Julie Kerckaert | Geschiedenis van het publiekrecht en de politiek | Academiejaar 2014-2015
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Inleiding: definitie, doelstellingen en aanpak ...................................................... 5
1. Definitie: “geschiedenis van het publiekrecht en de politiek” ..................................... 5
1.1 Geschiedenis ......................................................................................................................... 5
1.2 Politiek ................................................................................................................................... 8
1.3 Publiekrecht .......................................................................................................................... 8
2. De doelstellingen van deze cursus ..................................................................................... 10
2.1 Publiekrechtelijke basisbegrippen ................................................................................ 10
2.2 Recht als instrument van de macht ................................................................................ 11
2.3 Inzicht leidt tot relativering en kritiek ......................................................................... 11
2.4 Mijlpalen en culturele bagage ......................................................................................... 12
2.5 Tendensen............................................................................................................................. 12
2.6 Juridische en andere legitimaties ................................................................................... 13
3. Aanpak ....................................................................................................................................... 13
3.1 Afbakening van het terrein ............................................................................................... 13
3.2 Cursus en examen ...............................................................................................................14
Hoofdstuk 2: De fundamenten van de Oudheid ...........................................................................14
1. De oudste bouwstenen van het publiekrecht...................................................................14
1.1 De bakermat aan de Middellandse Zee .........................................................................14
1.2 Democratie, oligarchie, monarchie ................................................................................14
2. Het spontaan gegroeide recht: het gewoonterecht.........................................................14
2.1 Wat is gewoonte? Legitimatie en bron ..........................................................................14
2.2 Bestaansvoorwaarden: herhaling en dwang ................................................................. 15
2.3 Kenmerken ........................................................................................................................... 15
2.4 De verhouding wet-gewoonte .......................................................................................... 15
2.5 Gewoonterecht versus specialisering en verschriftelijking ..................................... 15
3. Het recht wordt een autonome wetenschap: het Romeinse recht .............................. 15
3.1 Belang en periodisering .................................................................................................... 15
3.2 Een kort historisch overzicht ........................................................................................... 15
4. De Kerk ..................................................................................................................................... 20
4.1 De eerste drie eeuwen ....................................................................................................... 20
4.2 De Christianisering van de vierde eeuw ....................................................................... 20
4.3 De Kerk als brug tussen Oudheid en Middeleeuwen ................................................ 20
Hoofdstuk 3: De (vroege en volle) Middeleeuwen ....................................................................... 21
PAGINA 1
, 1. De germaanse verwoesting en heropbouw ....................................................................... 21
1.1 Van Romeinen naar Germanen: een publiekrechtelijke “achteruitgang”? .......... 21
1.2 Publiekrecht bij de Franken? ........................................................................................... 21
1.3 De Karolingische renaissance ......................................................................................... 23
1.4 Het Karolingische recht ................................................................................................... 23
1.5 Het leenstelsel: oorsprong en latere evolutie ............................................................. 24
2. De verbrokkeling van recht en macht ............................................................................... 28
2.1 De ondergang van het Karolingische rijk: de macht verbrokkelt .......................... 28
2.2 Enkele grenzen aan de verbrokkeling .......................................................................... 29
Hoofdstuk 4: De Late Middeleeuwen: soevereiniteitsaanspraken versus communalisme,
constitutionalisme en parlementarisme ....................................................................................... 32
1. Communalisme ....................................................................................................................... 32
1.1 Stadsrechten ........................................................................................................................ 32
1.2 Stadspoorters: de eerste burgers .................................................................................... 32
1.3 De macht in de steden en de steden aan de macht.................................................... 32
2. De soevereine vorst en het minder soevereine Vlaanderen ........................................ 32
2.1 Het soevereiniteitsstreven in theorie en praktijk ..................................................... 32
