Visuele cultuur: kunst in historische context
0 Inleiding: Van zwart vierkant tot caleidoscoop
0.1 Een zwart vierkant
• Malevitsj, 1915: zwart vierkant op een witte canvas
→ absoluut hoogtepunt van Europese kunst, einde van een tijdperk, begin van
iets nieuws
→ stelt schilder- en materiaaltechnisch weinig voor
→ wel vele miljoenen waard
→ Russische avant-garde, begin suprematisme (pikt in op
kubisme/futurisme): alle beeldende kunsten tot het absolute
minimum
• na ontdekking fotografie kwam mimesiskunst onder druk
→ schokgolf in bk, aanblik en aspiraties veranderen voor eeuwig
• eerste non-figuratieve kunstwerk Europese geschiedenis
→ basisregels mimetische kunst aangetast, opening naar nieuw denkpatroon
voor kunstenaars
→ is technische vaardigheid een vereiste voor kunst?
→ is kunst mogelijk zonder illusionisme, figuratie of onderwerp?
• in oudheid en 15de/16de eeuw intellectuele component evenwaardig aan metier
→ Polykleitos: wiskundige verhoudingen en evenwichten
→ Michelangelo: idee is de kern van het kunstwerk (disegno, uitwerking van
prima idea)
• Robert Rauschenberg, 1953: disegno van Willem de Kooning
uitgegomd
→ vraag naar het wezen van kunst
• Rubens en Giotto, perfecte cirkel
→ Giotto, beschreven door Vasari
→ Rubens, in album van Filips van Valckenisse: ‘God is het middelpunt van het
veld’
➔ ook intellectuele stelling
• Vierkant als gevolg van mogelijkheden door technologische ontwikkelingen
geschapen
1
,• Jeff Koons: ‘art is a gazing ball, a philosophers
stone’
→ chemie tss kunstenaars en hun tijdloze publiek
→ presenteert zich als een kwestie, open vraag
• Johannes à Porta, 16de eeuw
→ D’net der Beeltstormers, 1951
→ metafoor om kunst te duiden: portretje van iemand die vertrekt naar de
oorlog
➔ betekenis versmelt met het object, onvervangbaar
→ kunst is een kwestie van geloof hechten aan zijn geschiedenis, betekenis,
alle betekenislagen die ermee versmolten zijn
• betekenislagen verankerd in Zwart Vierkant
→ meestal heeft beeldende kunst geen materiaal- of esthetische waarde,
zonder context ook geen betekenis
→ echte waarde in magisch moment dat verhalen en emoties versmelten met
een object
0.2 Caleidoscoop
• kunstgesch niet langer historisch of formalistisch, maar Bildwissenschaft
→ kunst bestudeerd uit nieuwe perspectieven, nadruk niet op esthetische
waarde, maar manier waarop beeld functioneert binnen cultuur en context
→ in 20ste en 21ste eeuw versterkt door visualisering van de communicatie,
mediaovervloed
• kunstwerk als katalysator, object dat betekenissen en geschiedenis absorbeert
en chemie van denkstoffen gaande houdt
• veelheid aan betekenislagen uitgewerkt in 5 invalshoeken
→ economische aspecten (H1)
→ stijl en betekenis (H5)
→ impact kunsttheorie (H2) allemaal in (west)Europese kunst
→ kunsten en wetenschap (H3)
→ politiek en religie (H4)
➔ ook opzet van dit vak, kunst kan niet functioneren zonder context
2
,Het product kunst
• Kunstkamer van Cornelis van der geest (1628) VS De laatste futuristische
tentoonstelling, 1915)
→ mensen horen het niet graag maar: kunst is
een product, het moet geld binnenhalen
→ kunst hangt samen met verkoop, kunst en
economie versmelten
• schilderij Da Vinci
→ eerst niet toegeschreven aan hem, veel minder waard
→ restauratie: ongeveer de helft werd vroeger herschilderd, dat werd
allemaal weggehaald
→ schilderij krijgt door de betekenis dat het van Da Vinci is een héél
hoge geldwaarde
• Rafael
→ medewerker van hem zorgde voor de verspreiding van zijn kunst, hierdoor
heel bekend figuur geworden
→ boekdrukkunst, snijkunst, gravures,…
➔ beelden werden in veelvoud geproduceerd
➔ duizenden exemplaren verkocht van ontwerpen en ideeën
→ samenwerking met Marcantonio Raimondi, gravure: reputatie
schiet in de lucht
• Ardiaen Van der Werff, De Heilige Familie, 1702
→ was in zijn tijd een heel belangrijke schilder, nu niet meer zoveel succes
→ archiefstukken bewaard!
➔ rekende uit hoelang hij werkte aan eens schilderij,
berekende de arbeidskost per uur
➔ extra kosten omdat hij vond dat het meer waard was,
kan deze extra prijs vragen omdat er vraag was naar
zijn reputatie
• in de 20ste eeuw betalen mensen gigantische sommen, zonder dat de kunst
zelfs de hand van de kunstenaar heeft gekend
→ bv Art by telephone
Het idee kunst
• geeft een andere betekenis aan het Zwart Vierkant
3
, → manifest van het suprematisme
➔ theoretische onderbouwing van kunst voor betekenis: ‘Van Kubisme en
futurisme naar suprematisme’, Malevitsj, 1916
➔ context creëren
→ nadenken over kunst gaat terug tot lang geleden
➔ Doryphoros, Polykleitos: geschrift bij beeld geproduceerd over ideale
verhoudingen enzo
→ kunst is gevat in een complex conceptueel kader
• 1708, Roger de Piles
→ denkt na over het analyseren van kunst
→ maakt schema waarin je kwaliteiten kan toekennen aan verschillende
kenmerken, een soort van score geven aan kunst
• 8ste-9de eeuw, Byzantium
→ spanningen tussen verschillende culturen binnen Romeinse rijk
→ beelden worden veroordeeld (beeldenstorm)
→ een intense denkoefening over kunst
➔ werken vanuit de klassieke kunsten en filosofen
→ aspecten van beeld proberen te begrijpen blijft zeker tot de 16de eeuw
• Salons en academische normen
→ Salon de Refusée zorgt voor grote controverse
→ verdediging van Manet in geschriften, zorgt voor toegankelijkheid van de
nieuwe tendensen
Kunst(en) en Wetenschap
• tekening Leonardo da Vinci vs Suprematisme, Malevitsj
→ Malevitsj is veel bezig met kunstgeschiedenis, wist veel over wetenschap
→ kunst is verweven met wetenschap en literatuur
→ zoals Doryphoros: kunst met conceptuele opbouw
op wetenschappelijke inzichten
➔ vertaalt zich in ideale figuren
➔ Vitruvius man heeft dit ook
• wetenschappelijke onderbouw van kunst
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller miepmiepmiep. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $0.00. You're not tied to anything after your purchase.