In deze samenvatting wordt de werking en de opbouw van de aarde uitgelegd. Daarbij komen de gesteentesoorten ook aan bod.
De platentektoniek en vulkanisme zijn de hoofdonderwerpen van dit boek en worden dan ook uitgebreid behandeld door middel van de informatie uit het boek de Geo Aarde Systeem ...
Hoofdstuk 1 De actieve aarde
Paragraaf 1.1 Ontstaan en opbouw van de aarde
• Het verleden van de aarde en de kraamkamer van de aarde
- Actualiteitsbeginsel: principe waarbij ervan uitgegaan wordt dat natuurprocessen in
het verleden en het heden op dezelfde manier verlopen.
- De aarde is ontstaan in het heelal van kleine nevel van heet gas en stof, door
samentrekking en zwaartekracht, concentraties van deeltjes die met elkaar botsten.
• Schillen
- Vloeibaar water aan het aardoppervlak en de inwendige gelaagdheid zijn
eigenschappen die een grote rol spelen in de vorming van continenten, oceanen etc.
- Bij het bestuderen van die eigenschappen kijk je naar de chemische samenstelling
(welke materialen) en een van de fysische eigenschappen (de hardheid).
• Chemische opbouw
- Meteorietinslagen zorgden voor warmte, dat ophoopte in de aarde. Zware elementen,
ijzer en nikkel, zakten de diepte in. Zo ontstond een kern van ijzer en nikkel + mantel.
- Bij het inslaan van een zeer groot hemellichaam kwam veel materiaal van de aarde en
het hemellichaam de ruimte in. Daarbij ontstond veel warmte en smolt de aarde weer.
Het proces van scheiding van verschillende mineralen trad bij de afkoeling weer op.
• Fysische opbouw
- De lithosfeer is de harde, vaste buitenlaag van de aarde. Deze laag omvat behalve de
aardkorst het harde bovengedeelte van de mantel. Onder de oceanen is hij dunner.
- De asthenosfeer is een zachtere laag bestaande uit plastisch gesteente.
- De asthenosfeer rust op een harder deel van de mantel, de binnenmantel. Door de
hogere druk is het gesteente daar vaster dan in de asthenosfeer.
- Vervolgens kom je bij de vloeibare buitenkern. Daarbinnen heb je de binnenkern die
weer uit hard gesteente bestaat.
• Inwendige warmte
- Een inwendige warmtebron is de warmte die zich ophoopte tijdens de inslagen.
- Een andere inwendige warmtebron wordt gevormd door radioactiviteit.
- De uitwendige warmtebron, de zon, geeft nu vele malen meer warmte af.
Paragraaf 1.2 Het verhaal van de gesteente
• Bouwstenen
- Een gesteente is opgebouwd uit een mengsel van mineralen en/of organische stoffen.
- Een mineraal is een verbinding die in de natuur voorkomt en die bepaalde chemische
eigenschappen heeft. Een andere eigenschap van mineralen is de hardheid.
, • Soorten gesteenten
1. Stollingsgesteenten: deze zijn ontstaan door afkoeling en stolling van magma.
- Dieptegesteente ontstaat als het vloeibare magma ver onder de aardkorst traag stolt.
- Uitvloeiingsgesteente ontstaat als het hete magma bij een vulkaanuitbarsting als lava
uit de krater over de hellingen van een vulkaan stroomt. Hierbij koelt en stolt het snel.
2. Sedimentgesteenten: deze ontstaan wanneer afzettingen van bijvoorbeeld zand of klei
in lagen worden neergelegd en worden samengeperst.
- Bij klastische sedimenten worden zand en klei in de zee, in meren of in riviervlakten
gesedimenteerd tot dikke lagen.
- Organische sedimenten ontstaan door ophoping van organisch materiaal.
3. Metamorfe gesteenten: deze ontstaan wanneer een gesteente langere tijd onder
invloed van hoge druk en hoge temperatuur staat.
Paragraaf 1.3 Schuivende continenten
• De leeftijd van de aarde
- Alle sedimenten worden afgezet in horizontale beddingen. Deze kunnen echter wel
geplooid zijn door de druk van de bovenliggende lagen.
- De onderste laag is ouder dan de bovenste laag. Dit heet het principe van superpositie.
• De schuivende continenten van Wegener
- Ooit vormden de continenten een aaneengesloten supercontinent: Pangea
- De flora en fauna vertonen namelijk veel overeenkomsten.
- Ook sluiten de gesteenten in Zuid-Amerika en Afrika op elkaar aan.
- Bovendien zijn er aanwijzingen dat grote delen van de verschillende continenten in
dezelfde tijd onder koude omstandigheden bedekt zijn geweest met een grote ijskap.
• Paleomagnetisme
- Met het paleomagnetisme kan de richting van het aardmagnetische veld in de oude
gesteenteformaties worden vastgesteld.
- De aarde is een enorme magneet met een vloeibare buitenkern van ijzer. Door de
draaiing van de aarde om haar as wordt een aardmagnetisch veld opgewekt.
• De oceaanbodem spreidt zich uit
- Op de langgerekte bergruggen bij een grote breuklijn komt magma omhoog en stolt.
Er wordt dus nieuwe oceanische lithosfeer gevormd die vanuit het midden steeds
verder aangroeit. Verder van de bergrug vandaan wordt het gesteenten van de
oceaanbodem aan beide zijden ouder.
- De Mid-Oceanische rug is ontstaan doordat mantelmateriaal bij een divergente
breukzone aan de oppervlakte komt en een bergrug heeft gevormd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller doantjee. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
