Geschiedenis van de Nederlanden UGent - collegeaantekeningen met beeldmateriaal
41 views 7 purchases
Course
Geschiedenis Van De Nederlanden
Institution
Universiteit Gent (UGent)
Dit document bevat de collegeaantekening van het vak Geschiedenis van de Nederlanden, naast de knipselmap (artikels ter illustratie te vinden op ufora!) bevat dit dus alles wat je moeten kennen! Ook al het in de les besproken beeldmateriaal is toegevoegd met onderschrift en nota's. Veel succes!!!!!
Practicalia:
• Leerstof: powerpoints (afbeeldingen ook!), knipselmap (teksten ter reflectie, belangrijk
voor essayvraag)
• Tijdlijn op ufora ter ondersteuning ☺ lief
• Examen: 5 begrippen/figuren (betekenis + situeren in de tijd), 1 algemene vraag over de
lessen (verbanden kunnen leggen), 1 meer essayistische vraag waarin een algemene
reflectie wordt gevraagd
→ voorbeeld algemene vraag (vlotte tekst met coherente logica): twee voorstellingen
tonen aatshertogin Isabella geportretteerd door PP Rubens in respectievelijk 1615 en
1625, analyseer de onderliggende boodschap van de twee protretten. Schenk daarbij ook
aandacht aan de politieke context
→ vb begrippen: Vrede van Kamerijk, Berg van Barmhartigheid, Asjkenazim, Banquet du
Faisan, Wilhelmina Drucker
1. Inleiding
→ wat zien we op deze kaart?
1
, ➢ De Nederlanden
➢ heraldiek: de klimmende leeuw (<-> de liggende leeuw) = een symbool van trots,
kracht
➢ “Leo Belgicus”: benaming die humanisten geven aan het gebied van de
Nederlanden, vanaf de 18de eeuw zal die benaming worden gebruikt voor het
zuidelijke deel
➢ maximalistische interpretatie
→ context van de kaart: de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), dus een periode dat de
Nederlanden uiteen zullen vallen, de kaart is dus geïdealiseerd
2. Waarom geschiedenis van de Nederlanden?
• België, Nederland, Vlaanderen, Wallonië, de Nederlanden zijn articifiële constructies →
Grenzen zijn het gevolg van politiek toeval, niet natuurlijk, maar ze krijgen daardoor wel
betekenis en hebben ze een legitimerende functie
• Nederlanden waren slechts kortstondig verenigd: 1) 1543-1581: XVII Provinciën
(zonder prinsbisdom Luik) onder Habsburgers Karel V en Filips II1 2) 1815-1830:
Verenigd Koninkijk der Nederlanden onder koning Willem I
• Regio met sterke interactie: economische dynamiek, gaat gepaard met culturele
dynamiek (belangrijke kunst – en literaire productie), bijzondere politieke cultuur
(stedencultuur: participatie van de middenklasse, willen macht)
3. Het gebied
• Estuarium (=monding) Rijn, Maas, Schelde
➢ Zee zorgt voor een verbinding met het zeer ruime achterland
➢ snelle mobiliteit binnen het gebied zorgt ervoor dat de Nederlanden een
knooppunt worden voor handel en verkeer
➢ sterke verstedelijking voor de periode (ME): enerzijds zijn er heel veel steden
die een dicht netwerk vormen, anderzijds zijn er een aantal steden die naar de
normen van de tijd zeer groot zijn! (Gent2, Brugge)
• “Gouden delta”: economie primeert hier op politiek wat betreft de ontwikkeling van het
gebied
➢ er bevinden zich hier “gateway cities”, dwz draaischijven voor de handel, dit zijn
toegangspoorten naar het ruime achterland → doorheen de tijd is er bij deze
gate-way cities een wisseling van zwaartepunten: Brugge, Antwerpen,
Amsterdam, Arras (= Atrecht, in Frankrijk)
• sterke sociaal-economische tegenstellingen tussen de kern (rond de Delta, dichtste
stedelijk netwerk en de grootste steden: Holland-Zeeland, Brabant, Vlaanderen,
Henegouwen) en de periferie van de Nederlanden
• geen taaleenheid:
➢ overgang Romaans en Germaans taalgebied
1 Bourgondisch Kreits: 1 van de tien kreitsen binnen het HRR
2 Dit is meer een industriestad dan een echte handelstad!
2
, ➢ taal heeft verschillende invullingen: spreektaal vs. bestuurstaal die aanvankelijk
overal Latijn was, maar ook lang Frans is geweest
➢ meertaligheid wordt niet als een probleem ervaren
➢ taalgrens heeft een breder overgangsgebied (kaart: zie grijs)
4. De vorming van de gewesten
4.1. Prelude: Romeinse tijd en vroege ME
• tot ca. 1000 geen spoor van lage Nederlanden
• verovering van Gallië door Julius Caesar, 57 v.C.
