Summary
Samenvatting Interieurarchitectuurtheorie (OPO51)
- Course
- Institution
Dit is de samenvatting voor het vak interieurarchitectuurtheorie (Roel)
[Show more]
Seller
Follow
interieurSamenvattingen
Content preview
CASE STUDIE: PAROCHIEKERKENGESCHIEDENIS
1. Inleiding:
- Herbestemmingen en nevenbestemmingen van kerken zijn actuele gebeurtenissen
- Architectuur als een onderzoeksmethodiek (zoals OMA en DOGMA)
- Oom maatschappelijke kwesties te ondervragen en om een kritische dimensie te
introduceren
- Wat is het statuut nog van publieke ruimtes?
Publieke gebouwen met complexe betekenissen
Het is officieel publieke ruimte
Kerk is vaak de enige publieke ruimte waar mensen dingen kunnen organiseren
- We zien een evolutie van ideologische discussies naar pragmatische discussie
Tot ongeveer 2010
Bisschoppen ontkenden problematiek van minder bezochte parochiekerken
Pragmatische discussie waarin er gezocht wordt naar samenwerkingen tussen
kerk en niet-kerkelijke instanties, was +/- 20 jaar geleden volledig ondenkbaar
- Nieuwe invullingen/ functies voor kerken = zeer herkenbare vorm (relatie vorm-functie)
- Kerkgebouwen staan in dorpscontext: wat zijn de noden en vragen van de omgeving?
2. Case:
- Parochiekeren zijn ofwel van de gemeente of van de kerkfabriek
- Vlaanderen telt 1781 parochiekerken
a. Moeilijkheid:
- Onroerend erfgoed in betrokken partij omdat meeste kerken geklasseerd zijn
- 3/4e van de kerken zijn al verbouwd/ in neogotische stijl gebouwd waarbij restauratie
zeer zichtbaar is
- Verschillende stijlen
- Burgers hechten nog waarde aan rituelen
- Bisschoppen hebben laatste woord over wat er gebeurt in de kerk
I. Priestertekort:
Toekomst kerken in vraag want tegen 2030 wordt het op 237 geschat
Concentratie op zondagskerken waar liturgie nog plaats vinden in ‘volle luister’
Kerkelijke structuur is hiërarchisch
Voorgangers worden betaald vanuit de staat zodat er controle is over wat er
gezegd/gedaan wordt in de kerk (sinds beslissing Napoleon en de paus)
II. Soorten eigenaars:
a. Kerkfabriek
- Groepen van vrijwilligers (5 per gebouw) die de zorg van het gebouw dragen
- Ongeveer de helft van de kerken in zijn bezit
Pagina 1 van 25
, - Steden en gemeenten zijn tot op de dag van vandaag verplicht om de
tekorten van de kerkfabriek aan te vullen
b. Gemeente/ stad
- De meeste gebouwen voor de revolutie zijn van de steden en gemeenten
want werden geconfisqueerd door de staat en doorgevloeid naar steden en
gemeenten
- Franse revolutie. Er zijn een aantal gebouwen geconfisqueerd maar een
aantal gebouwen zijn niet teruggegeven aan de kerkelijke wereld
III. Katholieke monocultuur:
Onder invloed van Napoleon
Kerkgemeenschappen zijn verwend
Als ze kunnen verantwoorden dat ze vooral nog kerk willen dan hebben ze recht
op middelen vanuit stad/gemeente om eigen tekorten aan te vullen
In buurlanden is de steun van de staat niet of amper bestaande waardoor ze
sneller in actie schieten als de kerk minder bezocht wordt
b. Sociologisch onderzoek Charleroi
- “Welke burgers bezoeken de kerk en waarom?”
- De rust opzoeken maar daar niet veel katholieke symboliek mee gepaard laten gaan
- Niet-gelovigen hangen harder vast aan gebouwen, iets waar ze zomaar binnen
kunnen wandelen en niet voor hoeven te betalen
- Katholieken zien kerk meer als last omdat ze weten hoe de structuur met de
kerkfabriek en de financiële kant in elkaar steekt
c. Kerkelijk recht
- Kerkgebouwen onderhevig aan het burgerlijk recht en kerkelijk recht
- In Kerkwetboek staat dat de ordinarius (bisschop) in afzonderlijke gevallen een ander
gebruik mag/kan toestaan dat niet strijdig is met de heiligheid van de plaats
- Kerkgebouw kan onttrokken worden aan de eredienst: desaffectatie:
Na de goedkeuring van de buitengebruikstelling door de minister blijft een
gebouw over, dat door de bisschop aan de eredienst is onttrokken.
PAROCHIEKERKEN VLAANDEREN
1. Huidige uitdaging m.b.t. Vlaamse parochiekerken
- Bisdommen hertekenen pastorale kaart: leggen andere definities op van wat een
parochiale eenheid is
- Minder praktiserende gelovigen en zijn minder geneigd om de kerkfabriek te steunen
- Stijgende onderhoudskosten door ouderdom of minder gebruik
Verval is relatief beperkt gebleven in België door systeem met kerkfabriek
Monumentenwacht stuurt inspecteurs en gaan na of alles nog in orde is
- Steden en gemeenten zijn verplicht om met het centrale kerkbestuur een visie op de
toekomst van de kerken uit te bouwen (sinds 2011)
- “Wat kan een kerk betekenen voor niet-gelovigen?”
