werknemer. Een goed en structureel overleg vermijdt conflicten en de
scherpe kanten van de vrije markt.
CD&V pleit voor een ethiek, voor samenlevingswaarden die in de traditie geworteld zijn. Zo hecht de CD&V
ook veel belang aan het gezin, het verenigingsleven en alle vormen die de samenhang tussen burgers
versterken.
SP.A
= socialistische partij anders, een partij die opkomt voor de sociale rechtvaardigheid en een belangrijke rol
van de overheid in het bijsturen van de vrijemarkteconomie. Ze streeft ernaar om de burgers en de
werknemers zo goed mogelijk te beschermen door regels van de overheid en voor een goede sociale
zekerheid.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller inasegers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now