➢ De Bello Gallico: “De Belgae zijn de dappersten van allemaal”
→ horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a culta atque humanitate
provinciae longissime absunt
→ conglomeraat Keltische stammen
→ vanaf de 16de eeuw: de Humanisten halen hier hun inspiratie voor de naam
“Belgica”, dit heet invented tradition!
• Pas echt Romeinse invloed vanaf ca. 10 v.C. (Augustus)
➢ Aanleg weg Boulogne-Keulen (Via Belgica) die aankomt in Atuatuca Tungrorum
(het Romeinse Tongeren)
• 47 n.C.: Rijngrens tussen het Romeins rijk en Germanië: Limes
• Er is geen verband tussen Romeinse provincies en vroeg-middeleeuwse vorstendommen
enerzijds en latere Nederlanden anderzijds, toch continuïteit:
➢ kerkelijke indeling (tot 1559): aartsbisdommen Keulen, Reims, Trier
➢ het wegennetwerk
• Verdrag van Verdun (843), verdeling in West-Francië (Frankrijk), Oost-Francië (Duitse
Rijk), Midden-Francië
➢ Midden-Francië: Lotharius krijgt dit, hij krijgt ook de keizerstitel dus het
middenrijk is het belangrijkst, het rijk zal echter snel weer versnipperen
→ waarom is het dan zo belangrijk? Sterk symbolisch, een politiek ideaal voor de
heersers van de Nederlanden
→ in 935 wordt Lotharingen geannexeerd door de Duitse koning: Schelde wordt
een grens tussen Frankrijk en Duitse rijk, het grootste deel van de latere
Nederlanden behoort tot het Duitse rijk
o De Noordelijke Nederlanden tot 1648 (Vrede van Münster)
o De Zuidelijke Nederlanden tot 1795
3
, 4.2. 10e-14e eeuw
• Vanaf 9e-10e eeuw: geleidelijke vorming van lansheerlijkheden of gewesten
➢ Macht van Franse koning (tot 12e eeuw) en Duitse keizer (tot 19de eeuw) was
beperkt: nauwelijks infrastructuur, dreiging van de Noormannen, noordelijke
gebieden worden aanvankelijk weinig belangrijk geacht
➢ Graven en hertogen (grafio, dux): van koninklijke ambtenaren met bevoegdheid
over een gouw tot onafhankelijke heersers, er heerst een systeem van feodaliteit
(de vazallen van de vorst krijgen in leengoed in ruil voor diensten)
➢ ook bisschoppen verwerven wereldlijke macht
• Vorming van de gewesten gaat langzaam:
➢ gebeurt eerst in het Zuid-Westen (Vlaanderen, dit is het meest ontwikkelde
gebied), dan naar het Noord-Oosten (vb Gelre)
➢ opkomst van de steden speelt een belangrijke rol (vooral die in het zuiden):
o opkomende landsheren (de graven en de hertogen) profiteren van de
economische bloei van de steden, bijvoorbeeld door tollen te heffen op de
rivieren
o in het begin zien de steden hier de voordelen van in: alliantie van
landsheren en steden (landsheren krijgen inkomsten, steden krijgen
privileges), de adel wordt de dupe van dit verhaal → de graven en de
hertogen (landsheren) slagen erin de adel (kleinere adellijke families) te
overklassen door hun alliantie met de steden
o verklaart sterk regionale verschillen
➢ ontginning en drooglegging (10e-13e eeuw) speelt ook een belangrijke rol want
Vlaanderen is aanvankelijk geen toegankelijk gebied
o het kappen van wouden, aanleggen van dijken, inpolderen
o deze beweging wordt vooral ook aangestuurd door de kloosters die over
hele grote gebieden beschikken → hadden vaak een enorm grondgebied,
vb de Sint-Pietersabdij in Gent, wouden hier inkomsten uithalen dus gaan
dikwijls grote gebieden droogleggen
o landschap wordt in deze periode bepaald tot de achttiende eeuw
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller laurenvandesteene. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $0.00. You're not tied to anything after your purchase.
