Een goede samenvatting van alle stof van biologie van heel havo 4 én havo 5. Informatie komt van lesmateriaal 'biologie voor jou', maar is ook afkomstig uit de examenbundel van 'examengevat' én YouTube video's van Biologie met Joost. Alles komt er in voor wat dus voor een goede voorbereiding zorg...
Homeostase
Homeostase= het constant houden van het interne milieu
(lichaamstemperatuur)
Cellen
- Cel= kleinste bouwsteen + alle genetische informatie
Inhoud cel:
- Cytoplasma= inhoud van een cel (celkern)
- Celmembraan= om een cel heen
- Celwand= beschermende laag om celmembraan (planten, schimmels,
bacteriën)
Indeling van cellen:
1) Prokaryoten= eencellig / geen celkern
- Plasmiden: kleinere DNA moleculen (codeert eigenschappen +
genetische informatie)
2) Eukaryoot= meercellig / wel celkern
- Andere organellen (= deel van een cel, specifieke bouw en
functie)
Eurkaryoten hebben de volgende organellen:
- Celkern (chromosomen)
- Endoplasmatisch reticulum (ER)= netwerk va membranen:
speelt rol bij aanmaken + transporteren van eiwitten
- Ribosomen= kleine bolletjes die informatie van het RNA lezen
en zorgen voor opbouw eiwitten
- Golgisysteem: bewerkt eiwitten uit het ER: opgeslagen +
transporteren
- Vacuolen: kleine holten in cel -> slaat bouwstenen op
- Mitonchondriën= leveren cel energie
Cellen van een plant
- Plastiden (= kleurstofkorrels + bladgroenkorrels + zetmeelkorrels)
- Vacuole
Cellen van dieren
- Lysosomen (bevat enzymen): afbreken van eiwitten, koolhydraten en
vetten
- Ribosomen: opbouwen van stoffen
- Trilharen: waarnemen van omgevingssignalen
Bacterie= micro-organisme dat uit één cel bestaat (prokaryoot)
-> Stofwisseling: voortplanten via celdeling (snel vermeerderen)
, 2
Behandelbaar met antibioticum, nadeel: veelvuldig gebruik = bacterie
resistent
Virus= geen levend organisme (kern DNA/RNA)
-> Geen eigen stofwisseling: koppelen zich vast aan levend organismen,
infecteren eigen erfelijk materiaal, virus bepaald stofwisseling van
gastheer = ziekte (alleen vermeerderen in levende cel)
Niet behandelbaar met antibioticum
Zelfregulerend vermogen= cellen die zich voortdurend delen om oude
cellen te vervangen/herstellen
-> Homeostase
Receptoren= eiwitten die signalen van binnen en buiten een cel kunnen
waarnemen (alles in evenwicht)
- Interne norm (= waarde die normaal is voor een bepaalde factor)
Afwijking? -> terugkoppeling
Negatieve terugkoppeling= toename remt het proces
Positieve terugkoppeling= toename versterkt het proces
Transport
Stoffen in en uit cel getransporteerd
Celmembraan zijn semi-permeabel (half doorlaatpaar)
Permeabel membraan= volledig doorlaatbaar (actief + passief
transport, planten/schimmels)
Diffuse= passief transport van moleculen die
klein genoeg zijn om door een membraan te gaan
(CO2) -> Van hoge concentratie naar lage
concentratie
Osmose= diffusie van water door semi-
permeabel membraan (laat water door/geen
opgeloste stoffen)
- Osmotische waarde= aantal deeltjes per volume per eenheid
- Celmembraan zet uit en drukt cel tegen celwand
= Osmotische druk (op plantencellen= turgor)
Hoogste OW= hypertonisch
Laagste OW= hypotonisch
Gelijke OW= isotonisch
Plasmolyse= wanneer osmotische waarde hoger is dan in omgeving dan
die van celwand
-> Celmembraan laat celwand los
Actief transport= cellen vervult zeer actieve taak om stoffen te
vervoeren (transporteiwitten)
- Exocytose= uitscheiding van stoffen
- Endocytose= transport membraan
, 3
Assimilatie en dissimilatie
Assimilatie= van kleine moleculen naar grote moleculen (opbouw +
vorming organische stoffen)
-> Aanmaak bouwstoffen/brandstoffen/reservestoffen/enzymen
In planten: koolstofassimilatie (fotosynthese)
- ATP= vorm om energie in vast te leggen (glucose)
- Chloroplasten: bladgroen absorbeert alle golflengte -> energie van
geabsorbeerde licht
= fotosynthese (alleen bij autotrofe organismen)
Voortgezette assimilatie= grotere moleculen worden opgebouwd uit
glucose en andere stoffen
Dissimilatie= van grote moleculen naar kleine moleculen (afbraak
organische moleculen
Levert energie op: vorm ATP (gevormd in mitonchondriën, uit ADP)
- Energie omzetten in spieroefeningen
2 soorten dissimilatie
1) Aerobe dissimilatie= verbranding met zuurstof
- Doel: energie vrijmaken
- Glucose moleculen volledig afgebroken tot koolstofdioxide +
water moleculen
2) Anaerobe dissimilatie= verbranding zonder zuurstof (gisting)
- 2 typen gisting: alcoholgisting + melkzuurgisting
Enzymen= eiwitten zorgen voor versnelde processen (katalysator) -> in
ons lichaam of voedsel
Enzymactiviteit= snelheid waarmee een enzym de reactie versneld
-> Optimumkromme: punt waarop reactie het best verloopt (perfecte
enzymenactiviteit)
A2: Stofwisseling van het organisme
Ademhaling
Ademhalingstelsel
= longen +
luchtwegen
- Gaswisseling=
opname van gassen
uit de lucht + afgifte
gassen aan de lucht
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller geerteherbers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.83. You're not tied to anything after your purchase.