2.2 Het Vlaamse soevereiniteitsstreven en 1302 ................................................................ 32
3. Constitutionalisme ................................................................................................................ 32
3.1 Algemeen.............................................................................................................................. 32
3.2 Engeland ............................................................................................................................... 32
3.3 Constituties in de Zuidelijke Nederlanden? ............................................................... 32
4. Parlementarisme .................................................................................................................... 32
4.1 Terminologische evoluties: curia, raad, parlement en vertegenwoordiging ...... 32
4.2 Engeland ............................................................................................................................... 32
4.3 Parlementen in de Zuidelijke Nederlanden? .............................................................. 32
4.4 Evaluatie: vertegenwoordiging en democratie ........................................................... 32
5. Een vernieuwde Kerk............................................................................................................. 32
5.1 De Gregoriaanse hervorming en de investituurstrijd............................................... 32
5.2 De geboorte van de canonistiek ..................................................................................... 32
6. De renaissance van de twaalfde eeuw ............................................................................... 32
6.1 De herboren rechtswetenschap en haar invloed op het publiekrecht ................. 32
6.2 De (her)geboorte van de wetgeving .............................................................................. 32
6.3 Begin van de bureaucratisering ...................................................................................... 33
6.4 De invloed van de rechtswetenschap op het strafrecht............................................ 33
PAGINA 2
, 6.5 Het succes van de Romeinsrechtelijke receptie ......................................................... 33
Hoofdstuk 5: De Vroegmoderne Tijd: ontwikkeling van de soevereine nationale staat ... 33
1. Bourgondische, Spaanse, Oostenrijkse en bijna afhankelijke Nederlanden .......... 33
1.1 De Bourgondiërs, Keizer Karel en de 17 provinciën .................................................. 33
1.2 De scheuring van de Nederlanden ................................................................................. 33
1.3 Albrecht en Isabella: quasi-soevereine vorsten in de Zuidelijke Nederlanden .. 33
1.4 De Spaanse en Oostenrijkse periodes........................................................................... 33
2. De uitbouw van de staatsmacht .......................................................................................... 33
2.1 Theoretische onderbouwing van het absolutisme .................................................... 33
2.2 Het absolutisme in praktijk ............................................................................................ 33
2.3 Het verplicht absolutisme en het Natuurrecht .......................................................... 33
2.4 Bureaucratisering: de boom van de instellingen ....................................................... 33
3. De evolutie van het recht ..................................................................................................... 33
3.1 Wetgeving, codificatie en homologatie ........................................................................ 33
3.2 Verschriftelijking en “nationale” eenmaking van het recht .................................... 33
3.3 Het gruwelijke strafrecht en pleidooien voor humanisering ................................. 33
Hoofdstuk 6: Revoluties luiden de doodsklok over het Ancien Régime ............................... 33
1. De Verenigde Staten van Amerika: een nieuw staats- en burgerconcept ................. 33
1.1 De Amerikaanse onafhankelijkheid en fundamentele teksten ............................. 34
1.2 Een federale staat met scheiding der machten........................................................... 34
1.3 De fundamentele rechten ................................................................................................ 34
2. De Franse Revolutie en de Franse invloed in België...................................................... 35
2.1 De Franse Revolutie .......................................................................................................... 35
2.2 De latere Franse evoluties en het belang van de Franse invloed voor België ..... 35
3. Het einde van het Ancien Régime in de Zuidelijke Nederlanden .............................. 35
Hoofdstuk 7: De negentiende eeuw: creatie van een nieuwe staat ......................................... 35
1. Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden ..................................................................... 35
1.1 Ontstaan ............................................................................................................................... 35
1.2 Kroniek van een aangekondigde breuk ....................................................................... 35
2. Het onafhankelijke België.................................................................................................... 35
2.1 De Belgische Grondwet: een pragmatisch conservatisme ....................................... 35
2.2 België tot aan de Eerste Wereldoorlog ......................................................................... 35
Hoofdstuk 8: De twintigste eeuw..................................................................................................... 35
1. “Crisismomenten” temperen het vooruitgangsoptimisme .......................................... 35
1.1 Inleiding ............................................................................................................................... 35
PAGINA 3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller BrentUGent. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.77. You're not tied to anything after your purchase.