PSYCHODIAGNOSTIEK
1. INLEIDING TOT DE PSYCHODIAGNOSTIEK
1.1 OMSCHRIJVING EN BELANG VAN PSYCHODIAGNOSTIEK
Alledaags impliciet diagnosticeren = toekennen van oorzaken aan verschijnselen of gedragingen
(attributietheorie)
o iedereen doet het VOORAL als er een afwijking is van een verwacht patroon
probleem van ‘impliciete diagnostiek’
o foutenbronnen zorgen voor vertekeningen onderzoek
hoe gaan mensen om met kansen en waarschijnlijkheden
mensen zijn slecht in het inschatten, afwegen en herzien van kansen
(bv. "Mijn vriend is professor. Hij schrijft graag gedichten, is nogal verlegen
en klein van gestalte. Op welk terrein is hij werkzaam: Chinese literatuur of
psychologie?“ De meeste mensen denken dat het om een hoogleraar
Chinese literatuur gaat. )
wat is de oorzaak heuristieken = vuistregel om sneller tot de oplossing van een
probleem te komen – dit gebeurt vaak impliciet en onbewust – we leren om deze te
gebruiken in specifieke situaties die niet altijd een oplossing garanderen – hoe meer
ervaring hoe beter de heuristieken werken
beschikbaarheidsheuristiek = mensen hebben de neiging dat situaties meer
reëel zijn als de persoon in kwestie er zelf meer voorbeelden over aan de
haak kan slaan
o ook dingen die heel hard opvallen gaan mensen vaker aanhalen
(bv. Er sterven meer mensen in de auto dan een vliegtuig maar
doordat het zo groot wordt weergegeven denken mensen dat je
sneller doorgaat in een vliegtuig)
representativiteitsheuristiek = wij hebben bepaalde schema’s over bepaalde
categorieën – we zijn geneigd om bepaalde dingen in een schema te duwen
of deze toe te kennen aan een categorie
(bv. “Bart is 34 jaar, intelligent
maar weinig creatief. Hij is
dwangmatig en maakt een saaie
indruk. Hij was altijd sterk in
wiskunde maar zwak in taal”
mensen gaan Bart niet linken aan
een rocker door het schema dat ze
hebben van een rocker)
Wat is de impact op de kwaliteit van de psychodiagnostiek
Comfirmation bias = mensen hebben de neiging om informatie op te zoeken
die hun eigen oordeel over iets of iemand bevestigd
We kunnen mensen verkeerd gaan beoordelen waardoor we soms de
verkeerde conclusies gaan trekken
1
, Impliciet diagnosticeren in psychodiagnostiek
o Er is vaak geen systematische consistente werkwijze
o Comfirmation bias = informatie zoeken die ons idee bevestigd
o Te vlug adviezen formuleren
o Gebrekkige betrouwbaarheid en validiteit van de onderzoeksmiddelen en ongeschikte
normen
o Voor de hand liggende diagnosen en interventies over het hoofd zien
o Diagnostisch proces onvoldoende afgestemd op de hulpvragen van de cliënt
o Besluitvorming onvoldoende gebaseerd op beschikbare gegevens
Geen objectieve criteria hanteren
o Besluitvorming onvoldoende geëxpliciteerd en daardoor onvoldoende duidelijk voor collega’s
en cliënten
o Eigen persoon als foutenbron
o Onvoldoende samenwerking met cliënt en zijn omgeving
o Teveel vakjargon in de communicatie
Expliciete diagnostiek = wordt gebruik gemaakt van een
prescriptief model en er wordt gebruik gemaakt van het
psychodiagnostisch procesmodel
Basis van het PSD model
o Observatie – exploratie = verzamelen en
groeperen van feitenmateriaal
(bv. je ziet dat er veel grapjes zijn over
domme blondjes)
o Inductie = formuleren van hypothesen
en theorieën
(bv. brunettes zijn intelligenter dan blondines)
o Deductie = afleiden van toetsbare voorspellingen
(bv. dit testen obv een intelligentietest)
o Toetsing = nagaan of de voorspellingen standhouden
(bv. brunettes 102 en blondines 99)
o Evaluatie = kan de hypothese verworpen of aangehouden worden
(bv. het is significant niet groter observatie = blondines zijn even slim)
Empirische cyclus
Hypothese-toetsend denken
