Probleem 1: the burden of being bullied
Leerdoelen
- Wat is pesten?
- Wat zijn de risicofactoren/oorzaken/aanleidingen?
- Wat zijn de gevolgen van pesten?
- Welke interventieprogramma’s zijn er en hoe effectief zijn ze?
- Wie/wat heb je nodig om het pesten te stoppen?
Bullying in schools: the power of bullies and the plight of victims (Juvonen
& Graham, 2014)
General review/monograph: wat weten we over pesten?
Zes onderdelen in deze overview:
1. Definitie van pesten, prevalentie, stabiliteit etc.
2. Vormen en functies van pesten;
3. Plight of victims;
4. Pesten in context;
5. Belangrijkste interventieprogramma’s;
6. Toekomstige richtingen voor onderzoek;
1. Definitie van pesten
Pesten: een fysiek of sociaal sterker persoon misbruikt zijn/haar macht om een ander te bedreigen,
vernederen of te kleineren. Het gaat echter verder dan agressie, want het gaat om een dynamische
interactie tussen de pestkop en het slachtoffer. Ook is het geen conflict, want er is een verschil in macht
tussen de pestkop en het slachtoffer. Vaak wordt gezegd dat pesten herhaaldelijk is, maar hier is
onvoldoende bewijs voor.
- Mobbing: een groep keert zich tegen één persoon.
- Prevalentie: het komt voor onder alle mensen, maar de meeste onderzoeken focussen zich op
kinderen en jeugd op school. 20-25% van de jeugd is direct betrokken bij pesten. 4-9% van de
jeugd vertoont regelmatig pestgedrag, 9-25% van de jeugd wordt gepest. Er is ook een groep die
pest en gepest wordt.
- Stabiliteit:
o Minder dan 10% van de kinderen is een chronische pestkop;
o Onderzoek wijst vooral op instabiliteit i.p.v. stabiliteit;
o De gevolgen zijn voor het slachtoffer vaak wel langdurig;
o 9% van de kinderen die een reputatie als pestkop hadden, ontwikkelden een rol als
slachtoffer;
o 6% van de kinderen die gepest werden, ontwikkelden zich als pestkop;
2. Vormen en functies van pestgedrag
Vormen:
- Direct: intimideren, vernederen of kleineren van iemand voor een publiek.
- Indirect: bevat vaak relationele manipulatie. Deze vormen zijn bedoeld om de sociale reputatie
van het slachtoffer te schaden, met een behoud van anonimiteit voor de dader.
Welke vorm?
- Het gebruik van de vormen is niet verschillend voor de verschillende leeftijden. Direct en indirect
pesten komt bij alle leeftijden voor. Alleen fysiek pesten neemt af naar mate je ouder wordt.
- Jongens zijn fysiek agressiever dan meisjes. Er wordt wel eens gedacht dat jongens dus direct
pesten en meisjes indirect. Echter zijn er geen sterke verschillen tussen jongens en meisjes op
indirect pesten. Het is wel zo dat als meisjes agressief willen zijn dit vaak geuit wordt m.b.v.
relationele technieken (en dus indirect pesten).
,Functies voor een pestkop:
- Sociale dominantie: pestkoppen scoren hoger als hen gevraagd wordt hoe belangrijk het is om
gezien en geliefd te worden en invloedrijk te zijn. Er is dus een streven naar dominantie.
Daarnaast worden sommige agressieve kinderen gezien als populair. Als het zo is dat pestgedrag
een verlangen naar macht reflecteert, zou pesten moeten pieken tijdens periodes van sociale
reorganisatie en onzekerheid. Er is een verband met veranderingen. Het is inderdaad zo dat
pestgedrag toeneemt tijdens de periode van vroege adolescentie (overgang van basisonderwijs
naar middelbaar onderwijs). Het is niet duidelijk of de overgang vooral over omgeving gaat of ook
om ontwikkeling.
- Inflated zelfbeeld: agressieve kinderen overschatten zichzelf op alle gebieden. Dit komt door
sociaal-cognitieve biases:
o Hostile attribution bias: dubbelzinnige situaties worden opgevat als een afspiegeling van
vijandige bedoelingen van leeftijdsgenoten. Het positieve zelfbeeld van een pestkop
wordt dus in stand gehouden door anderen de schuld te geven en agressie te gebruiken
in plaats van verantwoordelijkheid te nemen voor negatieve gebeurtenissen.
o Pestkoppen ontvangen meer positieve sociale feedback dan negatieve feedback. Ook
hierdoor wordt hun positieve zelfbeeld in stand gehouden. Dat ze geen negatieve
feedback ontvangen komt doordat andere kinderen hun sociale status, reputatie en
fysieke veiligheid willen beschermen.
3. Plight of victims
Subtypes:
- Submissive (onderdanig): angstig, onzeker en gevoelig. Het gebrek aan zekerheid in sociale
interacties is een belangrijke risicofactor voor gepest worden.
