Tijdvak 7 met bijbehorende kenmerkende aspecten compleet samengevat. Kan zowel gebruikt worden om te leren in HAVO 4 als voor HAVO 5 tussentijdse toetsen en examens. Ik heb zelf met deze samenvatting geleerd voor mijn examens (en geslaagd! :D)
Tijdvak 7: tijd van pruiken en revoluties (1700 - 1800) /
eeuw van de Verlichting
Kenmerkend aspect: rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op
alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale
verhoudingen
De wetenschappelijke revolutie in de 17e eeuw in de exacte wetenschappen zorgen
voor een nieuwe manier van denken, die doorwerkte in de 18e eeuw. De nieuwe
manier van denken wordt ook wel de Verlichting genoemd. Door op een rationele
manier alle verschillende maatschappelijke terreinen te bekijken dachten filosofen en
burgers die beïnvloed werden door de Verlichtingsideeën, dat een periode was
begonnen waarin men het duistere verleden achter zich had gelaten.
In de Verlichting stond rationeel denken over de maatschappij centraal. Het
empirisme en rationalisme werden belangrijk. Traditie en (bij)geloof moesten
plaatsmaken voor het gebruik van het verstand, de rede. De Verlichting draaide om
tolerantie, vrijheid, en gelijKheid. De ideeën die opkwamen zorgden voor grote
ontwikkelingen in de maatschappij. De sociale verhoudingen veranderden. Burgers
begonnen hun plaats in de samenleving en in de politiek op te eisen.
De inrichting van de samenleving moest op de rede zijn gebaseerd, in plaats van op
erfelijke rechten en plichten of religieuze ideeën. Dit hield in dat de mate waarin je
iets kon bijdragen aan de samenleving belangrijker was dan je sociale klasse. Dit ging
in tegen de standenmaatschappij die op dat moment normaal was.
De Verlichting werkte door in alle aspecten van het leven:
● Verlichting en godsdienst. Voltaire deed belangrijke uitspraken over het
bestaan van God. Hij was van mening dat God het universum had gecreëerd,
maar dat God er daarna geen invloed meer op uitoefende (dit wordt het
Deïsme genoemd). Ook dacht hij dat de mens van nature het verschil wist
tussen goed en kwaad, zonder dat God of de Bijbel dit moesten dicteren. Toch
had, volgens Voltaire, ieder mens recht op zijn eigen (bij)geloof.
, ● Verlichting en politiek. Montesquieu bedacht dat de politiek zou moeten
worden ingericht volgens de 'trias politica'. Dit houdt in dat er een scheiding
van machten dient te zijn binnen een staat. De macht in een land moet
verdeeld en gescheiden zijn in een wetgevende, een uitvoerende en een
rechterlijke macht. De achterliggende gedachte was dat op deze manier er een
onafhankelijke rechtspraak kon ontstaan en dat de macht op deze manier niet
bij één persoon of een kleine groep personen zou komen te liggen. Dit was een
grote verandering, want tot die tijd lag de macht in handen van één persoon
(absolutisme).
● Verlichting en sociale verhoudingen. In die tijd bestond de maatschappij uit
drie standen. De eerste stand (geestelijken) en tweede stand (adel) stonden
hoger in aanzien dan de derde stand (de bevolking). De eerste twee standen
waren vrijgesteld van belastingen en hadden meerdere privileges. De derde
stand werd achtergesteld. Zij betaalde hoge belastingen en hadden soms te
maken met hongersnood. De bevolking wilde verandering. De verlichte denkers
speelden hierop in. Zij wilden stemrecht creëren voor de bevolking, zodat er
een democratie zou ontstaan. De eerste en tweede stand waren hier natuurlijk
tegen, omdat zij bang waren hun macht, invloed en privileges te verliezen.
● Verlichting en economie. De econoom Adam Smith bedacht de principes van
de vrijemarkteconomie, bestaande uit vraag en aanbod. Hij stelde dat de mens
er normaal gesproken naar streeft om zijn economische situatie zo goed
mogelijk te maken. Smith kwam tot de conclusie dat als de overheid zich zo min
mogelijk moest bemoeit met de economie, de welvaart het grootst zal zijn.
Kenmerkend aspect: voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het
vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
Franse vorsten waren tegen de verlichte ideeën die zeiden dat de oude
machthebbers weg moesten of het verkeerd deden. Zij probeerden deze ideeën de
kop in te drukken. Het hoog opgeleide deel van de derde stand van de bevolking
kwam door de Verlichting in verzet tegen het ancien régime. Zij eisten op basis van
hun verworven kennis of bezit een plek in het bestuur van Frankrijk. Het ancien
régime is de benaming voor het bestuur van Frankrijk door middel van absolute
macht gecombineerd met een standensamenleving. Dit duidt de periode van 1450
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jansamenvattingen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.35. You're not tied to anything after your purchase.