Wat betekent expliciete diagnostiek in de praktijk
o Explicieter werken met gevalideerde theorieën
o Bewust rekenschap geven van de keuze van bepaalde theorie
o Praktijkkennis gebaseerd op gesystematiseerde praktijkervaringen
o Duidelijk de denkstappen vastleggen die geleid hebben tot het advies
o Onderzoek doen naar de waarde van theorieën en de ffecten van interventies
o Resultaten durven uitwisselen met collega’s
We doen aan psychodiagnostiek om adviezen en behandelingen te kunnen geven op maat van de
patiënt
1.2 GESCHIEDENIS VAN DE
PSYCHODIAGNOSTIEK
context
2
,o historische voorlopers
Chinese keizerrijk
Selectieprocedure voor topambtenaren van de keizer
o Testen preselecties
o Bewijzen van vaardigheden
Oude testament
Selectie om het leger samen te stellen
o Persoonlijkheid
o Zelfbeoordeling
Griekse typologieën
4 tempramentstypes Hypocrates
o Onderverdeling wordt nu nog steeds gebruikt bij ‘de Big Five’
de
13 eeuw
Poging om schoolprestaties vast te stellen
de
16 eeuw
Meten van uitzonderlijke intelligentie
18 en 19de eeuw
de
Intelligentie bepalen obv het uiterlijk
o Nu volledig van afgestapt
o Idee leeft nog wel bij alternatieve therapieën
Nu
Selectie voor werkzoekende bij de overheid
Selectiebureaus
o maatschappelijk
eind 19de eeuw
er is veel bevolking er moet
een onderverdeling gebeuren in
categorieën
psychologie wordt erkend als
wetenschap
immigratie vanuit Europa
testen worden gebruikt om te
beslissen of mensen het land al dan niet in mogen
eerste WO
stroomversnelling van testen
o rekrutering van soldaten
o groepsafnames omdat het anders te lang duurt
testen worden meer in het dagelijkse leven gebruikt
na WOI
testen lopen uiteen
o VS = kwantitatieve verwerkbare groepstesten
Toename in het aantal testen
Meer kritiek op de achtergrond van de testen
o Europa
Langer in de schaduw
Blijven hangen bij de intuïtie
Meer nadruk op de observatie
3
, bijdrage uit verwante disciplines
o psychiatrie
Pinel
Grote interesse voor mensen met
mentale ziekten
Nieuwe aanpak wilde afstappen
van de agressieve manier om
patiënten te behandelen
Behandelingswijze werd verandert
o Correcte afname van
testen
o Bijhouden van een patiëntendossier
o Stilstaan bij de kennis die verpleging nodig hebben
Esquirol
Heeft een boek geschreven om het verschil aan te tonen zwakzinnigheid <->
psychiatrische stoornis
Idiotie = wanneer iemand achterloopt obv van leeftijdsgenoten
Séguin
Eerste die zwakzinnigheden probeerde te trianen
o Vroeger dacht men dat idiotie niet te genezen was
Séguin forboard = mate om krankzinnigheid te meten
Kraepelin
Ontwikkelde het eerste classificatiesysteem voor gestoorden
o Symptomen samenbrengen tot 1 stoornis
o Ontdekken dat symptomen kunnen voorkomen bij meerdere
stoornissen
o DSM-methode
o experimentele psychologie = meer vertrekken vanuit de experimentele aanpak – gericht op
het testen van algemene dingen
Wundt
Eerste labo voor experimentele psychologie
Start experimenteel onderzoek op grote schaal
Ebbinghaus
Vergeetcurve
Meetinstrumenten
Ontwikkelen van methoden voor meten van afhankelijke variabele
Manipulatie van onderzoekscondities
Storende factoren uitschakelen
Nauwkeurige schattingen van fouten
Belang van standaardisatie van testen
Beperkingen
Algemene wetten – er wordt niet gekeken naar de afwijkingen en
verschillen
Primaire sensorische en motorische functies – er wordt niet gekeken naar
de complexere cognitieve processen
o genetica
Galton
Was geïnteresseerd in de erfelijkheid van de individuele verschillen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller silkebastiaensen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $12.03. You're not tied to anything after your purchase.