- Provocerende slachtoffers: die hun toevlucht nemen tot agressie (net als pestkoppen). De
agressie is ineffectief. Het mislukt om wraak te nemen tegenover de pestkoppen. Deze personen
worden daardoor makkelijke doelwitten. Mensen in deze groep hebben vaak emotieregulatie- en
aandachtsproblemen die gerelateerd zijn aandachttekort en hyperactiviteit stoornissen.
- Comorbide bully-victims: de onzekerheid van het typische slachtoffer wordt gedeeld, maar de
sociale voordelen die geassocieerd zijn met de hoge sociale status van een pestkop niet.
Individuele en sociale risicofactoren:
- Obesitas;
- Een afwijkende ontwikkeling qua puberteit;
- LGBT-i;
- Beperkingen;
- Niet-normale gedragingen/fysieke kenmerken die een kind onderscheiden van de groep;
- Lage sociale status, gebrek aan vrienden;
- Interpersoonlijke risicofactoren zoals emotionele of gedragsproblemen;
- Depressie;
Cyclische processen en consequenties:
De relaties tussen het zijn van een slachtoffer en internaliseringsproblemen is wederkerig. Het is dus niet
duidelijk of het een het ander veroorzaakt. Waarschijnlijk reflecteert dit cyclische processen. Het is lastig
om bemiddelende mechanismes die de link tussen slachtofferschap en aanpassingsprobleem verklaren te
vinden.
Bemiddelende mechanismes onderliggend aan psychosociale problemen:
De kinderen die slachtoffer zijn van pestgedrag schrijven dit pestgedrag vaak toe aan zichzelf. Bijv.: ze
doen dit bij mij, omdat ik hen toch niet in de problemen breng. Door de schuld aan jezelf te geven krijg je
vaak emotionele distress. Zelfverwijt kan ook verklaren waarom onderdanige slachtoffers sociaal angstig
,en depressief zijn. Als het slachtoffer het niet toeschrijft aan zichzelf kan hij/zij wraak willen nemen op de
pestkop.
Onderliggende mechanismes voor schoolmoeilijkheden en gezondheidsproblemen:
- Gepest worden kan zorgen voor een hogere absentie en het krijgen van lagere cijfers van
docenten.
- Gepest worden zorgt er niet alleen voor dat je bang bent, maar kan ook vele fysieke klachten
zoals hoofdpijn met zich mee brengen.
- De gezondheidsproblemen van een slachtoffer worden geassocieerd met de hypothalamic-
pituitary-adrenal axis (HPA), omdat cortisolniveaus van slachtoffers verschillen van kinderen die
niet gepest werden. Er is dus een verandering in de reactie op stress.
- Slachtoffer vertoont verhoogde activiteit in de dorsale anterior cingulate cortex (dACC). Dit is
weer geassocieerd met meer gevoelens van stress. Ook is deze regio geactiveerd als je fysieke
pijn ervaart.
- Slachtoffers van 12/13 vertoonden meer activiteit in de subgenual anterior cingulate cortex
(subACC). Deze regio is geassocieerd met affectieve processen.
4. Pesten in context
- Cyberpesten: ook dit kan direct en indirect zijn. Er wordt verwezen naar online pesten door bijv.
een appje te sturen. Het unieke hiervan is dat het onwijs snel gaat. Ook kan het gelijk naar heel
veel mensen. Daarnaast kan de pestkop anoniem blijven.
- Schoolcontext: pesten is vooral gerelateerd aan het schoolklimaat. De mate waarin studenten
zich geaccepteerd, gesteund, gerespecteerd en eerlijk behandeld voelen.
o Etnische diversiteit: hoe meer dit er is, hoe veiliger leerlingen zich voelen. Dit komt
waarschijnlijk doordat er een betere macht balans is.
o Instructie organisatie: als leerlingen in kleine groepen worden verdeeld voor instructie,
kan dat ertoe leiden dat meer leerlingen zich een slachtoffer voelen, omdat ze niet leuk
gevonden worden door de rest van hun groepje. De mogelijkheden voor sociaal
kwetsbare adolescenten om hun sociale identiteit te vernieuwen zijn in die context
kleiner.
- Afwijking van normen in de klas: als er een hoge sociale norm ligt in de klas zijn de gevolgen voor
slachtoffers van pesten erger, omdat zij meer afwijken van die sociale norm. Door die afwijking
schrijven ze pestgedrag ook sneller aan zichzelf toe, waardoor het mentaal slechter kan gaan.
5. Interventies
School brede interventies: dit gaat om alle studenten en hun ouders en alle mensen die werkzaam zijn op
de school. Er wordt aangenomen dat pesten een systematisch sociaal probleem is en dat een oplossing
daarvoor vinden een collectieve verantwoordelijkheid is.
- Doel: opbouwen van veerkracht bij alle kinderen. Het creëren van een meer ondersteunend
schoolklimaat.
- Kritiek: het kan een uitdaging zijn om aan te tonen dat het schoolklimaat daadwerkelijk
veranderd is. Het is dus lastig om te zien of de interventie effectief is. Daarnaast is het minder
betrouwbaar dan een gerichte interventie, omdat er meer mensen bij betrokken zijn.
