Historiografie van de kunstwetenschappen:
inleiding
1 Inleiding en situering van het vakgebied
• historiografie = studies en interpretaties verleden obv geschreven en leesbare
bronnen
→ recenter als aparte discipline buiten geschiedschrijving:
studie/geschiedenis van de geschiedschrijving
• besef dat geschiedschrijving nooit objectief kan zijn
→ interpretatie feiten, gekleurd door standpunt of vraag (andere aspecten
vallen weg)
• geschiedenis kunsten met eigen problemen
→ verleden van de discipline handig hulpmiddel voor eigentijdse aanpak
→ discussie over noodzaak van historische interpretatie kunst
• David Carrier
"The art historian need not re-create past events, for what we experience is that very artifact
made by the artist him- or herself. When I view Artemisia Gentileschi's Self-Portrait as the
Allegory of Painting, Berthe Morisot's Portrait of Cornélie Morisot and Edma Pontillon, or Agnes
Martin's abstract masterpieces of the 1980s, what need have I for history? I can see for myself
what they made; I am present directly in front of the surfaces they painted.”
→ esthetisch aspect, door in de kunst te kijken kunnen we emotioneel reageren
→ belangrijk in hoe we over kunst denken
Civilisation (1969, BBC)
• televisiereeks over kunst (waar we naar kijken/wat we ervaren), on the spot
vertelt, bij de werken waar het over gaat
• authorial documentary: 1 persoon met 1 mening
→ interpretatie kunstwerken rond het idee van civilisatie
• vooruitgang in de kunst = vooruitgang individuele ideeën, met het genie als
motor
• herkomst van connoisseurschap
,• poging om iets onder woorden te brengen dat belangrijker is dan kunst:
civilisation, door de kunst
• daden, woorden en kunst (Ruskin)
→ kunst enige betrouwbare: resultaten zichtbaar/hoorbaar
• kunstgeschiedenis als voorrecht van een maatschappelijke elite
→ in deze tijd een massatoerisme in musea, meer mensen krijgen interesse,
vroeger hadden musea een elitaire status
• wat is er weggelaten?
→ Raymond Williams: hele wereld buiten Europa, rol van vrouwen
geminimaliseerd, tijdperken gedefinieerd via verwezenlijkingen van
individuele kunstenaars
→ kunst in context: wisselwerking persoonlijke verwezenlijkingen en
maatschappelijke/culturele ontwikkelingen
→ rol vrouwen: feministische kritiek, welke oplossingen?
➔ kansen ontwikkelingen hingen af van maatschappelijke context
➔ meer kansen in literatuur dan beeldende kunsten (strikte organisatie
beroep)
Vrouwelijke kunstenaars
• Artemisia Gentileschi (17de eeuw): verkrachtingsproces en uitzonderlijkheid als
vrouw in 17de-eeuwse kunstwereld maken haar een feministisch boegbeeld
→ verkrachting wordt vaak gebruikt bij de interpretatie van haar werk
→ heel veel aandacht afgelopen jaren, zelfs een graphic novel over haar leven
• Angelica Kauffman (18de eeuw): moest kiezen tussen een muzikale carrière of
beeldende kunsten
→ kiest voor schilderkunst
→ in 18de eeuw was het veel makkelijker een carrière te maken in muziek als
vrouw
→ had ook talent voor een netwerk te bouwen, bewonderaars en
opdrachtgevers, maakte zo haar status
The Music of Man, Yehudi Menuhin (1979)
• geschiedenis van de muziek in een mondiaal perspectief, culturele tradities als
gelijkwaardig opgesteld
, → Europese muziekgeschiedenis opgenomen in globale context
→ aandacht voor diverse vormen va gebruik muziek in het sociale leven
→ optische visie op muziek als positieve, harmonische kracht
→ verschilt enorm met Civilisation
1.1 Historiografie: vraagstellingen
Grote vragen die de geschiedenis van de kunsten beheren
• Historiografie: hoe wordt de geschiedenis verteld?
• Op welke principes is geschiedenis gebaseerd als verhaal (“narrative”): de
opeensomming van feiten in de tijd, of is er een dieper verband?
• Zoeken naar verbanden, evoluties, veranderingen: is er een rode draad
doorheen de tijd?
• Wat maakt de geschiedenis van de kunsten verschillend van andere vormen
van geschiedenis?
• Welke instituten dient de kunstgeschiedenis?
1.2 Naar een definitie van kunstgeschiedenis
Christopher Wood
Taak kunsthistoricus: kennis over kunst uit verleden verwerven en
communiceren
• ontcijferen symbolische boodschappen in werken (wat betekenen ze?)
• verklaringen geven voor gebruikte vormen, basisconcepten, formules en
functies (in die tijd)
• aandacht naar technieken en professionele praktijken, organisaties
• rekening houden met mentaliteiten, geloofspraktijken, opvattingen,
machtsverhoudingen, handelsrelaties, economische structuren
→ studie hiervan om inhoud kunstwerk te begrijpen + tijd van kunstwerk beter
te begrijpen (perspectief van binnenuit)
Onderscheid met algemene geschiedenis: kunstwerk laten zien als kunstwerk
→ aanduiden wat een werk tot kunstwerk maakt
→ waarop slaat kwalificatie kunst
Term kunst: bijzondere kwaliteit, vermogen om inhoud over te brengen op
bijzondere manier die toeschouwer direct, rechtstreeks aanspreekt
, voorbeeld Abdijkerk van Doberan, Mecklenburg
• kunsthistoricus zoekt alle relevante informatie en maakt die beschikbaar +
object laten zien als kunstwerk
→ waarin schuilt de kwaliteit van kunst, waarin verschilt het van iets gewoon
• Christopher Wood discussie met Robert Curtius, begrijpen van kunst zou
makkelijker zijn dan interpreteren van literatuur
→ geen bijzondere mentale inspanningen bij lezen v kunstwerken?
→ kunst is eigenzinnige herschepping of vertaling v realiteit
→ duidelijk onderscheid met de realiteit
→ resultaat collectieve visie en individueel bewustzijn
→ plek waar individueel bewustzijn en historische ontwikkeling elkaar raken
• Henri Focillon: samenvloeien van een superieure rêrverie met de energieën van
beschavingen
1.3 Kunnen we deze benaderingswijze toepassen op muziek?
• problemen bij historische studie van muziek lopen gelijk met die van beeldende
kunsten
• muziek maakt directe indruk
→ vraag naar betekenis blijft doorslaggevend in historisch onderzoek
→ heeft eigen historische omstandigheden, institutionele organisatie, vormen
van geloof, religieus ritueel
→ muziek ook lezen als document van historische context
Mozart: Exsultat, jubilate
• Milaan, 1773, geschreven voor zanger Venanzio Rauzzini
• relatie van muziek en tekst en de functie van belang
• religieuze functie
→ eerste deel: uitbundige vrede
→ tweede deel: inkeer en ingetogenheid
→ muzikale codes die beide emoties uitwerkt
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller miepmiepmiep. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $0.00. You're not tied to anything after your purchase.