Summary
Samenvatting Wijsgerige pedagogiek deel 1
- Course
- Institution
Samenvatting van de cursus (geslaagd: 12/20)
[Show more]
Seller
Followanneliescoonen
Content preview
Powerpoints voor teksten !!!5 SP
, Powerpoints voor teksten !!!
5 SP
Examen: drie delen
• Kennisvragen (8/20)
• Interpretatie van tekstfragmenten/toepassing van kennis op concrete casus (6/20)
• Inzichtsvragen (6/20)
Voor de laatste twee categorieën van vragen worden drie vragen aangeboden, waarbij jullie zelf kiezen welke twee
vragen jullie beantwoorden.
Voorbeelden van kwesties die in de paper kunnen worden uitgewerkt:
wat zouden de implicaties zijn voor het denken over opvoeding van de radicale breuk tussen de antieke en de
christelijke levensbeschouwing (het houden van de goede maat vs. overgave vanuit het geloof; schaamte vs.
zonde; wijsheid vs. liefde)?
op welke manieren bieden het antieke stoïcisme en het moderne pragmatisme gelijkaardige, doch ook
verschillende, visie op het ‘praktische’ wezen van de opvoeding?
hoe verhoudt het sociaal contractdenken van Locke en Rousseau zich op verschillende manieren tot het
project van opvoeding?
hoe zou je Socrates/Plato en Kant met elkaar kunnen vergelijken als het gaat om opvoeding tot redelijkheid?
hoe gaat Jacques Rancière om met de pedagogische paradox zoals die door Kant/Langeveld is geschetst?
waarom zou je in Pascals kritiek op het rationalisme een voorloper van Adorno’s kritische theorie kunnen zien,
en wat betekent dit pedagogisch gesproken?
hoe gaat Mollenhauer, in zijn denken over pedagogische representatie, om met Descartes’ ‘ontdekking’ van
de kloof tussen ervaring en (kenbare) werkelijkheid?
in hoeverre zijn Aristoteles en Dewey met elkaar vergelijkbaar in hun ideeën over het ‘democratische’ gehalte
van opvoeding?
wat zijn de verschillen en gelijkenissen in de rol die taal speelt in het opvoedingsdenken van Freire en Rorty?
waarom klopt het (niet) om te zeggen dat de geesteswetenschappelijke pedagogiek ‘conservatief’, en de
kritische pedagogiek ‘progressief’, zou zijn?
wat zijn de gevolgen voor het pedagogische denken van Nietzsches ontmanteling van het Socratische
waarheids- en waardebegrip?
in welke opzichten houden Carl Rogers en Langeveld er radicaal tegengesteld opvattingen over opvoeding op
na?
hoe verhoudt het zgn. ‘waardenrelativisme’ van Nietzsche zich in pedagogisch opzicht tot Wittgensteins idee
van ‘meaning is use’?
op welke manier gaan Dewey en het pragmatisme om met het moderne wantrouwen (van Descartes, Bacon
etc.) t.a.v. onze ervaring, en wat betekent dit in pedagogisch opzicht?
op welke manier kan je R.S. Peters’ onderscheid tussen ‘training’ en ‘education’ vergelijken met Plato’s
tegenstelling tussen sofisme en ‘echte’ (Socratische) leergesprekken?
op welke manier zijn het denken van Rousseau en Marx (wel/niet) vergelijkbaar als het gaat om de
pedagogische verhoudingen tussen cultuur en (menselijke) natuur, individu en collectief?
, Powerpoints voor teksten !!!
5 SP
INHOUD VAN DE CURSUS
• Historisch opgevat (‘key thinkers’)
• Klemtoon op markante1 verschuivingen: Oudheid ≠ Christendom/Middeleeuwen ≠ Moderne Tijd (16 de- 19de
Eeuw) ≠ Vandaag
• Die verschuivingen hebben precies te maken met veranderende opvattingen over opvoeding en filosofie (en
hoe die twee samenhangen)
• Richtvraag in deze cursus: Wat IS opvoeding? Hoe kunnen we opvoeding definiëren?
• En dus ook: waarom is pedagogiek iets anders dan psychologie, sociologie, sociaal werk, psychotherapie
etc.? Wat maakt pedagogiek tot een eigen autonome 2 discipline? Tot welke kwestie willen we ons hier
eigenlijk verhouden? (Voor alle duidelijkheid: die kwestie is alvast niet: ‘voor kindjes zorgen’).
• Vooraleer we die historische verkenning aanvatten, en bij wijze van verdere inleiding staan we in het eerste
college nog stil bij twee teksten, van de hand van bekende en meer recente wijsgerig pedagogen – Klaus
Mollenhauer en Gert Biesta.
• Beide teksten geven een concreet antwoord op de vraag ‘Wat IS opvoeding?’ en geven dus een idee van
waar het in deze cursus om gaat
• Buitendien geeft het boek van Mollenhauer (Vergeten Samenhang) een uitstekende introductie tot de
geschiedenis van het denken over opvoeding (en welke markante verschuivingen daar hebben
plaatsgevonden).