Olweus Bullying Prevention Program – OBPP (Olweus, Noorwegen, 1933): verhoogd bewustzijn van de
natuur van het probleem, verhoogde monitoring en systematische en consistente responses op
pestincidenten.
- In Noorwegen heeft dit programma de volgende effecten: lagere zelfrapporten van pesten en
slachtoffer, lagere docentrapporten van pesten en hogere percepties van een positief
schoolklimaat.
- Olweus geïnspireerde programma’s laten een minder groot effect zien. 1/3 van alle interventies,
die door Merrel & Isava (2008) onderzocht zijn, liet positieve effecten zien. Dit zou komen door:
o Een inconsistentie in de mate waarin de programma’s voldeden aan de beginselen van
goed interventieonderzoek.
, o De meeste interventies waren afhankelijk van zelfrapporten. De meeste programma’s
voor de hele school zijn gericht op het vergroten van het bewustzijn rondom pesten. Dat
zou automatisch resulteren in hoge aanwezigheid van pesten, omdat men er bewuster
van is.
o Daarnaast was het origineel van Olweus ontworpen voor Noorwegen. De scholen hebben
daar kleine klassen, goede docenten en een relatief homogene populatie. Een interventie
uit die setting is moeilijk over te dragen naar een andere setting.
KiVa – kiusaamista vastaan – tegen pesten (Kärnä, Finland, 2011): een specifieke focus op de getuigen
van pesten. Aanleren van strategieën om slachtoffers te helpen, meer empathie voor de slachtoffers.
WITS – Walk Away, Ignore, Talk it out and Seek help (Leadbeater & Sukhawathanakul, Canada, 2011):
verhoging van het bewustzijn rondom pesten en aanleren van sociale vaardigheden om interpersoonlijke
conflicten op te lossen.
Steps to Respect (Frey et al., Amerika, 2009): aandacht naar relationele agressie en het gebruik van
observatiemethoden op het schoolplein om pestgedrag te beoordelen.
Gerichte interventies: focus op de 10-15% van de kinderen die betrokken zijn bij pestgedrag
(slachtoffer/pestkop).
- Gericht op de disfunctionele gedachten en gedragingen van kinderen die agressief zijn richting
anderen. Een voorbeeld hiervan is hostile attributional bias.
- Vijfstappen sociaal-cognitieve model (Crick & Dodge, 1994): verwerkingsmoeilijkheden van
pestkoppen beginnen als ze sociale cues inaccuraat interpreteren. Het gaat verder als ze doelen
gaan formuleren, mogelijke responses gaan overwegen en uiteindelijk een response kiezen.
- Doel: focus op het kleine aantal jongeren die een risico op negatieve uitkomsten hebben.
- Opmerking: mensen die de interventie geven moeten zich bewust zijn over de mogelijkheid van
vals positieven als er een keer een identificatie heeft plaatsgevonden. Daarnaast moeten ze
waakzaam zijn voor schadelijke effecten die soms optreden als jongeren met dezelfde problemen
samengevoegd worden voor behandeling.
- Kritiek: niet zo duurzaam (niet op de lange termijn);
Fast Track: identificeren van verschillende kinderen die een verhoogd risico hadden op het ontwikkelen
van problemen. Zij werden willekeurig verdeeld in een interventiegroep en een controlegroep. De
kinderen in de interventiegroep kregen training met wekelijkse meetings. De trainingen bevatten sociale
informatie verwerking, emotioneel begrip, communicatie en zelfcontrole. De interventie gaf een
verlaagde kans op de ontwikkeling van problemen weer, vergeleken met het begin, betere sociaal-
cognitieve vaardigheden etc.
- Uniek, omdat het zoveel componenten bevat;
- Uniek, omdat het zo langdurig is;
Brainpower (Hudley & Graham, 1993): kort programma voor bassischool jongens.
Coping Power Program (Lochman & Wells, 2004): kort programma voor jongens die overgaan naar de
middelbare school.
Er zijn niet zoveel interventies die de slechte sociale cognities aanpakken. Slachtoffers geven zichzelf de
schuld van de hele situatie en dat is gerelateerd aan mentale gezondheidsproblemen. Daarom zou dit
bijvoorbeeld veranderd moeten worden in: ik was op het verkeerde moment, op de verkeerde plek.
Daarnaast moeten de slachtoffers inzien dat er reacties op het pesten in hun repertoire zitten die helpen
om toekomstige ontmoetingen met pestkoppen te voorkomen.
Belangrijke componenten van een interventie:
- Fidelity (betrouwbaarheid): dit is waarschijnlijk makkelijker in gerichte interventies, omdat er
minder mensen zijn om in de gaten te houden.
- Duurzaamheid: dit is waarschijnlijk makkelijker in school brede interventies, omdat dit meer
ingaat op systematische veranderingen voor de hele school. Dit legt een basis voor langdurige
preventie van pesten. De gerichte interventies zijn vaak niet krachtig genoeg om
gedragsverandering op de lange termijn te bereiken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller psychologieeur. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.88. You're not tied to anything after your purchase.