Pagina 2 van 25
,2. Spanning kerk-monumentenzorg
- Hadden beiden kritiek op elkaar omdat elke partij een ander beeld had van de kerk
en zijn toekomst
- Mark Delrue: “Een kerkarchitectuur die alleen van het verleden spreekt is een
getuigenis van levenszwakheid. Er zijn grenzen aan de restauratiementaliteit”
Doet pleidooi voor kerkgebouwen die meegroeien met de mensen en geen
abstract dingen zijn die geen connectie hebben met wat daarbuiten gebeurt.
- Voorbeeld: Kerk Bossuit werd omgevormd tot kunstwerk
Gebouw in slechte staat, hoge restauratiekost maar ook beheer last achteraf
Ellen Harvey won wedstrijd: bracht de kerk terug tot ruïne en de vloer werd
vernieuwd (terrazzo) met tekening die verwijst naar de schaduw van de ruïne
na WO1
Publieke ruimte/ plein van ontmoeting en waar evenementen worden
georganiseerd
3. Nota, visienota vanuit Vlaamse regering in 2011
- Minister Geert Bourgeois
- “Een toekomst voor de Vlaamse Parochiekerk”:
Aandacht voor cultuurhistorische, architecturale mogelijkheden, ruimtelijke
omgeving, actueel gebruik, mogelijke interesses van omgeving
Lange termijnvisie uitwerken van parochiekerken
Neven- en herbestemmingsprojecten financieel stimuleren
CRKC (parcum) gespecialiseerde, ondersteunende OE instantie
- Toenadering kerk-monumentenzorg wordt mogelijk door nota omdat deze alle
factoren combineert, brede betrokkenheid
4. Huidig beleid
- Toekomstige financiering parochiekerk afhankelijk van visie die door gemeenten en
kerkbestuur bepaald wordt
- Onderzoek naar neven- en herbestemmingsprojecten wordt gesubsidieerd (bij niet-
geklasseerde kerkgebouwen)
- Investeringen in nevenbestemmingen worden gesubsidieerd
- Centraal kerkbestuur is bemiddelende partij
- Rol socioculturele verenigingen krijgt meer aandacht
- Onroerend erfgoed en beheer (kerkfabriek) wordt samengebracht
a. Begrippenkader parcum:
- Valorisatie: initiatieven die de betekenis van het kerkgebouw kunnen versterken en
bevorderen zoals occasioneel en passend gebruik van het
- Medegebruik: terbeschikkingstelling van het kerkgebouw voor religieuze activiteiten
voor anderen katholieke of christelijke geloofsgemeenschappen (zeer eng ingevuld)
- Nevenbestemming: Wanneer de kerk te groot is voor de plaatselijke
geloofsgemeenschap. Onderscheidt tussen een multifunctioneel gebruik en gedeeld
gebruik
- Multifunctioneel gebruik: Nevenbestemmingen in de tijd, als de kerk occasioneel,
buiten de uren van religieuze activiteiten gebruikt wordt voor andere doeleinden
- Gedeeld gebruik: zichtbare en tastbare afscherming tussen religieus en niet-religieus
gedeelte
Pagina 3 van 25
, - Herbestemming: wanneer de kerk niet meer voor religieuze activiteiten in
aanmerking komt. Wordt definitief aan de eredienst onttrokken
b. Risico’s m.b.t. toekomst parochiekerken
- Herbestemming en nevenbestemmingen als toverwoorden
- Oplossingen worden al geprojecteerd op de toekomst voordat de situatie deftig
onderzocht is
- Weinig aandacht voor kerkgebouwen en wat hun potentieel is
5. NEDERLAND
- Parochies staan zelf in voor kerkgebouwen dus afname kerkbezoek heeft directe
economische gevolgen
- Wordt veel commerciëler naar uitdaging van toekomst kerk gekeken
- Meer scheiding tussen kerk en staat
- Bisschoppen kiezen afbraak boven leegstand of niet-passen gebruik
- Erfgoed is pragmatischer dan in Vlaanderen
6. VERENIGD KONINKRIJK
- Church of England staat in voor kerk, stimuleert sociaal gebruik
- Churches Conservation Trust hebben zich ontfermd over beheer kerken.
- Veel interesse in erfgoed waardoor veel vrijwilligers zich inzetten om kerk te
onderhouden
- Invullingen waarin kerkelijke en niet-kerkelijke gecombineerd wordt
7. DUITSLAND
- Kerkbelasting: elke burger kan zelf aanduiden hoeveel van de belastingen er naar
welke kerkgemeenschap of goede doelen gaat
- Niet alleen gekeken naar ‘nieuwe functies’ maar ook naar vormgeving sacraliteit
- Kerkgebouwen met afgebakend lokaal voor de urnen komt vaak voor
8. Lessen uit het buitenland:
- Minder spanning tussen kerk en monumentenzorg
- Aandacht voor maatschappelijke en religieuze aspecten
- Gedeelde verantwoordelijkheid
- Actieve lokale gemeenschappen en kerkeigenaren
- Church of England reikt zelf ideeën en middelen aan
Máár
- Niet altijd katholieke kerkgebouwen
- Geen systeem van kerkfabriek
- NL en D slopen liever dan dat ze herbestemmen (zeggen ze)
- Officiële instanties schatten het draagvlak van kerken soms te laag in
9. Projectbureau herbestemming kerken
- Samenwerking tussen agentschappen onroerend erfgoed, binnenlands bestuur,
Parcum, Team Vlaamse bouwmeesters, VVSG en Vilder
- Stad en gemeenten kiezen zelf interessantste scenario
- Ontwerpers kunnen uitdagend ontwerp poneren, nieuwe vragen stellen, klemtonen
leggen, publieke karakter verdedigen, …
Pagina 4 van 25
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller interieurSamenvattingen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.59. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80467 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now