PEDAGOGIEK
Pedagogiek ≠ voor kindjes zorgen
= academische studie van het fenomeen opvoeden
‘Academisch’: universitaire discipline (op onderzoek gebaseerd onderwijs, waarbij studenten zelf opgeleid worden tot
onderzoekers)
Pedagogiek ≠ pedagogie: pedagogie betreft alle vormen van opvoedkundig handelen (binnen het gezin, op
school, in de context van volwassenenvorming, binnen sociaal-artistiek werk, enz., enz.); pedagogiek is de
wetenschappelijke studie van de pedagogie
Cf. verschil tussen professionele opleiding (ortho)pedagogie en de academische opleiding pedagogische
wetenschappen
‘Opvoeden’: zeer moeilijk te definiëren fenomeen (de vraag naar deze definitie is een eerste centraal thema van dit
vak: wat is eigenlijk opvoeding?)
Hannah Arendt: opvoeden is ‘het kind beschermen tegen de wereld en de wereld beschermen tegen het
kind’.
1
Markante: aandachttrekkende, bijzonder
2
Autonome: op zich staand, zelfstandig
, Powerpoints voor teksten !!!
5 SP
WIJSGERIGE PEDAGOGIEK WP
• Staat geprogrammeerd als ‘algemeen pedagogisch opleidingsonderdeel’
• Dit heeft een historische reden: oorspronkelijk was de pedagogiek zo goed als identiek met wat we vandaag
‘wijsgerige pedagogiek’ noemen. Er was dus ook geen reden om het adjectief ‘wijsgerig’ toe te voegen (tenzij
om een onderscheid te maken met thema-gebonden pedagogieken, zoals gezinspedagogiek of historische
pedagogiek)
• Van in het begin van de westerse cultuurgeschiedenis bestaat er een zeer nauwe band tussen pedagogiek en
wijsbegeerte (filosofie): Socrates is evenveel een leraar als een filosoof. De vraag naar de relatie tussen deze
twee benaderingen is een tweede centrale kwestie die we binnen deze cursus behandelen
• Vandaag, echter, is het zeer belangrijk om de kwalificatie ‘wijsgerig’ toe te voegen aan de naam van deze
cursus: de meeste subdisciplines3 binnen de hedendaagse pedagogiek zijn gebaseerd op empirisch 4
onderzoek, en WP lijkt als louter speculatieve5 wetenschap slechts een secundaire rol te spelen
o Bemerk het verschil tussen de noties ‘empirisch’ en ‘speculatief’
• WP is vandaag een onderdeel geworden van een zeer ruime en veelzijdige discipline, waarin de klemtoon ligt
op empirisch onderzoek. Zij beoogt een fundamentele en kritische reflectie op de betekenis van opvoeden,
onderwijzen en vormen met behulp van filosofische begrippen en auteurs
• Maar: WP is méér dan filosoferen over opvoeding (zoals dat, analoog, gebeurt in filosofie van de kunst,
filosofie van de wetenschap, politieke filosofie, filosofie van de taal, etc.). Pedagogische vragen en filosofische
vragen zijn nauw verwant (en zeker in het begin moeilijk te onderscheiden)
o Bemerk dat in men in de Engelstalige wereld wél spreekt van ‘philosophy of education’ (om
historische redenen bestaat daar overigens geen discipline die analoog is aan datgene wat we in
continentaal6 Europa pedagogiek/pedagogische wetenschappen noemen
o In het Engels betekent ‘pedagogy’ iets helemaal anders dan pedagogie(k): onderwijskunde
o In de Anglo-Amerikaanse context heb je enkel ‘education studies departments’
WIJSBEGEERTE EN PEDAGOGIEK
Wijsbegeerte en pedagogiek zijn gelijkoorspronkelijk: Griekse stadstaat (6de en 5de Eeuw voor Christus). Niet
toevallig het ogenblik waarop ook de school, de democratie en het theater zijn uitgevonden
Twee centrale kwesties:
• Wat is een gepaste manier om vorm te geven aan het individuele en collectieve7 leven (ervan uitgaande dat
niets ‘van nature’ gegeven is, dat er geen noodzaak zit in de manier waarop we tot nu toe geleefd hebben en
dat een verandering ten goede altijd mogelijk is)?
• Hoe kunnen we een juiste verhouding vinden tussen zelfvorming en vorming door anderen (vorm geven
aan het leven en opnieuw beginnen met het leven zal altijd mee gestuurd worden door anderen die ons
trachten iets bij te brengen, maar tegelijk is échte opvoeding ook altijd een zelfgestuurd proces – zo niet is er
eerder sprake van indoctrinatie)?
3
Subdiscipline: deelgebied binnen de wetenschap
4
Empirisch: rechtsfilosofie door ervaring geleerd
5
Speculatief: gebasseerd op veronderstellingen, niet op feiten
6
Continentaal: tot het vasteland behorend
7
Collectief: gezamelijk
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anneliescoonen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.16. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now